روشهای ترویج کتابخوانی در کشورهای توسعه‌یافته

در کنار این، در برخی از کشورهای توسعه‌یافته همواره طرح‌های متعددی ایجاد می‌شود که همه آنها یک هدف دارند: توسعه فرهنگ کتابخوانی. هرچند این نگرانی نیز در کشورهای توسعه ‌یافته درباره کاهش سطح مطالعه کتاب در ماراتن با کتاب‌های الکترونیک و فضای مجازی وجود دارد، اما آنچه که این کشورها را به سمت مطالعه سوق می‌دهد، میل به خواندن و دانستن، به دلیل نهادینه شدن فرهنگ کتابخوانی است. این گزارش تلاش دارد تا کارهای ساده اما هدفمند برای توسعه کتابخوانی در برخی از مناطق جهان را نشان دهد. طرح‌هایی که خیلی پیچیده نیستند، اما تلاش دارند تا از ظرفیت‌های موجود بهره ببرند تا بتوانند هرچه بیشتر شهروندان را به سمت کتابخوانی هدایت کنند.

یکی از کارهایی که عمدتاً در کشورهای توسعه‌یافته در این زمینه صورت می‌گیرد، استفاده از ظرفیت‌های فضای شهری برای توسعه کتابخوانی است. در برخی از کشورها که اتفاقاً آمار کتابخوانی آنها بالاست، مسئولین به جای استفاده از بنرهای خشک و بی‌روح که حاوی پیام‌های اخلاقی برای کتابخوانی است، آستین‌ها را بالا می‌زنند تا با اجرای طرح‌های مختلف، به میزان کتابخوانی در کشورشان بیفزایند. موضوعی که کمتر در فضای شهرهای ایران دیده می‌شود.

پژوهشی در سال 2001 در آمریکا نشان داد که در قشر متوسط در ایالت فیلادلفیا برای هر کودک تقریباً 13 عنوان کتاب در دسترس است، اما این تعداد در خانواده‌های فقیر و ساکن حاشیه شهر بسیار کمتر است. همچنین در تحقیق انجام شده که نتایج آن در مجله Urban Education منتشر شده است، مشخص شد که کیفیت کتاب‌ها در مناطق مختلف با هم متفاوت است؛ به عنوان مثال عمده کتاب‌های در دسترس خانواده‌های فقیر کتاب‌های رنگ‌آمیزی است. این پژوهش از چنین وضعیتی با عنوان «بیابان کتاب» یاد کرد و هدفش را تمرکز بیشتر خانواده‌های فقیر برای ارتقای میزان مطالعه در اعضای این خانواده‌ها به ویژه کودکانشان قرار داد.

پژوهش انجام شده که تمرکزش بر سه منطقه دیترویت، لس آنجلس و واشنگتن دی‌سی بود، به میزان دسترسی مخاطبان به کتاب نیز پرداخته است. بنا بر گفته کارشناسان؛ فروشگاه‌های کتاب در مناطق فقیرنشین بسیار کم است و عمده آنها در قبال هر عنوان کتاب، پول دریافت می‌کند. کمبود منابع و مشکلات اقتصادی از جمله مشکلات پیش روی این خانواده‌ها عنوان شده است. همچنین در این تحقیق مشخص شد که تنها هشت درصد خانواده‌های این مناطق از کتابخانه‌های عمومی استفاده می‌کنند و میزان استفاده آنها از سایت‌هایی مانند آمازون نیز به دلیل هزینه‌بر بودن آن، بسیار کم است. محققان به منظور توسعه کتابخوانی در این مناطق اقدام به استفاده از دستگاه‌هایی کردند که کتاب را به صورت رایگان در اختیار مخاطب قرار می‌داد. براساس بررسی‌های انجام شده بعد از نصب این دستگاه‌ها، مشخص شد که در عرض شش هفته، تعداد 27 هزار عنوان کتاب از سوی مخاطبان به امانت گرفته شده است.

در اقدامی جذاب در شهر تورنتو کانادا فضایی مسقف و چوبی به منظور جذب مخاطب بیشتر به کتاب احداث شد. این اتاقک کوچک که در آن کتاب‌هایی برای گروه‌های سنی مختلف عرضه می‌شود، تلاش دارد تا فضایی آرام و به دور از هیاهو را برای کتابخوانان ایجاد کند.

درب این اتاقک هر روز برای مراجعه‌کنندگان باز می‌شود و هنگام شب، درها به صورت خودکار قفل شده و لامپ‌های کار شده در درون و سقف این اتاقک در شب به صورت خودکار روشن شده و کار یک فانوس را انجام می‌دهد. این چراغ‌ها با استفاده از نیروی خورشیدی انرژی را ذخیره کرده و در شب روشن می‌شوند.

طراحی مبلمان شهری با طرح‌هایی از کتاب یکی از کارهایی است که در برخی از شهرهای جهان صورت گرفته و از آن استقبال هم شده است. استانبول از جمله این شهرهاست که با طراحی نیمکت‌های این‌چنینی هم تلاش دارد تا نویسندگان را به مخاطبان معرفی کند و هم می‌خواهد عادت کتاب خواندن را در آنها بیشتر کند.

اما ترویج کتابخوانی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تنها منحصر به دولت‌ها نیست. مردم عادی نیز گاه خود را در قبال این موضوع مسئول می‌دانند. طراحی دوچرخه کتاب یکی از ابتکاراتی است که در تابستان 2015 اجرا شد. آنیشا جفریز، طراح این دوچرخه می‌گوید: این دوچرخه شبیه دوچرخه‌های بستنی‌فروشی طراحی شده است. وقتی مشتری به هوای بستنی به سراغ آن می‌آید، با تعدادی از بهترین کتاب‌ها مواجه می‌شود. به گفته او؛ دوچرخه کتاب قصد دارد تا دسترسی کتاب را برای مخاطب آسان‌تر کند. در هر دوچرخه 30 تا 40 عنوان کتاب در موضوعات مختلف اعم از کودک و نوجوان گرفته تا رمان و آشپزی و ... عرضه می‌شود.