دهلی نو و بحران درکشمیر

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، با گذشت بیش از یک سال از کشته شدن "برهان وانی " سرکرده پیشین حزب المجاهدین کشمیر ،اوضاع کشمیر تحت کنترل هند همچنان ناآرام است و به رغم تمام تمهیدات امنیتی که دولت هند اتخاذ کرده نتوانسته است آرامش را به این منطقه بازگرداند.

مردم مسلمان کشمیر همواره از برگزاری نماز جمعه  در مسجد جامع سرینگر مرکز تابستانی جامو و کشمیر به عنوان فرصتی برای ادامه اعتراضهای خود ضد دولت هند استفاده می کنند.

در ماههای اخیر دولت هند برای گرفتن چنین فرصت و فضایی از مردم و گروههای کشمیری ،برگزاری نماز جمعه را در این مسجد ممنوع کرد اما اعتراضهای مردم این منطقه نه تنها کاهش نیافت بلکه روز به روز بر دامنه آن نیز افزوده شد .تا اینکه دولت هند در هفته گذشته برای جلب نظر مردم و گروههای کشمیری  اجازه داد تا نماز جمعه در مسجد جامع سرینگر برگزار شود که مجددا به فرصتی برای  اعلام اعتراضهای مردمی ضد سیاستهای دولت هند تبدیل شد.اکنون این سوالات مهم مطرح است که چرا بحران کشمیر در سالهای اخیر شدت گرفته است و همچنان ادامه دارد ؟چرا راه کارهای نظامی پاسخگویی حل بحران کشمیر تحت کنترل هند نیست ؟ ادامه این وضعیت چه پیامدهایی می تواند داشته  باشد ؟

کشمیرمنطقه ای خوش آب و هوا در شمال غربی شبه قاره هند قرار دارد که به سه بخش تقسیم شده که بخش بزرگ آن  در برگیرنده جامو و کشمیرتحت کنترل هند است ،بخش دیگر که در برگیرنده گلگیت و بلتستان و کشمیر آزاد است در کنترل  پاکستان و منطقه ای کوچک و کوهستانی نیز تحت کنترل چین است . براساس طرح تقسیم هند در سال 1947 قرار شد منطقه مهاراجه نشین کشمیر به عنوان منطقه مسلمان نشین به پاکستان تعلق یابد.

اما به دلیل اهمیت راهبردی کشمیر ،در حالی که طرح تقسیم هند کامل نشده بود نیروهای نظامی این کشور با دسیسه انگلیس و کمک نیروهای نظامی این کشور به کشمیر حمله و آنرا تصرف کردند.هند مدعی بود که مهاراجه کشمیر درخواست کمک کرده و نیروهای نظامی این کشور به درخواست وی  وارد کشمیر شده است .

هند و پاکستان دوبار بر سر مالکیت کشمیر جنگ کرده اند و همچنان سایه بحران کشمیر با گذشت حدود هفت دهه بر روابط  دهلی نو و اسلام آباد گسترده است .

         مهمترین دلیل لاینحل ماندن بحران کشمیر تاکید هند بر لاینفک بودن آن از خاک این کشور است .   

پس از آنکه حزب ملی گرای هندو بهاراتیاجاناتا ،بی جی پی ابتدا در انتخابات سراسری هند در سال 2014 و سپس در انتخابات منطقه کشمیر تحت کنترل این کشور پیروز شد  با حزب محلی "دمکراتیک مردم" در این منطقه دولت ائتلافی تشکیل داد. 

بی جی پی ، سه سیاست کلی را در مورد کشمیر اتخاذ کرد:

1-تقویت مشت آهنین برای مقابله با گروههای کشمیری  و مخالفان دولت هند

2-مذاکره نکردن با گروههای کشمیری بخصوص سازمان کنفرانس حریت

3-بازداشت خانگی و ترورهای هدفمند رهبران کشمیری

حزب حاکم هند تصور می کرد  از طریق محدود کردن رهبران کشمیری و همچنبن تشدید برخوردهای امنیتی می تواند ضمن کنترل اوضاع کشمیر تحت کنترل هند ،بحران آنرا به نفع دهلی نو پایان دهد.کشتن "برهان وانی"  سرکرده حزب المجاهدین که در نماز جمعه سرینگر شرکت کرده بود نشان داد که دولت ملی گرای هندو بی جی پی با ترور درصدد پایان دادن به بحران  کشمیر تحت کنترل هند است .غافل از اینکه کشتن وی به دور جدید اعتراضهای مردم کشمیر و گروههای فعال در این منطقه دامن زد.به گونه ای که در خشونتهای نیروهای امنیتی هند ضد معترضان کشمیری حدود 250 تن کشته و هزاران نفر دیگر نیز مجروح و یا دستگیر شده اند.بنابراین ،شدت گرفتن بحران در کشمیر تحت کنترل هند در سالهای اخیر  متاثر از سیاستهای سرکوبگرانه بی جی پی است که اعتراض احزاب محلی و مقامات پیشین کشمیر تحت کنترل هند را نیز برانگیخته است .

به عنوان مثال نیروهای امنیتی هند برای سرکوب کردن تظاهرات ضد هندی اخیر مردم کشمیر از تفنگهای ساچمه ای استفاده کرده اند که منجر به نابینا شده صدها تن از معترضان شده است .

در مورد علت تداوم بحران کشمیر با گذشت حدود هفت دهه که به شدت بر اوضاع امنیتی منطقه جنوب آسیا نیز سایه افکنده است مسایل زیر قابل توجه است :

1-دولت هند مالکیت کشمیر را مورد مناقشه نمی داند و این منطقه را جز لاینفک خاک خود می داند و هرگونه راه حلی را برای پایان دادن به بحران کشمیر رد می کند.

2-دولت هند قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر برگزاری همه پرسی تعیین وضعیت کشمیر میان دو بخش تحت کنترل هند و تحت کنترل پاکستان را رد کرده و آنرا اجرا  نمی کند.به رغم درخواستهای مکرر پاکستان ،سازمان ملل نیز برای اجرای آن اقدام نمی کند.قطعنامه برگزاری همه پرسی تعیین وضعیت کشمیر بعد از جنگهای سال 1948 هند و پاکستان بر سر کشمیر صادر شد .

3-دولت هند خواهان گفتگو با گروههای کشمیری از جمله سازمان کنفرانس حریت براساس قانون اساسی این کشور است .براساس این قانون، کشمیر جز لاینفک خاک هند است و این در حالی است که از دیدگاه مردم و گروههای کشمیری، مالکیت کشمیر محل مناقشه است و باید از طریق گفتگوهای سیاسی میان نمایندگان  مردم کشمیر به همراه نمایندگان دولتهای پاکستان و هند حل شود و یا دولت هند  با برگزاری همه پرسی تعیین وضعیت بحران کشمیربرای الحالق به هند ویا الحاق به پاکستان موافقت نماید تا بحران این منطقه حل شود. 

4- دولت هند هر گونه میانجیگری طرف سوم همچون سازمانهای بین المللی و یا کشوری خاصی را برای کمک به حل بحران کشمیر رد می کند.اخیرا چین نیز اعلام کرد آماده میانجیگری میان هند و پاکستان برای کمک به حل بحران کشمیر است که دهلی نو آنرا رد کرد .

بنابراین هند با بستن تمام راه کارهای سیاسی برای حل بحران کشمیربا جدیت تمام بر راه حل امنیتی برای برقراری آرامش در کشمیر تحت کنترل خود  تاکید دارد  و این در حالی است که این ،تجربه ای شکست خورده در هفت دهه گذشته برای حل بحران این منطقه است .دولت هند براساس حالت فوق العاده که در کشمیر تحت کنترل خود اعلام کرده  اختیارات ویژه ای را به نظامیان این کشور داده است که به گفته رهبران کشمیری  آنان دست به هر جنایتی می زنند.

بازداشتهای خود سرانه ،مفقود شدن هزاران تن از جوانان کشمیری ، تعرض و تجاوز به دختران و زنان و پیدا شدن اجساد آنان به همراه ورود به خانه های مردم به بهانه تفتیش و بازرسی خانه ها از جمله اقدامات غیر قانونی نظامیان هندی در کشمیر تحت کنترل این کشوراست که به ناآرامی ها و اعتراضهای مردمی ضد سیاستهای دولت دهلی نو دامن می زند.

یکی از گروههایی که همواره مانع از تندروی و خشونت در کشمیر تحت کنترل هند شده و کوشیده است از طریق سیاسی به بحران این منطقه پایان دهد سازمان همه حزبی موسوم به "کنفرانس حریت " متشکل از حدود سی حزب و گروه کشمیری است .

دولت هند نه تنها در جهت تقویت این سازمان حرکت نکرده بلکه با ممنوع الخروج کردن  رهبران آن تلاش آنان را برای رایزنی با پاکستان برای کمک به حل بحران کشمیر با شکست روبرو کرده است .

اخیرا نیز "شارادکومار" رئیس سازمان تحقیقات ملی هند رهبران سازمان کنفرانس حریت را به همکاری با  گروههایی همچون حزب المجاهدین ،لشکر طیبه و دختران ملت متهم و برخی از آنان را از جمله "الطاف احمد شاه "،"ایازاکبر خندی "و "پیر سیف ا..."  را بازداشت کرد .سازمان تحقیقات ملی هند رهبران کنفرانس حریت را به دامن زد به ناآرامی ،خشونت و تحریک مردم به ادامه اعتراضهای  ضد هندی متهم و تهدید کرد  سایر رهبران کنفرانس حریت نیز به زودی بازداشت خواهند شد.این سازمان نیز با انتشار بیانیه ای ضمن رد اتهامات دستگاههای امنیتی هند ،سیاستهای سرکوبگرانه این کشور را عامل تداوم بحران و ناامنی در کشمیر تحت کنترل هند اعلام کرد.

تردیدی  نیست بحران کشمیر یکی از طولانی ترین بحرانهای سرزمینی جهان است که به دلیل همکاری کردن هند برای حل آن ،پیامدهای متعددی در پی داشته است که عبارتند از :

1-سایه افکندن بر روابط هند و پاکستان ،روابط دو کشور از زمان استقلال در سال 1947 تحت تاثیر اختلافات مختلف بخصوص کشمیر همچنان متشنج است .هند و پاکستان دوبار بر سر مالکیت کشمیر جنگ کرده اند و در سال 1999 نیز در ارتفاعات "کارگیل" تا جنگ تمام عیار پیش رفتند که با کودتای پرویز مشرف فرمانده نیروی زمینی ارتش پاکستان  ضد محمد نواز شریف نخست وزیر وقت این کشور  و برکنار کردن وی موقتا پایان یافت .

2-سایه افکندن برهمکاری های منطقه ای و ممانعت از فعالیت انجمن همکاری منطقه  جنوب آسیا "سارک".کشورهای منطقه در دهه 80 میلادی برای توسعه همکاری و تشکیل منطقه آزاد تجاری این انجمن را تشکیل دادند اما به دلیل اختلافات هند و پاکستان به عنوان دو عضو مهم "سارک" نه تنها این انجمن به اهداف خود نرسید بلکه کشورهای منطقه از جمله سریلانکا ترجیح داده است روابط خود را با سایر کشورهای فرامنطقه ای همچون چین گسترش دهد.

3-تاثیر منفی بر روابط هند با سازمان همکاری اسلامی

سازمان همکاری اسلامی به عنوان بزرگترین سازمان بین المللی با 57 عضو پس از سازمان ملل ،در همه نشستهای خود از جمله در چهل و چهارمین نشست اخیر وزرای امورخارجه اش در ساحل عاج با صدور قطعنامه ای ضد هند ،خواستار حل بحران کشمیربا توجه به خواسته های مردم این منطقه و قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل شد .دولت دهلی نو نیز با مداخله آمیز توصیف کردن این خواسته سازمان همکاری اسلامی آنرا رد کرد .این دیدگاه هند باعث شده است تا روابط دهلی نو  با این سازمان همواره متشنج  و مناقشه آمیز باشد .

4-تداوم بحران کشمیر از یکسو و موقعیت راهبردی این منطقه موجب شده است تا کشورهای غربی بخصوص آمریکا برای مداخله در امور این منطقه تلاش کنند.پس از حوادث 11 سپتامبر سال 2001 ،آمریکا اعلام کرد که کشمیر بخشی از پناهگاه گروههای تروریستی است و بر مداخله در امور این منطقه تاکید کرد.اتل بیهاری واجپایی نخست وزیر وقت هند و پرویز مشرف رئیس جمهور کودتایی وقت پاکستان با درک شرایط و احساس  تهدید مشترک از سوی آمریکا در فضای پس از این حملات ،با برگزاری مذاکرات صلح موافقت کردند که گفتگو در مورد کشمیر نیز بخشی از آن بود.به رغم برگزاری چندین نشست نه تنها گره ای از بحران کشمیر باز نشد بلکه با فروکش کردن فضای تهدید از جانب آمریکا ،مذاکرات دهلی نو و اسلام آباد در مورد کشمیر و حل سایر اختلافات نیز کم رنگ و به تدریج فراموش شد .اکنون نیز هرگاه کشورهای اروپایی و آمریکا بخواهند فشارهایی را بر هند  اعمال کنند موضوع مداخله در امور کشمیر را مطرح می کنند.با توجه به اینکه پاکستان از مداخله طرف سوم در بحران کشمیر استقبال می کند ،مداخله آمریکا و یا کشورهای اروپایی چندان واکنش اسلام آباد را بر نمی انگیزد اما  هند را ناخرسند می کند که به نقطه ضعف دولت دهلی نو تبدیل شده است.

5-یکی از تاثیرات منفی اخیرا بحران کشمیر بر روابط چین و هند است .بخشی از کریدور اقتصادی چین و پاکستان در چارچوب کلی طرح "یک جاده یک کمر بند" یا همان "جاده ابریشم نوین" از کشمیر تحت کنترل پاکستان عبور می کند.به همین دلیل دولت اسلام آباد بارها ضمن اعتراض به آنچه نقض حاکمیت خود برکشمیر از سوی چین می داند به آن اعتراض کرده و شرکت در اجلاس بین المللی "یک جاده یک کمربند"  در پکن را نیز تحریم کرد .این در حالی است که چین با دعوت از هند برای مشارکت در این طرح خواهان میانجیگری برای کمک به حل بحران کشمیر میان هند و پاکستان شده است تا همکاری های منطقه ای آسیب نبیند.این در حالی است که   هند با رد این پیشنهاد چین ،با اعزام نیرو به منطقه "دوکلم"  در ایالت "سیکسم " که مورد اختلاف با چین است به بحران مرزی با این کشور دامن میزند.

در هر حال ،بحران کشمیر یکی از پیچیده ترین و در عین حال طولانی ترین اختلاف سرزمینی است که ادامه آن امنیت منطقه را تهدید می کند.

تجهیز هند و پاکستان به سلاحهای غیر متعارف و بخصوص هسته ای چشم انداز تشدید تنش میان دوکشور را تیره و تار می کند .زیرا برخی از مقامات نظامی هند بی پروا  از استفاده از سلاح هسته ای در صورت بروز بحران و جنگ با پاکستان سخن گفته اند که در این صورت خسارات غیر قابل پیش بینی به بار خواهد آمد.

علاوه برآن ادامه اختلافات هند و پاکستان بر سر کشمیر مانع از همکاری دو کشور و در سطح منطقه ای در جنوب آسیا شده است که پیامد آن ادامه و تشدید مسابقه تسلیحاتی میان هند و پاکستان است که باعث شده است این منطقه به یکی از نظامی ترین مناطق جهان تبدیل شود.

در همین حال، اختصاص بودجه های کلان  از سوی هند و پاکستان به خریدهای نظامی باعث شده است تا منطقه جنوب آسیا دارای بیشترین درصد جمعیت فقرا باشد که فاقد کمترین امکانات بهداشتی هستند .

========================

.