کنفرانس امنیتی تهران؛ فرصت تصمیم‌سازی برای نظم منطقه‌ای

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، سیدجلال دهقانی فیروزآبادی در ادامه نشست خبری که صبح امروز در حوزه اطلاع رسانی چگونگی برگزاری کنفرانس امنیتی تهران برگزار شد، گفت: تاکید برهمکاری و هم افزایی با مشارکت همه کشورهای منطقه همواره سیاست جمهوری اسلامی ایران در ایجاد نظم در منطقه غرب آسیا بوده است.

وی خاطرنشان کرد: معتقدیم امور منطقه باید ازجانب کشورهای منطقه مدیریت شود چرا که بهترین نظام ، نظام منطقه ای بومی با مشارکت همه کشورهای عضو است.

دهقانی فیروزآبادی افزود: برگزاری کنفرانس تهران در جهت رایزنی و مشورت برای ایجاد ثبات و نظم منطقه ای و همچنین دستیابی به راهکاری در راستای حل مشکلات فراروی همه کشورها خواهد بود.

وی با اشاره به تحولات نظم بین المللی در سال های اخیر که باعث جا به جایی سریع قدرت در عرصه جهانی شده است، یادآور شد: واقعیت ها و پویایی های جدید در منطقه خاورمیانه به خصوص بعد از بیداری اسلامی ، باعث تقویت نقش پیشران های منطقه ای شده که طبعاً کارکرد مداخله گرایانه عوامل فرامنطقه ای و در رأس آنها امریکا را تحت تأثیر قرار می دهد. 

دهقانی فیروزآبادی افزود: در نتیجه امنیت و سیاست در خاورمیانه بیش از گذشته و به تبع امنیت کل جهان در حال منطقه ای شدن است لذا در کنار قدرت های جهانی ، قدرت های منطقه از قابلیت بیشتری برای شکل دهی به ترتیبات منطقه ای برخوردار شده اند.

دبیر کنفرانس امنیتی تهران گفت: قدرت های سیاسی اکنون در بخش های وسیعی از خاورمیانه با چالش های چندلایه درونی و بیرونی مواجهند و بعید است بتوانند از پس این چالش ها برآیند، نتیجه آنکه گروه های بیشتری حق انحصاری دولت در استفاده مشروع از زور را به چالش کشیده و قلمرو آن را محدودتر ساخته اند.

وی تصریح کرد: در خاورمیانه فعلی، نظم منطقه ای در حال تغییر چشمگیر است و موازنه قدرت در آن و روابطی که این موازنه را مشخص می سازند به شکل واضح مشخص نیستند لذا نظم نوینی در حال شکل گیری است که به نظر می رسد این نظم در غیاب یک اصل سازمان دهنده در حال تکامل باشد.

دهقانی فیروزآبادی گفت: تغییر ژئوپلتیک موازنه در خاورمیانه تحت تأثیر تغییرات ساختاری بزرگ تر مرتبط با جایگاه و وزن نسبی بازیگران خاص قرار گرفته است.

وی تصریح کرد:  کاهش نفوذ نسبی ایالات متحده و اروپا در خاورمیانه و متعاقب آن افزایش نقش های بازیگران منطقه ای  و نقش های منطقه ای بازسازی روسیه و چین ، بازخیزش رقابت ژئوپلتیک بین ایران و عربستان سعودی ، پیدایش واحدهای نیمه مستقل و تضعیف ساختار دولت - ملت (مانند دولت اقلیم کردی) و در نهایت افزایش چشمگیر و فزاینده نقش بازیگران غیر دولتی در شکل دادن به تحولات منطقه از جمله عواملی هستند که در تغییر ژئوپلتیک موازنه قدرت در خاورمیانه تأثیری جدی داشته اند.

دبیر کنفرانس امنیتی تهران خاطر نشان کرد: ایران به عنوان یکی از مهم ترین بازیگران منطقه و تأثیر گذار بر پیدایش نظم جدید ، برای حفظ جایگاه خود و تأمین امنیت و منافعش در آینده نیازمند بینش دقیقی از این نظم و راهبرد مناسب در قبال آن است لذا امنیت ایران بستگی بسیار زیادی به کیفیت فکر نخبگان و نوظهور آن ، آینده پژوهی و گردآوری دیدگاه نخبگان در این زمینه در قالب یک همایش می تواند برطرف کننده نیاز حیاتی فوق و گامی مهم در رسیدن به سیاستی اجماعی در قبال منطقه و آینده آن باشد.

وی در ادامه اهداف کنفرانس امنیتی تهران را اینچنین تشریح کرد: 

1- شناخت منطقه و ارائه تحلیل دقیق از آن: شناسایی مولفه ها ، متغیرها و پویایی های جدید تأثیرگذار در نظم جدید در سطوح ملی ، منطقه و جهانی ، و فرا رفتن از تحلیل های سطحی موجود به یک تحلیل دقیق ، علمی و آینده نگرانه از منطقه ؛ 

2- تولید و تقویت ادبیات فکر و ایده: پرداختن به مسائل و موضوعاتی که جای آنها در ادبیات بحث خالی است و تقویت ادبیات موجود در برابر مسائل و موضوعاتی که به دلیل سرعت سیر تحولات ، ادبیات آنها نیازمند تقویت و بازنگری است.

3- مشارکت در تصمیم سازی: پیدا کردن تحلیل دقیق و سپس اجماعی سازی این تحلیل و فهم از منطقه.

4- موجه سازی - اجماع سازی : شکل گیری اجماع نخبگان و موجه سازی سیاست ایران برای منطقه و جهان و اقناع سازی منطقه ای و جهانی 

5- آینده پژوهی نظم امنیتی خاورمیانه: شناخت پویایی های آتی منطقه ای و طرح سناریوهای مرتبط.

دبیر کنفرانس امنیتی تهران همچنین محورها و موضوعات مطرح در این کنفرانس را اینچنین خواند:

1- مبانی نظری و مفهومی 

- رویکردهای نظری به نظم و امنیت در خاورمیانه 

- رویکردهای فرانظری به نظم و امنیت در خاورمیانه 

- روش شناسی مطالعات امنیت و نظم در خاورمیانه 

- تحول تاریخی مفهوم امنیت در خاورمیانه 

- مبانی تغییر

- مبانی مفهومی و نظری غرب آسیا

2- ماهیت نظم منطقه ای نوظهور 

- ویژگی ها و مختصات نظم نوظهور 

- الگوهای نظم امنیتی در خاورمیانه (امنیت دسته جمعی ، موازنه قدرت ، کنسرت ، هژمونی ، همگرایی و ...)

- پیشران ها و روندهای راهبردی و نوظهور منطقه ای 

- ویژگی ها و مختصات بی نظمی کنونی ، مناقشات قدیمی و اتحادیه های جدید 

- پسابرجام و چشم انداز منطقه ایران 

3- قدرت های فرامنطقه ای و نظم منطقه ای 

- امریکا و منطقه (میراث اوباما و دولت بعدی امریکا ، امریکا و خلیج فارس ، امریکا و داعش ، چالش های و تضادهای سیاست خاورمیانه ای امریکا و ...)

- اروپا و منطقه (اتحادیه اروپا ، فرانسه ، بریتانیا ، آلمان ، اسپانیا ، ایتالیا و یونان)

- روسیه و منطقه (روسیه و ترکیه و سوریه ، روسیه و ایران ، روسیه و شورای همکاری ، روسیه و کردها و ...)

- چین و منطقه (راه ابریشم جدید ، چین و ایران ، چین و شورای همکاری ، چین و سوریه ، چین و مصر و ...)

- هند و منطقه 

- الگوهای رقابت و همکاری قدرت های بزرگ در منطقه 

4- قدرت های منطقه ای و نظم منطقه ای 

- ترکیه و منطقه 

- عربستان و منطقه (یا شورای همکاری و منطقه)

- رژیم صهیونیستی و منطقه 

- مصر و منطقه 

- الگوهای رقابت و همکاری قدرت های منطقه ای 

5- چالش ها و فرصت های منطقه ای 

- چالش های امنیتی سخت 

- چالش های اجتماعی - سیاسی 

- چالش دولت ملی در غرب آسیا 

- چالش های ژئوپلتیکی 

- چالش های زیست محیطی 

- چالش های ایجاد ثبات منطقه ای 

- رقابت قدرت های فرامنطقه ای و منطقه ای 

6- مسائل نوظهور و نظم امنیتی خاورمیانه 

- افراط گری مذهبی و تروریسم (داعش، الگوهای جدید سلفی، دایاسپورا و جنبش های جهادی، القاعده در برابر داعش و غیره)؛

- بیداری اسلامی (دستاوردها و شکست ها، نقش و مسئولیت های بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای، نقش و مسوولیت های بازیگران محلی)؛

- بازیگران فروملی؛

- دولت های ورشکسته (سوریه، یمن و عراق)؛

- مسئله کردی؛

- خلع سلاح هسته ای؛

- روندهای نظامی در  غرب آسیا.

7- اقتصاد سیاسی بین الملل و نظم نوظهور منطقه ای

- پیامدهای اقتصادی- سیاسی منطقه ای نظم نوظهور؛

- پیامدهای اقتصادی- سیاسی فرامنطقه ای نظم نوظهور؛

- انرژی و نظم منطقه ای خاورمیانه؛

- پسابرجام و اقتصاد منطقه ای.

8- آینده نظم منطقه ای غرب آسیا

- خاورمیانه قرن 21: معماری منطقه ای در حال ظهور؛

- خاورمیانه: سناریوهای احتمالی؛

- امنیت جامع در خاورمیانه در حال ظهور؛

- زمینه های آینده همکاری (اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی و آموزشی)؛

- مناقشات آینده (مناقشات بر سر آب، منابع انرژی، مناقشات امروزی قومی- فرهنگی، مناقشه اسراییل را فلسطین، و مناقشات ارضی)؛

- درک های امنیتی و همکاری در خاورمیانه.

9- ایران و نظم نوظهور منطقه ای

- روابط ایران و قدرت های بزرگ و نظم منطقه ای؛

- روابط ایران و قدرت های منطقه ای و نظم منطقه ای؛

- راهبرد ایران در قبال نظم منطقه ای؛

- نظم مطلوب منطقه ای ایران؛

- ایران و کشورهای همسایه؛

- هژمونی منطقه ای ایران: چالش ها و فرصت ها.

10- معماری نظم امنیتی غرب آسیا