امریکا و انگلیس در پی نجات عربستان از باتلاق یمن

روز جمعه متیو رایکرافت سفیر انگلیس در سازمان ملل متحد اعلام کرد کشورش به زودی پیش نویس قطعنامه ای را به شورای امنیت سازمان ملل متحد در باره برقراری آتش بس فوری در یمن ارائه می دهد. بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه، رایکرافت افزود: « ما تصمیم گرفته ایم پیش نویس قطعنامه ای را درباره یمن به شورای امنیت سازمان ملل متحد تسلیم کنیم و پایان فوری خشونت ها و از سرگیری روند سیاسی را خواستار شویم. »

روز یکشنبه هم جان کری و بوریس جانسون وزیران امور خارجه امریکا و انگلیس  در باره تحولات یمن در لندن رایزنی کردند و در گفتگو با خبرنگاران، آتش بس فوری و بدون قید و شرط را  در یمن خواستار شدند. جان کری پس از این دیدار گفت:  اکنون زمان اجرای آتش بس بدون قید و شرط در یمن و بازگشت به میز مذاکره است. جانسون نیز گفت :« در یمن باید آتش بس برقرار شود و سازمان ملل متحد نیز باید هدایت درخواست ها در این زمینه را به عهده داشته باشد.»

هر چند وزیران امور خارجه امریکا و انگلیس از جزئیات نقشه راهی که به برقراری آتش بس منجر شود سخن نگفتند اما به نظر می رسد فعال شدن لندن و پیوستن به تلاش های امریکایی ها برای پایان دادن به درگیری ها در یمن، از ناکامی سعودی ها در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده در تجاوز نظامی به این کشور حکایت دارد و آنها به دنبال خارج کردن آبرومندانه سعودی ها از باتلاق یمن هستند. 

مقام های امریکایی دوماه پیش پس از شکست مذاکرات صلح در کویت وتشکیل شورای عالی سیاسی از سوی انصارالله وحزب کنگره ملی به رهبری علی عبدالله صالح در یمن،  کمیته چهار جانبه ای متشکل از امریکا، انگلیس، عربستان و امارات تشکیل دادند و اولین جلسه خود را در جده برگزار کردند. پس از پایان این جلسه بود که جان کری از نقشه راه خود برای برقراری آتش بس در یمن سخن گفت و به نظر می رسد پیوستن انگلیس به تلاش ها امریکا در راستای پیگیری همان طرح جان کری باشد.

عربستان حدود 19ماه پیش (ششم فروردین 1394) با هدف خلع سلاح انصارالله و به قدرت رساندن عبدربه منصور هادی «رئیس جمهور مستعفی و فراری یمن به قدرت، این کشور را آماج حملات شدید هوایی قرار داد و تمامی مسیرهای زمینی، هوایی و دریایی یمن را محاصره کرد اما طی این مدت نتوانست به هیچیک از اهداف خود دست یابد.   

اکنون امریکا و انگلیس به خوبی به این واقعیت پی برده اند که حملات نظامی عربستان به یمن نه تنها ره به جایی نخواهد برد بلکه پیامدهای آن می تواند به تغییرات ژئوپلتیک در منطقه منجر شود و سعودی ها و حامیانشان را در تنگنا قرار دهد.

رژیم سعودی در 19 ماه گذشته بارها وبارها زیرساخت های اقتصادی، بیمارستانها، مدارس اردوگاههای آوارگان، مزارع و اماکن مسکونی یمن را بمباران کرده اند و تقریبا می توان گفت دیگر در این کشور جایی نمانده است که آنها بخواهند آن را هدف قرار دهند اما نتیجه این حملات به ایستادگی بیشتر یمنی ها و همبستگی  با انصارالله منجر شده است.

اکنون حوثی ها بر شهرهای جنوبی عربستان از جمله نجران مشرف شده اند وموشک های آنها  اهداف نظامی را در عمق خاک عربستان هدف قرار می دهد و  واکنش های نظامی حوثی ها به افزایش تلفات در نظامیان سعودی منجر شده است. در کنار این باید به افزایش هزینه های جنگ برای سعودی ها که گفته می شود بالغ بر یکصد میلیارد دلار است  اشاره کرد که با توجه به کسری بودجه عربستان، این هزینه ها دیگر تحمل پذیر نیست.

در صحنه بین المللی نیز کشتار غیر نظامیان یمنی سبب گنجانده شدن نام عربستان در فهرست ناقضان حقوق کودکان شده هرچند با تهدید مالی ریاض،‌نامش دوباره از این فهرست خارج شد اما با این حال این مسئله از پیگرد سعودی ها در محاکم بین المللی به جرم جنایت جنگی نخواهد کاست .

از سویی امریکا و انگلیس در صدر فروشندگان تسلیحات به عربستان هستند و این احتمال وجود دارد که این دو کشور هم به عنوان شریک جنایت جنگی سعودی ها مواخذه شوند. بر اساس گزارش ها در دوره دولت اوباما، امریکایی ها حدود 115 میلیارد دلار سلاح به سعودی ها فروخته اند و انگلیس هم مبالغ هنگفتی  سلاح به عربستان صادر کرده است.

علاوه بر این باید گفت از نظر غربی ها  طولانی شدن جنگ  می تواند امنیت و ثبات منطقه و خطوط اصلی و تجارت دریایی و صدور نفت از منطقه را با خطر مواجه کند،  روزانه 18 میلیون بشکه نفت از این منطقه صادر می شود ضمن اینکه شکست عربستان سبب تغییرات ژئوپلتیکی و کاهش نفوذ غربی ها و احتمالا گسترش نفوذ ایران و روسیه در این منطقه حساس و راهبردی خواهد شد. در چنین شرایطی می توان افزایش فعالیت های امریکا و انگلیس برای پایان دادن به درگیری ها در یمن را درک کرد اما اینکه نقشه راه آنها قابلیت اجراشدن را دارد موضوع دیگری است.

خلاصه طرح جان کری بر چهار بند استوار است:1/ بازگشت  طرف‌های یمنی به میز مذاکره و تشکیل  فوری دولت وحدت ملی 2/ خروج نیروهای نظامی از صنعا 3/ تحویل سلح های سنگین انصارالله و متحدانش به طرف سوم 4/ دولت وحدت ملی باید حافظ مرزهای یمن و مانع شلیک آتش از خاک یمن به همسایگانش(یعنی عربستان)باشد.  

به نظر می رسد هر چند در این طرح انصارالله به رسمیت شناخته شده و به مشارکت در دولت وحدت ملی دعوت شده است اما با این حال نواقصی در این طرح وجود دارد که قابلیت موفقیت آن را کاهش می دهد.

نخست اینکه در این طرح به مسئله تهدید عربستان و تکلیف تهاجم نظامی سعودی ها به یمن اشاره نشده؛  در حالیکه عربستان به خواست منصورهادی که استعفا داده بوده ومشروعیتی نداشت به یمن حمله کرده است و باید به عنوان متجاوز هم محاکمه شود و هم خسارت هایی که به این کشور وارد کرده جبران نماید.

دوم اینکه چه تضمینی وجود دارد امریکایی ها وسعودی ها در جریان روند سیاسی با تزریق دلارهای خود این روند را تحت تاثیر قرار ندهند.

سوم اینکه در صورت حذف حوثی ها از روند سیاسی این احتمال وجود دارد دوباره دولتی دست نشانده در صنعا قدرت را در دست گیرد و با مخدوش شدن استقلال یمن، دوباره این کشور به حیات خلوت عربستان تبدیل شود آن هم در شرایطی که طی ماههای گذشته یمن در تهاجم نظامی سعودی ها ویران شده وهزاران نفر نیز جان خود را از دست داده اند. بنابر این به نظر می رسد طرح جان کری به دنبال احقاق حق به طرف‌های یمنی نیست بلکه شکل محترمانه‌تری از خواسته‌های ائتلاف سعودی-آمریکایی در کویت است و به همین دلایل محمد عبدالسلام سخنگوی انصارالله در بیانیه ای با اشاره به ادامه عملیات نظامی سعودی ها گفت:رایزنی ها در شرایطی که حضور ائتلاف عربی ضد مردم یمن ادامه دارد بی فایده است. وی افزود آتش بس فراگیر دریایی، زمینی و هوایی و همچنین شکستن محاصره خواسته همه یمنی هاست.

---------------------------

بررسی و تحلیل /  رضا  محمدمراد