گروه جی هفت برای دستیابی به حل بحران های پیش آمده در حوزه اقتصاد جهانی در اواسط دهه هفتاد بوجود آمد. کنفرانس امنیت و همکاری اروپا در فنلاند در ژوئیه سال 1975، محل مناسبی برای تشکیل جلسه مقدماتی برای برگزاری اولین نشست رسمی فراهم آورد. شرکت کنندگان عبارت بودند از: جرالد فورد رئیس جمهور آمریکا و هنری کیسینجر وزیر امور خارجه این کشور، والری ژیسکاردستن رئیس جمهور فرانسه و ژان سوانارگس وزیر امور خارجه، هارولد ویلسون نخست وزیر بریتانیا و جمیز کالاهان وزیر امور خارجه این کشور و سرانجام هلموت اشمیت صدراعظم و هانس دیتریش گنشر وزیر امور خارجه آلمان. اولین نشست با عنوان گروه جی شش در 15 نوامبر سال 1975 در فرانسه برگزار شد. دستور کار این اجلاس مقابله با بحران نفتی و رکود اقتصادی و مخالفت با اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق بود. کشور کانادا در سال 1976 به این گروه پیوست که به گروه جی هفت تغییر نام داد.

در پایان جنگ سرد روسیه خواستار پیوستن به این گروه شد. پذیرش روسیه در این گروه با روندی کند همراه بود و ۹ سال به طول انجامید. در سال ۱۹۹۸ این کشور به عضویت رسمی این گروه درآمد. بدین گونه گروه جی هشت موجودیت یافت. در سال ۲۰۰۶ روسیه برای اولین بار ریاست گروه ۸ را بر عهده گرفت و اجلاس سالانه‌ این گروه در سن پترزبورگ برگزار شد. در سال 2014 به دلیل بروز بحران کریمه و الحاق این منطقه خودمختار به روسیه، اعضاء این گروه عضویت روسیه را به حالت تعلیق درآوردند که از آن پس به نام گروه جی هفت تغییر کرد.

ساختار گروه جی هفت

گروه هفت از همان آغاز شکل گیری به عنوان مجمعی غیررسمی شناخته شده و برخلاف سایر سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل یا بانک جهانی و غیره... فاقد اساسنامه، ساختار اداری دائمی یا دبیرخانه می باشد. ریاست این گروه به صورت چرخشی هر ساله به یکی اعضاء گروه تعلق می‌گیرد. کشوری که ریاست گروه را بر عهد دارد مسئولیت طرح ریزی و میزبانی یکسری نشست‌های که در سطح وزیران و سطوح پائین تر را بر عهده دارد. این اجلاس ها به منزله اجلاس‌های مقدماتی می‌باشد که دستور کار اجلاس سران را تعیین می‌کنند. در تمام سال نماینده کشورهای عضور که" سرف" نامیده می‌شوند به صورت مرتب و مستمر با یکدیگر در ارتباط هستند و در مورد مسائل قابل بحث و راهکارها با هم بحث می‌کنند. گروه جی هفت به طور مستمر با مدیریت اقتصاد کلان، تجارت بین الملل، روابط با کشورهای در حال توسعه، مسئله روابط اقتصادی شرق و غرب، انرژی و تروریسم سر و کار دارد. این موضوعات از مهم ترین دغدغه های گروه جی هفت می‌باشد. 

چالش های پیش رو گروه جی هفت

از بدو تشکیل گروه جی هفت تاکنون هر سال نشست سران در یکی از کشورهای عضو برگزار شده و همواره با انتقاد مخالفان جهانی شدن روبرو بوده است. با توجه به گسترده گی بحران های جهانی در سال‌های اخیر این گروه با چالش‌های زیادی مواجه بوده است. به برخی از این موارد می توان اشاره کرد:

- مهم‌ترین مباحثی که درباره این گروه وجود دارد این است که گروه جی هفت نهادی بین المللی نیست و از آن جهت که فاقد سازمان مدیریتی است، قطعنامه‌های این اجلاس نیز الزام‌آور نمی باشد.

- از دیگر انتقاداتی که مطرح بوده عدم عضویت کشورهای مهم و تازه‌ قدرت یافته در گروه جی هفت است. این گروه که از سال 1975 نشست‌های سالانه برگزار می‌‌کند تنها آمریکا، کانادا، بریتانیا، ایتالیا، آلمان، فرانسه و ژاپن را در برمی‌گیرد. در حالی که امروزه چین چهارمین درآمد ناخالص ملی را در جهان دارد.

- مخالفت های گسترده مردمی از جمله چالش‌های پیش‌روی گروه هفت می‌باشد. این مخالفت‌ها به ویژه در زمان برگزاری اجلاس سران به خشونت نیز کشیده می‌شود. برای مثال در نشست سران گروه جی هفت که در سال 2001 میلادی در ایتالیا برگزار شد "کارلو. جیولیانی" یکی از معترضین جهانی‌سازی به ضرب گلوله پلیس این کشور به قتل رسید. همچنین در آلمان، علی رغم تدابیر شدید امنیتی و به کارگیری شانزده هزار نیروی پلیس، تظاهراتی با حضور ده‌ها هزار نفر برگزار شد. این تجمع را مجموعه‌ای از سازمان‌های ضد جهانی‌سازی و ضد فقر ترتیب داده بودند.

- از بدو تشکیل گروه هفت تاکنون عمده مباحث مطرح شده در اجلاس سران بر حول محور اقتصاد جهانی بوده است. در حالی که بحران‌ها و تحولات جهانی دیگری مانند تغییرات جوی، گرمایش زمین و... هم وجود دارد. از این رو تظاهرات گنندگان ژاپنی در هوکایدو خواستار توجه رهبران این گروه به گرمایش زمین، مبارزه با فقر و افزایش بهای مواد غذایی شده‌اند.

 اجلاس سران گروه جی هفت 2017

چهل و سومین نشست سران گروه جی هفت در 27-26 می (6-5 خرداد) در شهر "تائورمینا" ایتالیا برگزار خواهد شد. شرکت کنندگان نشست سران هفت کشور هستند که شامل؛ جاستین ترودی نخست وزیر کانادا، امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه، آنجلا مرکل صدراعظم آلمان، پائولو جنتیلونی نخست وزیر ایتالیا، شینزا آبه نخست وزیر ژاپن، ترزا می نخست وزیر بریتانیا، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و نمایندگان اتحادیه اروپا؛ دونالد توسک رئیس اتحادیه اروپا و ژان کلود یانکر رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در این نشست حضور خواهند یافت. علاوه بر این، هایله مریم دسالین نخست وزیر اتیوپی، اوهورو کنیاتا رئیس جمهور کنیا، محمدو بوهاری رئیس جمهور نیجریه و محمد باجی قائد سبسی رئیس جمهور تونس به عنوان میهمان در این نشست حضور خواهند داشت.

اولین نشست اعضای جدید گروه جی هفت

چهل و سومین نشست سران جی هفت اولین حضور ترزا می، امانوئل ماکرون، پائولو جنتیلونی در این نشست است. دونالد ترامپ که به تازگی در رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا پیروز شده است، باید در چهل و سومین اجلاس سران گروه جی هفت شرکت کند. اولین سفر خارجی ترامپ بعد از پیروزی، منطقه غرب آسیا بود. وی به عربستان، رژیم صهیونیستی و واتیکان سفر کرد. نشست سران گروه جی هفت مقصد بعدی ترامپ خواهد بود. به گفته رسانه های ایتالیایی حضور ترامپ در این نشست مشکلات زیادی را بوجود آورده است. مراسم تشریفات ترامپ برای مقامات امنیتی ایتالیا دردسرساز شده است. طبق اظهارات تیم امنیتی رئاست جمهوری امریکا، دونالد ترامپ در هتل "تیئمو" یا "سن دومنیکو" که مقامات دیگر کشورها در آنجا مستقر خواهند بود، اقامت نخواهد داشت. وی تصمیم دارد برای استراحت در "سیگونلا" پایگاه هوایی امریکا که در جنوب کاتانیا قرار دارد، مستقر شود. مسئولین ایتالیا اظهار می کنند که گزینه های انتقال رئیس جمهور امریکا از محل استراحت تا نشست سران، یا از طریق هلیکوپتر انجام شود یا زمینی و از طریق عبور از خیابانها. مقامات امنیتی ایتالیا به دلیل ریسک بالای امنیتی جابجایی ترامپ با هلیکوپتر ترجیح می دهند تا از طریق خودرو وی را به محل نشست سران منتقل کنند. لیکن این گزینه نیز عاری خطر نیست. مقامات ایتالیایی معتقدند به دلیل فاصله طولانی محل استراحت ترامپ تا اجلاس سران عبور کاروان ترامپ از طریق خیابانهای تنگ و باریک ضریب امنیتی حفاظت از وی را کاهش می دهد و باید از خیابانهایی عبور کنند که حتی راه فرار ندارد. از این رو اسکورت ترامپ برای مقامات ایتالیایی به یک کابوس امنیتی تبدیل شده است. 

گروه جی هفت و بحران سوریه

قبل از برگزاری نشست سران گروه جی هفت یک سری نشست هایی در سطح وزرای خارجه این کشورها برگزار می‌شود. این اجلاس ها به منزله اجلاس های مقدماتی می‌باشد که دستور کار اجلاس سران را تعیین می‌کنند. نشست وزیران خارجه گروه هفت در فروردین 96 در توسکانی ایتالیا برگزار شد. موضوعات مهم این نشست بررسی بحران سوریه و احتمال تشدید تحریم‌های روسیه بوده است. در حاشیه این نشست، علاوه بر وزرای خارجه گروه هفت، وزرای خارجه ترکیه، عربستان سعودی، امارات عربی متحده، اردن و قطر نیز حضور داشتند که درباره بحران سوریه به گفتگو نشستند.

انجلینو آلفانو وزیر خارجه ایتالیا در حاشیه دومین روز از نشست وزرای خارجه گروه جی هفت گفت: جی هفت عقیده دارد که تنها راه حل سوریه سیاسی است. نمی توان در باره آینده بشار اسد در یک روز تصمیم گیری کرد و نیاز به بحث گسترده تر و کلی تری دارد. وی افزود: موضع ایتالیا نیز همواره این است که سوری ها باید سرنوشت خود را انتخاب کنند. همچنین وی در خصوص مشارکت روسیه در بحران روسیه افزود: روسیه نباید منزوی شود بلکه برعکس باید در حد امکان در روند انتقال قدرت مشارکت داده شود و در این مورد جی هفت موافق است. وزیر امورخارجه ایتالیا در مورد تحریم های روسیه نیز اشاره کرد و گفت: نشست وزرای خارجه جی هفت آن طور که "بوریس جانسون" وزیر خارجه انگلیس بیان کرد، یک مقر سنجش در رابطه با نظریه تحریم های جدید علیه روسیه نیست.

قرار است در چهل و سومین اجلاس سران گروه جی هفت به موضوعات متعددی از جمله بحران های موجود منطقه غرب آسیا همچون بحران سوریه، عراق، و همچنین مبارزه با تروریسم، لیبی، کره شمالی پرداخته شود.

پژوهش خبری صدا وسیما// پژوهشگر: رحیم خجسته