واشنگتن و مسکو ، عرصه های جدید تقابل

 

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا وسیما ، روسیه از زمان اعلام موجودیت در پی فرو پاشی شوروی در سال 1991 همواره با رویکرد غیر دوستانه غرب مواجه بوده است که نماد آن تلاش همیشگی ناتو برای گسترش به شرق و در برگیری روسیه بوده است. به رغم خوش بینی اولیه روسها به غرب در دهه 1990 در دوره زمامداری بوریس یلتسین ، اما عملکرد غیر دوستانه و خصمانه آمریکا به عنوان سردمدار غرب، خیلی زود به روسها این مساله را فهماند که انتظار رویکرد مثبت از جانب آمریکا و به طور کلی غرب ، نوعی ساده انگاری است و هدف غرب بویژه آمریکا تضعیف هر چه بیشتر و در نهایت تجزیه روسیه است .ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه با شناخت این مساله، از اوایل دهه 2000 ، منتقد رویکرد آمریکا در قبال روسیه بوده است.بحران اوکراین در سال 2014 به مثابه کاتالیزوری باعث شدت گرفتن و علنی شدن خصومت غرب به سرکردگی آمریکا علیه روسیه شد و از آن هنگام تاکنون این روند رو به تصاعد بوده است.این رویارویی در عرصه های نظامی ، سیاسی ، اقتصادی، تجاری جریان داشته و اکنون در تقابل دیپلماتیک و کنسولی بین روسیه و آمریکا تجلی یافته است.

آمریکا روز پنجشنبه 9 شهریور اعلام کرد که روسیه باید تا آخر وقت اداری شنبه 11 شهریور به وقت آمریکا سرکنسولگری خود را در سانفرانسیسکو تعطیل کند و همزمان فعالیت دفاتر نمایندگی تجاری خود را در واشنگتن و نیویورک متوقف کند. پس از آن ،آمریکا روز شنبه کنسولگری روسیه در سانفرانسیسکو و دو دفتر نمایندگی تجاری این کشور، در نیویورک و واشنگتن را بست و ماموران امنیتی آمریکا این اماکن دیپلماتیک روسیه را مورد بازرسی قرار دادند.این اقدام ، واکنش شدید روسیه را برانگیخت. روسیه اعلام کرد که دولت کنونی آمریکا در اقدامات ضدروسی از دولت باراک اوباما فراتر رفته و وضعیت کنونی تیره روابط دو کشور بر اثر اقدامات واشنگتن به وجود آمده است. در آخرین موضع گیری در این زمینه ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه روز چهارشنبه 15 شهریور خاطر نشان کرد، وزارت خارجه آمریکا تلاش می کند، اقدامات بی سابقه این کشور در تصرف غیرقانونی املاک دیپلماتیک روسیه را توجیه و به آن جلوه قانونی دهد،در حالی که هیچ توجیهی برای اینگونه اقدامات انزجار انگیز آمریکا وجود ندارد.وزارت خارجه آمریکا روز چهارشنبه 15 شهریور با تاکید بر این که بازرسی از مراکز دیپلماتیک روسیه بعد از تعطیلی آن صورت گرفته ،مدعی شده بود این اقدام غیر قانونی نیست.ماریا زاخارووا در اظهار نظر دیگری ،این اقدام آمریکا را مورد جدیدی از نقض قوانین بین المللی از جمله تعهدات این کشور در چارچوب کنوانسیون وین در باره روابط کنسولی دانست. به گفته وی ، این اقدام حتی فراتر از توقیف ساختمان های وابسته به سفارت روسیه در واشنگتن و دفتر نمایندگی دائمی در سازمان ملل درنیویورک در پایان دوره ریاست جمهوری اوباما است.از دیدگاه مسکو ، اقدامات غیردوستانه و چالش برانگیز آمریکا، فضای روابط دوجانبه را متشنج تر و امکان همکاری در زمینه حل وفصل مسائل بین المللی را از بین می برد.وزارت خارجه روسیه نیز روز 12 شهریور با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: دستور آمریکا برای تخلیه ساختمان‌های دیپلماتیک روسیه در شهرهای سانفرانسیسکو ،نیویورک و واشنگتن اقدامی آشکارا خصمانه است. وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرده است که این اقدام در شرایطی انجام شده که جستجوی «غیرقانونی» از سوی مامورین «اف بی آی» در این ساختمانها که مصونیت دیپلماتیک داشته اند، صورت گرفته است. وزارت خارجه آمریکا دخالت دفتر تحقیقات اف بی آی در این قضیه را تکذیب کرده و مدعی شدند که مسئله «تجسس» مطرح نبوده، بلکه تنها از این ساختمانها «بازرسی» بعمل آمده است.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه صدور دستور تعطیلی سه مرکز دیپلماتیک وتجاری این کشور در سانفرانسیسکو، واشنگتن و نیویورک را نشانه وجود مشکلات روانی در مقام های آمریکایی خواند. هم چنین ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه روز سه شنبه 14 شهریور در واکنش به آنچه وی آن را اقدام خارج از نزاکت و بی سابقه واشنگتن در قبال اماکن دیپلماتیک روسیه در آمریکا توصیف کرد ،تاکید کرد که مسکو حق کاهش شمار کارکنان دیپلماتیک آمریکا را در مسکو برای خود محفوظ دانسته، ولی در شرایط کنونی چنین اقدامی نخواهد کرد.پوتین افزود به وزارت امور خارجه روسیه دستور داده است در خصوص نقض حقوق مربوط به املاک و اموال روسیه از مقامات آمریکایی شکایت کند.

اقدام جدید آمریکا در تعطیلی مراکز کنسولی و دیپلماتیک  روسیه در این کشور ، پس از اقدام دیگر آمریکا در توقف صدور روادید برای شهروندان روسیه صورت گرفته و تنش های دیپلماتیک در روابط دو کشور را تشدید کرده است. سفارت آمریکا در روسیه روز دوشنبه 30 مرداد با انتشار بیانیه‌ ای ،فرایند صدور روادید غیرمهاجرتی در سراسر این کشور از 1شهریور (23 اوت) اوت  را به حال تعلیق در آورد. هم چنین صدور روادید غیرمهاجرتی برای شهروندان روس به مدت 8 روز متوقف شده  و از 10 شهریور نیز شمار روادیدهای صادره را کاهش داد.در این بیانیه با اعلام محدودیت های روادیدی در مورد شهروندان روس تاکید شد که مصاحبه شهروندان روس برای دریافت روادید سفر فقط در سفارت این کشور در مسکو انجام خواهد گرفت.هم چنین صدور روادید در سرکنسولگری های سن پترزبورگ، یکاترینبورگ و ولادی وستوک هم برای مدت نامعلومی متوقف شده و این محدودیت ها تا زمانی که تحریم های روسیه علیه آمریکا برقرار باشد، حفظ خواهد شد. آمریکا همزمان صدور روادید برای شهروندان بلاروسی را از سفارت خود در مسکو متوقف کرد.

اقدام آمریکا به بهانه کاهش شمار پرسنل سفارت و کنسولگری های آمریکا درروسیه صورت گرفت."سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در واکنش به این مساله اظهار داشت که ، تصمیم آمریکا برای کاهش دامنه خدمات صدور روادید در روسیه، در چارچوب تلاش برای ناراضی کردن مردم روسیه بوده است. لاوروف در این باره گفت: ادعای آمریکا که کاهش شمار کارکنان مراکز دیپلماتیک این کشور در روسیه سبب افت توانایی اقدامات کنسولی (صدور روادید) می شود ،بی احترامی و اهانت به توانمندی تشکیلات دیپلماتیک آمریکا است. لاوروف همچنین خاطرنشان کرد: از همین منطق برای شهروندان بلاروس پیروی شده است که باید برای اخذ روادید آمریکا بجای مسکو و سن پترزبورگ به اوکراین، لهستان و لیتوانی بروند.پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه روسیه به نقل از سخنان لاوروف نوشت: علت واقعی تصمیم آمریکا عامل دیگری است و در نگاه نخست چنین برداشت می شود که اتخاذ کنندگان این تصمیم تلاش دیگری را برای ایجاد نارضایتی بین شهروندان روس از دولت روسیه سازماندهی کردند.وزیر امور خارجه روسیه در عین حال اظهار داشت که این منطق شناخته شده افراد سازمان دهنده انقلاب های رنگی و ناشی از اقدام های دولت سابق آمریکا به ریاست باراک اوباما است..با این حال وی اقدام تلافی جویانه روسیه را منتفی دانست و تاکید کرد که مسکو روند دریافت روادید روسیه برای آمریکایی ها را پیچیده نخواهد کرد. با این حال "آندره کلیم اف"عضو ارشد پارلمان روسیه هشدار داد ،مسکو به اقدام امریکا مبنی بر کاهش دامنه خدمات صدور روادید در روسیه پاسخ خواهد داد.

اقدامات اخیر وزارت خارجه آمریکا علیه روسیه ، اعم از تعطیلی مراکز کنسولی و تجاری روسیه در این کشور و نیز ایجاد محدودیت برای صدور روادید برای شهروندان روسی ،در راستای تشدید فشارها علیه مسکو و در چارچوب رویکرد واشنگتن برای گسترش اقدامات خصمانه و نارضایتی  مردم روسیه صورت گرفته است . روسیه در 6 مرداد (28 ژوئیه ) در مقابله با تحریم های جدید آمریکا دستور کاهش تعداد دیپلمات های امریکا در مسکو را صادر و به توقیف بخشی از املاک دیپلماتیک آن کشور شامل مجموعه ویلایی در ناحیه سربرنی بور و انبارهای دیپلماتیک در خیابانی داروژنی (در مرکز مسکو) اقدام کرد.بر اساس تصمیم روسیه، شمار کارکنان سفارتخانه و کنسولگری های امریکا در روسیه باید به 455 نفر برسد و 755 نفر از کارکنان مراکز دیپلماتیک آمریکایی تا اول ماه سپتامبر اخراج خواهند شد. از نگاه مقامات کرملین، تصویب تحریم های جدید علیه روسیه در کنگره و امضای آن توسط ترامپ رئیس جمهوری آمریکا ،به منزله تاکیدی دوباره بر رویکرد خصمانه آمریکا در قبال روسیه است ."الکسی موخین" تحلیلگر سیاسی روسیه معتقد است که طراحان تحریم های جدید ضد روسیه در امریکا اشتباه بزرگی را مرتکب شده اند،چرا که در تدوین این تحریم ها به هیچ عنوان نگرانی های روسیه در نظر گرفته نشده است." در عین حال روسها از تحریمهای جدید آمریکا به مثابه اعلام جنگ سیاسی آشکار یاد کردند. هدف آمریکایی ها افزایش معنا دار فشارها علیه روسیه با هدف تنبیه آن به دلیل دخالت در روند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که خط قرمز محسوب می شودو نیز تغییر سیاستهای منطقه ای و بین المللی روسیه است. تنش در روابط  آمریکا و روسیه پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا دو چندان شده است.روسیه از طرف مقامات آمریکایی به ویژه حزب دموکرات به دخالت در این انتخابات  در حمایت از دونالد ترامپ  متهم شده است.در مقابل مسکو ، بارها هر گونه مداخله در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را رد کرده است.

بر خلاف تصور اولیه روسها در باره بهبود محسوس روابط واشنگتن و مسکو با روی کارآمدن ترامپ، اما اکنون روند اوضاع به گونه ای کاملا بر خلاف آن پیش می رود. در حالی که ترامپ خواهان بهبود روبط با روسیه و حتی همکاری با آن در باره برخی مسائل بین المللی  بوده است ، اما اقدام کنگره در گسترش تحریمها علیه روسیه که با همراهی کاخ سفید همراه شد ،راه را برای هرگونه گشایشی در روابط دو جانبه بسته است . اکنون شاهد تقابل آشکار بین ساختار حاکمیتی در آمریکا که تبلور آن کنگره است با دولت ترامپ در زمینه نحوه برخورد با روسیه هستیم.قانون تحریم روسیه راه را برهر گونه بهبود روابط روسیه و آمریکا بسته وباعث افزایش تنش ها بین مسکو و واشنگتن در آینده نزدیک خواهد شد.این کاملا بر خلاف انتظار روسها از روی کار آمدن ترامپ بوده است. با توجه به اعمال تحریمهای جدید و نیز تداوم اختلافات و شکاف ها در مواضع مسکو و واشنگتن در قبال بسیاری از مسائل بین المللی بویژه بحران سوریه و اوکراین و نیز تداوم رویکرد خصمانه کنگره آمریکا که آشکارا خواهان تشدید مواضع واشنگتن علیه مسکو است ، امیدی به بهبود وضعیت کنونی و آغاز برهه ای جدید در روابط دو جانبه روسیه و آمریکا وجود ندارد.

تداوم اقدامات خصمانه واشنگتن علیه مسکو نشان می دهد که آمریکایی ها مصمم هستند در ابعاد مختلف روسها را به چالش بکشند.مساله ای که واکنش  واقدامات متقابل مسکو را به دنبال داشته است. "سرگئی روگوف "استاد علوم سیاسی روسی ، معتقد است امروز جنگ سرد جدیدی بین روسیه و آمریکا در جریان است.به رغم تداوم سیاست تشدید فشار  از سوی آمریکا علیه روسیه ،با این حال تجربه گذشته نشان می دهد که روسها نه فقط در مقابل این فشارها مقاومت کرده اند، بلکه به اتخاذ اقدامات متقابل پرداخته اند. کما اینکه علاوه بر اقدامات متقابل دیپلماتیک ، مسکو اعلام کرده است که به تلاش برای کاهش وابستگی به شبکه های پرداخت آمریکا و دلار به عنوان یک ارز مرجع، سرعت خواهد بخشید.در عین حال مسکو تلاش می کند تا همراهی هر چه بیشتر متحدان اروپایی واشنگتن را بویژه پس از اعلام بسته تحریمی جدید علیه روسیه به دست آورد .کما اینکه  اروپایی ها خواستار آن هستند تا آن بخش از تحریم های جدید که به ضرر منافع آنها در روابط تجاری و انرژی با روسیه است تعلیق شده و یا از اجرای آن صرف نظر شود.از سوی دیگر در زمینه جنگ دیپلماتیک و کنسولی نیز ، مسکو نشان داده که مصمم به رویارویی جدی با آمریکا است.مساله ای که باعث آشفتگی واشنگتن و دست زدن آن به اقداماتی شده که تا قبل از این چندان قابل تصور نبود .برآیند کلی این تحولات نه فقط هر چه سخت تر شدن امکان نزدیکی مجدد روسیه و آمریکا ، بلکه کشیده شدن تنش ها به حوزه هایی است که تا قبل از این چندان قابل تصور نبود./

=============================