آیا ترامپ عربستان را بدون شلیک یک گلوله اشغال کرد؟

رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنای آمریکا در پاسخ به نماینده پنسیلوانیا که از او در باره قرادادهای اخیر ترامپ با سعودی ها سوال کرد و اینکه امریکا چگونه قرار است  بر حمایت ادامه دار آل سعود  از وهابیت، سلفی گری و تروریسم مرتبط با این دیدگاه بنیادگرایانه  در سراسر دنیا، نظارت داشته باشد؟ سخنانی گفت که در رابطه با آینده عربستان بسیار با اهمیت است.

تیلرسون گفت یکی از نتایج اجلاس ریاض با حضور رئیس جمهور آمریکا، ایجاد مرکزی با همکاری عربستان، برای مقابله با پیام های افراط گرایانه اسلامی بود. این مرکز، زمانی که ما آنجا (در عربستان) بودیم افتتاح شد و اکنون وجود دارد. این مرکز، عناصر متعددی برای حمله به افراطی گری در گوشه و کنار دنیا دارد.

تیلرسون افزود یکی از عناصری که درباره آن با سعودی ها دیدار داشتیم و آنها نیز تاکنون اقداماتی در این زمینه کرده اند، انتشار کتاب های درسی تازه ای است که وارد مدارس و همچنین مساجد گوناگون در سراسر دنیا خواهد شد. این کتاب ها قرار است جایگزین کتاب های درسی کنونی شود که مروج دیدگاه های وهابیت افراطی و توجیهی برای خشونت است. ما از سعودی ها خواستیم که نه تنها کتاب های جدید را منتشر کنند، بلکه کتاب های موجود کنونی را جمع آوری کنند. این، فقط یک نمونه از کارهای صورت گرفته است.

وزیر امور خارجه امریکا همچنین گفت این مرکز قرار است طیف وسیعی از فعالیت ها را از حوزه رسانه های اجتماعی و پخش (اخبار) گرفته تا نحوه آموزش دیدن ائمه جوانِ (مساجد) در مدارس مذهبی، بر عهده داشته باشد. ما نیز امروز با کارکنان مرکز جدید همکاری می کنیم تا مشخص شود چه اقداماتی وجود دارد که خود را در قبال آنها متعهد و پاسخگو می دانیم. همزمان با تلاش ما برای رساندن این مرکز به سطح عملیاتی، یکی از اتهامات مطرح شده علیه ما این است که وزارت امور خارجه آمریکا با سعودی ها و دیگران همکاری می کند. 

سخنان تیلرسون چند نکته را روشن می کند نخست اینکه این سخنان اعتراف صریح به دست داشتن عربستان در ترویج افراط گرایی ازطریق فرقه تکفیری وهابیت درسراسر جهان است دوم اینکه ترامپ گفته بود که مبارزه با افراط گرایی اولویت اول وی در سیاست خارجی امریکا خواهد بود و حالا تشکیل مرکز مبارزه با افراط گرایی در ریاض بیانگر نسخه دیکته شده از سوی امریکا برای اجرا است هر چند برخی کارشناسان معتقدند این اقدام ریاض پیش دستی بود برای مصون ماندن از در گیری با امریکا و الا چنین مرکزی باید در نهادهای بین المللی تشکیل و بر روند اجرایی مبارزه با افراط گرایی نظارت می شد.

سوم اینکه  حالا معلوم می شود که برنامه چشم انداز 2030 که گفته می شد از سوی محمد بن سلمان جانشین ولیعهد عربستان ارائه شده طرحی دیکته شده از سوی امریکاست که مجریان سعودی باید این کشور را در  مسیر خواسته های امریکا هدایت کنند که این همان طرح دموکراتیزه کردن کشورهای عربی است. .چهارم اینکه سعودی ها اکنون بقای خود را در اجرای دیکته های امریکا می بینند و چاره ای نیز ندارند که گوش به فرمان  امریکایی هاباشند که چه می خواهند چرا که در غیر این صورت آنها باید با تبعات دست داشتن در حملات تروریستی 11 سپتامبر و قانون جاستا روبروشوند. پنجم اینکه این سخنان نشان داد که ترامپ بدون اینکه گلوله ای شلیک کند حالا عربستان  را به اشغال خود در آورده است با این تفاوت که این کارگزاران سعودی هستند که مجری برنامه های امریکا خواهند بود.  ششم اینکه حالا سعودی ها  نه تنها ملزم به اجرای برنامه های امریکا در داخل هستند بلکه در مسایل منطقه از جمله روابط با رژیِم صهیونیستی نیز باید گوش به فرمان امریکا باشند و شاید سفر مستقیم ترامپ  از ریاض به تل آویو و صحبت هایی از امکان برقراری پرواز مستقیم از تل آویو به ریاض و همچنین واگذاری جزایر تیران و صنافیر از سوی مصر به عربستان و امکان محقق شدن اهداف اقتصادی ونظامی اسراییل با این اقدام و نزدیک شدن روابط تل آویو ریاض در این مسیر باشد.

البته رویکرد امریکایی ها معلوم نیست نتیجه بخش باشد چرا که ممکن است سعودی ها با وقت کشی به دنبال زمان باشند تا دوره ترامپ به اتمام برسد ودوم اینکه اگر آنها قرار باشد دست به اصلاحات گسترده بزنند معلوم نیست در داخل با اعتراضات جریان های قدرتمند وهابی چه کنند؟ و چه بسا این تحولات عربستان را با سرنوشتی دچار سازد که اکنون سوریه و لیبی  با آن دست به گریبانند.

---------------------------------------------

رضا محمدمراد