فرهنگ باید مردمی شود

به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از خانه ملت، همایش ملی «سبک زندگی و سومین اجلاس ارتقای توانمندی فرهنگ عمومی» با حضور علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، سید رضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت، شاه مرادی دبیر شورای فرهنگ عمومی و جمعی از فعالان و پژوهشگران در حوزه سبک زندگی امروز (دوشنبه، 15 آذر) در هتل لاله تهران برگزار شد.

آقای لاریجانی در ابتدای این نشست از نمایشگاه آثار منتخب استان ها با موضوع سبک زندگی دیدن کرد.

در این نمایشگاه مجموعه کتاب ها و پژوهش های انجام شده به قلم پژوهشگران و مراکز شورای فرهنگ عمومی در استان ها در حوزه های مختلف سبک زندگی ایرانی اسلامی ارائه شده است.

آقای لاریجانی در این نشست کار فعالان فرهنگی را بسیار پر ارزش دانست و گفت: شاید در مسیر طوفان های مختلف کشور مباحث فرهنگی کمتر مورد توجه قرار گیرد اما باید بدانیم این مباحث زیر بنای کشور هستند؛ اگرچه فرهنگ مسیر همواری ندارد مگر آنکه از راه و روش مشخص آن وارد شد.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: موضوع سبک زندگی در دنیای امروز، بسیار مورد بحث قرار می‌گیرد و تنها شامل ایران نمی شود؛ هر چند در ایران نیز مقالات و کتاب های مختلفی در این خصوص نوشته شده است و مقام معظم رهبری در سخنرانی های خود به این موضوع اشاره و مفاهیم عمیق آن را باز کرده اند.

وی ادامه داد: فعالان شورای فرهنگی نقش مهمی در بسط و گسترش سبک زندگی ایرانی - اسلامی دارند و خوشبختانه بسیاری از برنامه ها و تحقیقات در این خصوص در استان ها انجام می گیرد اما باید دقت کرد از چه مسیری باید این موضوع را مد نظر قرار دهیم که بتوانیم در جامعه تأثیرگذار باشیم.

رئیس قوه مقننه با تاکید بر اینکه باید برای بسط و گسترش سبک زندگی ایرانی - اسلامی از راه مشخصی وارد شویم، گفت: تنها در این صورت می توان تأثیرگذاری داشت لذا مهم است از چه راهی وارد شویم و این را باید نکته کلیدی دانست.

آقای لاریجانی افزود: مسئله مهم دیگری که باید به آن توجه کرد تحول سریع فرهنگی و فناوری در جامعه است لذا اگر جوهره فرهنگ عمومی را بشناسیم و برای آن برنامه ریزی کنیم شاخ و برگ های آن نیز با تمام تحولات و تغییرات همراهی خواهند کرد اما اگر بر روی موضوعات متکثر تمرکز کنیم با توجه به تحولات سریع نمی توان پاسخگو بود و به اهداف مورد نظر دست پیدا کرد.

وی با بیان اینکه فرهنگ تعاریف مختلفی دارد، گفت: فرهنگ از جنس اعتباری است در حالی که مفاهیم ماهوی جوهر امور از جمله انسان، حیوان و سنگ را مشخص می کند و البته که فرهنگ نمی تواند از این جنس باشد. یک سری مقولات فلسفی و صرفا در ذهن هستند و یک سری دیگر تبلور بیرونی دارند مثلا وقتی درباره ضروریات و علیت صحبت می کنیم تبلور بیرونی پیدا می کند با وجود این، فرهنگ تشابهی به این مسائل ندارد اما در عین حال عینی هم نیست.

آقای لاریجانی با طرح این سوال که فرهنگ از چه جنسی است، ادامه داد: فرهنگ جزو مفاهیم اعتباری است و برای رفع نیازهایی مانند مالکیت و در نظر گرفتن ارزش ها و اعتقادها کاربرد دارد که آن را گروهی از انسان ها برای گروهی از انسان های دیگر می سازند بنابراین معتقدم فرهنگ باید فصل جامعی داشته باشد تا در ذهن تشخص پیدا کند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به مطالعات خود در حوزه های فرهنگی، تاریخی و رفتارهای اجتماعی مردم ایران در سال های گذشته اضافه کرد: معتقدم رفتارهای مردم ایران دلیل و فلسفه خاص خود را دارد مثلا علت اینکه ایرانی ها تعارف می کنند این است که می خواهند شکوهمند باشند اما این شکوهمندی متواضعانه است و این موضوع در عرصه های جوانمردی، اجتماعی و سیاسی نیز دیده شده است.

وی با بیان اینکه شکوه متواضعانه مردم ایران در فرهنگ تشیع آنها دیده شده است، گفت: معتقدم واقعه عاشورا نیز شکوهمند اما متواضعانه بود و حتی سلاطین ایرانی نیز که به دنبال امپراتوری بودند، شکوهمند و متواضعانه رفتار می کردند؛ در واقع شکوهمندی همراه با تواضع در جای جای فرهنگ ایرانی نمود داشته است به عنوان مثال نشستن بر روی زمین به دلیل نداشتن صندلی نبود بلکه این زمین نشستن تواضع و نجابت افراد و علما را نشان می دهد.

آقای لاریجانی با تأکید بر اینکه تواضع نقطه قدرت مردم ایران است، گفت: افراد مودب و متشخص در هر شرایطی حتی بر هم خوردن محیط باز هم متشخص و مودب رفتار می کنند چرا که این شاخصه در آنها نشسته است لذا باید جوهره اصلی فرهنگ عمومی را پیدا کرد.

رئیس مجلس با تأکید بر اینکه اگر جوهره طرح سبک زندگی را بشناسیم می توانیم راحت تر برای آن برنامه ریزی کنیم، گفت: برنامه ریزی به منظور بسط فرهنگ مورد نظر بسیار مهم است و باید به روح جامعه اعتقاد داشت چرا که هر جامعه ای یک روح مشخص دارد لذا باید تشخیص دهیم این روح دارای چه ویژگی هایی است.

آقای لاریجانی با بیان اینکه اگر جامعه تشخص داشته باشد در نوسانات متعدد دستخوش تغییر نمی شود، گفت: ایرانیان در جامعه به لحاظ فرهنگ عمومی روح شکوهمند اما متواضعانه و نجیبانه ای دارند و در عین حال درقبال بحران های دیگر انسان ها مانند اتفاقات فلسطین و بحرین بی تفاوت نیستند.

وی ادامه داد: ایرانیان در جای خود نیز شکوهمند رفتار می کنند مثلاً اجماعاً معتقد بودند باید از فناوری هسته ای برخوردار شویم و از طرفی نیز به دنبال فحاشی و تنش نبودند در عین حال اگر امریکا حرف درشتی بزند ایرانیان ایستادگی و مقابله می کنند.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر این دو خصلت ایرانی را بشناسیم می توانیم آموزش ها و تبلیغات تأثیرگذارتری داشته باشیم چرا که بارها گفته ایم تبلیغات فرهنگی صورت می گیرد اما نتیجه ای حاصل نمی شود و گمان می کنیم مردم به دنبال مقابله کردن هستند در حالی که مقابله ای صورت نگرفته تنها نتوانسته اند با روح و جوهره موضوع تبلیغ‌شده همراه شوند مثلا در مراسم عاشورا و تاسوعا مردم بدون تبلیغ کار خود را می کنند چرا که این آیین بخشی از جوهره و شکوهمندی فرهنگشان شده است.

وی با بیان اینکه اگر جامعه موضوع فرهنگی را از دست داده یا به آن بی اهمیت شده است باید برای آن برنامه ریزی داشت تا این مولفه که در وجدان عمومی جامعه است مرتب تکرار شود، گفت: زمانی که در رادیو و تلویزیون بودم سعی بر تصویر عظمت های فرهنگی و دینی داشتم که البته معتقدم کار بسیارسختی بود اما در همان حد مجموعه هایی همچون مریم مقدس، امام علی، امام رضا، امیرکبیر، ابن سینا و ملاصدرا برای مردم جذاب بود چرا که از وجوه فرهنگی آنها نشأت می گرفت.

آقای لاریجانی با اشاره به این خصلت های مردم ایران در عرصه های سیاسی، گفت: در عرصه های سیاسی نیز همینطور است و مردم هیچ گاه از جنجال های سیاسی که افراد به جان هم می افتند حمایت نمی کنند و به دنبال بحث های نجیبانه برای رشد و ارتقای کشورشان هستند لذا تاکید دارم باید نقطه جوهره روح و مقولات فرهنگ عمومی را فهمید.

وی با تأکید بر اینکه فرهنگ باید مردمی باشد به آنها واگذار شده و حکومت تنها هدایت نامرئی داشته باشد، گفت: معتقدم اصل اجرای برنامه های فرهنگی باید در دست مردم باشد چرا که شرایط فرهنگی امروز متنوع است و آنها شناخت بهتری از این شرایط دارند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه متکثر شدن رسانه ها در صورت شناخت جوهره و بدنه فرهنگ عمومی برای ما مفید خواهد بود، گفت: هوشیاری فرهنگی و سیاسی قابل ملاحظه ای در دنیا ایجاد شده است که تنها مختص ایران نیست.

وی با بیان اینکه هرگاه فرهنگ عمومی شده است ترقی کرده ایم و مناسبت های مذهبی به عمومی شدن این فرهنگ کمک می کند چرا که مردم آن را اداره می کنند، گفت: معتقدم حوزه های علمیه و مساجد باید به دست مردم اداره شوند و مخالف اداره آنها ازجانب حاکمیت هستم و اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند بسیاری از مسئولیت های خود را در این حوزه ها به مردم واگذار کند می تواند سایه خود را در کل جامعه بسط دهد.

آقای لاریجانی با تاکید بر اینکه سیاست ها باید به سمت واگذاری مسائل فرهنگی به مردم حرکت کند، ادامه داد: اعتماد به ناشران در حوزه کتاب اهمیت فراوان دارد لذا ممیزی به دست خود این ناشران بسیار بهتر از آن است که چند کارمند در وزارت ارشاد این کار را انجام دهند و اگر اشتباهی انجام دهند می توان رتبه آنها را تقلیل داد.

رئیس مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه واگذاری ممیزی کتاب و باز گذاشتن دست جوانان مهم ترین خدمت برای پایداری فرهنگی است، گفت: درخصوص فضای مجازی نیز معتقدم با مشخص کردن چارچوب ها باید نسل جوان را پای کار آورد تا آنها تولید محتوا کنند.

وی همچنین در خصوص نگرانی وزیر فرهنگ مبنی بر اینکه در کشور سرمایه گذاری فرهنگی "هزینه" تلقی می شود، اضافه کرد: اگرچه این اشکال تا حدودی وارد است اما انتظار می رود وزیر محترم در لایحه بودجه مشکل را حل کند و شرایط را تغییر دهد و مسیر را در راستای ساماندهی در عرصه فرهنگ جلو برد.

آقای لاریجانی با تاکید بر اینکه اگر وضعیت اقتصادی جامعه ارتقا پیدا کند مشکلات فرهنگی نیز کاهش پیدا خواهد کرد، گفت: اگر نظام بودجه ریزی عملیاتی شود به اصل مشکلات و معضلات حوزه فرهنگ توجه خواهد شد و اگر دولت مصمم و پای کار باشد می توان در" برنامه توسعه" و "بودجه" نیز سهمی را برای امور فرهنگی در نظر گرفت.

رئیس قوه مقننه در ادامه پیشنهاد داد: در روزهای آخر بستن برنامه ششم توسعه، باید اعتبارات بخش فرهنگ به گونه‌ای باشد تا به آن تعرضی صورت نگیرد چراکه این بودجه به خودی خود ناچیز است.

وی همچنین در خصوص تعدد دستگاه های فرهنگی گفت: این تعدد در صورتی که یک نوع هماهنگی میان تمام دستگاه ها باشد می تواند مفید باشد و از این طریق فرهنگ را سامان داد.

آقای لاریجانی با تاکید بر اینکه فرهنگ برای جامعه هویت ساز است به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص موضوع فرهنگ اشاره کرد و گفت: در کمتر ملاقاتی که با ایشان داشته ام به موضوع فرهنگ اشاره و تاکید نداشته‌اند لذا باید به توجه ایشان دقت شود.

در این نشست سیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اختلاف زبانی با نسل امروز، عدم تامین نیازهای جامعه در عرصه فرهنگ، عدم توانایی تولید محتوا در فضاهای فرهنگی، سهم ناچیز سرمایه‌گذاری در مباحث فرهنگی و هزینه‌بردار تلقی کردن این سرمایه‌گذاری‌ها را به عنوان چالش‌های مهم پیش‌روی حوزه فرهنگ و گسترش سبک زندگی ایرانی اسلامی توصیف کرد و انسجام نهادهای فرهنگی را نکته راهبردی خروج از این مشکلات دانست.