عربستان، آتش زیر خاکستر

تغییرات اخیر در عربستان و برکناری محمد بن نایف از ولیعهدی و ارتقای جایگاه محمدبن سلمان وزیر دفاع به این مقام، عربستان را در ظاهر وارد مرحله ای کرده است که به قول برخی اگر حادثه ای رخ ندهد با توجه به اینکه بن سلمان حدود 32 سال دارد باید انتظار داشت سکان زمامداری این کشور تا 5 دهه دیگر بر عهده او باشد.

اما به نظر می رسد اقدامات ملک سلمان برای تغییرات آرام در عربستان به نفع فرزندش چندان هم بی چالش نخواهد بود و ممکن است پس از مرگ وی، این اتفاق به نوع دیگری ورق بخورد همانگونه که اوضاع پس از مرگ عبدالله به نفع فرزندش متعب  رقم نخورد.

محمدبن سلمان که از سال 2015 با تصدی پست وزارت دفاع  وارد عرصه سیاسی شد در اولین اقدام خود حمله به یمن را برای به قدرت رساندن منصور هادی در دستور کار قرار داد و در حالی که تصور می کرد یک ماهه به این پرونده خاتمه خواهد داد اکنون نزدیک به دو سال ونیم است که در باتلاق یمن دست و پا می زند و هر روز تابوت های نظامیان سعودی به خانه بر می گردند.

شکست در پرونده سوریه، ایجاد تنش در روابط با ایران و نزدیکی به رژیم صهونیستی و در مورد آخر ایجاد تنش در روابط با قطر و احتمال فروپاشی شورای همکاری خلیج فارس از دیگر اقداماتی است که بیانگر ماجراجویی این شاهزاده خام سعودی است که با مخالفت ها در داخل و خارج روبرو شده است.

باید گفت تنها برگ برنده محمدبن سلمان برای تثبیت جایگاهش جلب حمایت امریکا با دادن رشوه 400 میلیارد دلاری به دولت تجارت پیشه ترامپ و وعده اجرا کردن طرح اقتصادی، سیایی و اجتماعی  2030 است که بیانگر تناقض در رفتار محمدبن سلمان است.

بر اساس طرح 2030 محمدبن سلمان باید فضای باز در عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عربستان ایجاد نماید که از یکسو این هدف با شخصیت ستیزه جوی وی در تضاد است و از سوی دیگر اگر به راستی این طرح اجرا شود با جامعه به شدت افراطی وهابی و شیوخ  آن در تضاد است که می تواند منشاء تهدید باشد.

علاوه بر این، در داخل عربستان هم تحقیر شاهزادگان بلندپایه دیگری چون مقرن بن عبدالعزیز، محمد بن نایف و متعب بن عبدالله که خود را هم از نظر شخصیتی و هم تجربه سزاوارتر به سلطنت می بینند این احتمال را ممکن کرده است که پس از سلمان دیگر سکوت را جایز ندانند به ویژه اینکه متعب بن عبدالله هم اکنون فرماندهی گارد بیش از 150 هزار نفری عربستان را برعهده دارد و با برنامه های محمدبن سلمان در حمله به یمن همگام نبوده است.

در این میان برکناری محمدبن نایف از همه سمت ها آن هم در حالیکه او سابقه فرماندهی نیروهای امنیتی را داشته است و سابقه دوستی او با متعب و همچنین مخالفتش با ایجاد تنش با قطر می تواند به همراهی او با متعب علیه محمدبن سلمان منجر شود.

به این موارد باید رقابت غربی ها با امریکا را برای داشتن جای پا در عربستان نیز اشاره کرد بطوریکه پس از قرارداد  حدود 400 میلیارد دلاری محمدبن سلمان با دولت ترامپ، آنها احساس می کنند که کنار گذاشته شده اند و شاید بر اساس همین احساس باشد که گزارش هایی منتشر شده است که شرکت‌های فرانسوی در تلاشند با دور زدن ولیعهد عربستان، سلاح‌های خود را به متعب بن عبدالله بفروشند و چه بسا پس از مرگ سلمان خاکستر زیر آتش در عربستان شعله ور شود و آغاز سریع ارتقای قدرت محمدبن سلمان و بحران هایی که به وجود آورده است موجب سرنگونی وی به بدترین شکل ممکن شود.

---------------------------------------------------------

رضا محمدمراد