اعلامیه بالفور، میراث شوم انگلیس برای جهان اسلام

 به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا وسیما ؛ ترزا می، نخست وزیر انگلیس در آستانه صدمین سالگرد صدور اعلامیه بالفور، اظهار داشت، از صدور این اعلامیه احساس غرور می کند. اما ظاهرا همه مردم انگلیس در این احساس او شریک نیستند و بسیاری از محافل سیاسی و رسانه ای این اقدام صد سال پیش یک مقام انگلیسی را میراث شومی برای جهان می دانند. 
ضمن اینکه اظهار نظر ترزا می، نمک بر زخم صد ساله فلسطینی ها و به طور کلی اعراب و مسلمانان است.

زمینه تاریخی
نامه 67 کلمه ای جیمز آرتور بالفور، وزیر خارجه انگلیس در دولت لوید جورج در دوم نوامبر سال 1917 به لیونل والتر روچیلد (Lionel Walter Rothschild)، رهبر جامعه یهودیان انگلیس و بانکدار سرشناس، مسیر تاریخ را تغییر داد و صد سال جنگ و ویرانی برای غرب آسیا به ارمغان آورد. این نامه یک وعده تاریخی بود که دولت انگلیس از آن به عنوان تلاشی برای ساخت یک وطن برای مردم یهودی جهان یاد کرده بود. در حال حاضر این نامه با عنوان اعلامیه بالفور شناخته می شود. به جز روچیلد این بیانیه مدیون تلاش ها و لابی گری حییم وایزمن، رئیس وقت سازمان جهانی صهیونیسم و همچنین ناحوم سوکولوف روزنامه نگار و زبان شناس لهستانی بود که در مذاکراتی که منجر به صدور بیانیه بالفور شد، نقشی کلیدی داشت.

انکار حقوق فلسطینیان
در زمان صدور اعلامیه بالفور، یهودیان 60 هزار نفر یعنی فقط ده درصد جمعیت ششصد هزار نفری فلسطین را تشکیل می داد.

آوی شلیم (Avi Shlaim)، مورخ سرشناس یهودی معتقد است بالفور با این اقدام دل یهودیان را به دست آورد اما حق میلیون ها عرب را انکار کرد و آنها را نادیده گرفت.

اما اظهار نظر آرتور کاستلر (Arthur Koestler) یک نویسنده یهودی سرشناس دیگر که درباره این تصمیم جنجال برانگیز انگلیس بیشترین اظهار نظرها درا دارد به نکته مهمی اشاره می کند. وی گفته است: شاید برای اولین و آخرین بار در تاریخ یک دولت به ملت دیگری وعده می دهد که به آنها در سرزمین ملت سومی اقامت می دهد. 

در زمان صدور اعلامیه بالفور، برخی از مقامات یهودی انگلیسی هم از این اعلامیه انتقاد کردند. ادوین مونتگیو، یکی از وزرای وقت دولت انگلیس و فیلیپ مگنوس، عضو پارلمان این کشور دو شخصیت یهودی انگلیسی بودند که با این اقدام بالفور به شدت مخالفت کرده بودند. در آن زمان بیشتر یهودیان جهان به استثنای صهیونیست ها، یهودیت را نه به عنوان یک امت بلکه تنها به عنوان یک دین و آیین قبول داشتند. مگنوس از جمله این یهودیان بود که بر ضرورت برپایی یک مرکز فرهنگی یهودی در فلسطین تاکید داشته و معتقد بود که وعده بالفور، آغاز اقدامات خشونت بار در فلسطین است.
وقتی متن وعده بالفور به یهودیان با دقت مطالعه می شود، روحیه استعمارگری انگلیس در آن کاملا دیده می شود. در وعده بالفور آمده است:
لرد روچیلد عزیز،
بسیار مایه خوشحالی است که به نیابت از حکومت اعلیحضرت مطلب زیر را که تامین کننده آرزوهای یهودیان و صهیونیست هاست و به وزرات امور خارجه پیشنهاد و با آن موافقت شده است ، به اطلاع جنابعالی برسانم :
«حکومت اعلیحضرت به موضوع تاسیس ملی برای ملت یهود در فلسطین به دیده موافق می نگرد و نهایت سعی خود را برای تحقق این وضعیت به کار می گیرد ، مشروط بر این که هیچ گونه اقدامی که ناقض حقوق مدنی و دینی پیروان دیگر ادیان غیریهودی در فلسطین و حقوق و وضعیت سیاسی یهودیان در کشورهای دیگر باشد ، صورت نگیرد.
بسیار خرسندم اگر اتحادیه هیات های صهیونیستی را در جریان این مطلب قرار دهید .››

با این اعلامیه برای اولین بار جنبش های صهیونیستی توانستند هدف شوم برپایی وطن یهود ! در سرزمین های اشغالی را دنبال کنند. در طول سال ها «بنیامین تئودور هرتزل» پایه گذار جنبش سیاسی صهیونیسم تلاش می کرد تا به این هدف یعنی ایجاد وطنی برای یهودیان دست یابد اما موفق نشده بود.
در زمان جنگ جهانی اول که جنبش صهیونیسم به شدت از هم گسیخته شده بود، این فرصت برای یهودیان انگلیس به وجود آمد تا بتوانند در ازای پرداخت پول به مقامات این کشور وعده تاسیس یک وطن یهودی را دریافت کنند. اعلامیه بالفور بسیار تفسیرپذیر است و رژیم صهیونیستی در شرایط مختلف از آن بهره برداری کرده و از آن برای تسلط بر سرزمین های اشغالی فراهم آورد.

انگلیس و کارکردهای استعماری
دولت انگلیس برای اجرای اعلامیه بالفور طی سی سال تا زمان رژیم جعلی اسرائیل، چهار مرحله متفاوت را گذراند و طی این چهار مرحله که هر کدام یک دهه طول کشید، زمینه لازم را برای اجرای اعلامیه بالفور فراهم آورد تا اینکه در سال 1948 موفق به تاسیس رژیم صهیونیستی شد.
انگلیس از صدور این اعلامیه منافع دیگری را هم دنبال می کرد. بالفور با صدور این اعلامیه از یک طرف توانست حمایت یهودیان اروپا بویژه یهودیان انگلیس را به دست آورده و از سوی دیگر توانست از این اعلامیه برای منافع امپراتوری خود استفاده کند. یکی از این منافع، تسلط کامل بر کانال سوئز بود. چرا که یکی از کانال های اصلی مستعمره های بریتانیا در اسیا و به طور مشخص هند بود.
بنابراین، طرح حضور صهیونیست ها در فلسطین به نوعی در چارچوب سیاست های استعماری انگلیس بوده است؛ ضمن اینکه صهیونیست ها برای حکمرانی بر مناطق اشغالی همان شیوه های استعمارگرایانه انگلیس را در پیش گرفتند.
اعلامیه بالفور باعث آواره شدن میلیون ها فلسطینی و زیر پا گذاشتن حقوق اساسی آنها شد. در حال حاضر حتی بخش هایی از همان اعلامیه بالفور که گفته شده بود حقوق مدنی و دینی پیروان غیریهودی نقض نشود، هم نادیده گرفته می شود و صهیونیست ها تنها به بخش هایی از این اعلامیه که مصالح و منافع صهیونیست ها را در نظر دارد، توجه می کنند.
البته خود انگلیس هم تنها به بخش اول بیانیه بالفور در خصوص ایجاد وطنی برای یهودیان در فلسطین پایبند بوده و به بخش دوم آن که بریتانیا باید به حقوق فلسطینی ها متعهد باشد، پایبند نبوده است. تخلف آشکار انگلیس از عرف مرسوم مربوط به قیمومیت به حدی رسیده بود که مجلس اعیان این کشور در سال 1922 برخی از سیاست های دولت بریتانیا در قیمومیت بر فلسطین را تخلف اعلام کرده و بر نقض حقوق فلسطینی ها تاکید کرد، اما دولت به این مصوبه مجلس اعیان توجهی نکرد.
دولت انگلیس بعد از صدور اعلامیه بالفور، اصل قیمومیت را که یک اصل حقوق بین المللی است رعایت نکرد. براساس اصل قیمومیت، باید کشور قیم به مردم تحت قیمومیت در جهت ایجاد نهادهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کمک کند تا زمینه برای استقلال آن ملت فراهم شود.
در واقع انگلیس به ایجاد نهادهای سرکوب کننده فلسطینی ها پرداخت. بازسازی و تشکیل نظام قضایی و قانونی به منظور سرپوش گذاشتن بر سرکوب انقلاب ها و انتفاضه ها و محروم کردن فلسطینی ها از حقوقشان و تسهیل روند مهاجرت و همچنین شهرک سازی یهودی و دادن هویت و ملیت یهودی بود. در مدت قیمومیت، فقط یهودیان به عنوان قاضی و دادستان انتخاب می شدند و عملا صدای مظلومیت فلسطینی ها در نطفه خفه می شد.

تداوم انتفاضه
پس از صدور وعده بالفور تا زمان تشکیل رژیم صهیونیستی دست کم شش بار انتفاضه های مردمی گسترده در سرزمین های اشغال شده صورت گرفت که می توان به قیام فلسطینی ها رد سال های 1920، 1921، 1929،1933، 1936 و 1939 اشاره کرد که هر بار سازمان های شبه نظامی صهیونیستی با کمک انگلیس آن را سرکوب کردند.
یکی از این سازمان های شبه نظامی یهودی " هاگانا " بود و نشانه ها و شواهد حاکی از این است که اطلاعات بریتانیا نقش مهمی در تشکیل و آموزش این شبه نظامیان داشته است.
دولت انگلیس بدون توجه به میراث شوم بالفور و تاثیری که بر زندگی میلیون ها عرب و فلسطینی داشت، اعلام کرد، قصد دارد، صدمین سالگرد صدور اعلامیه بالفور را جشن بگیرد. این تصمیم با اعتراضات شدیدی مواجه شد. مانوئل حساسیان(Manuel Hassassian)، نماینده تشکیلات خودگردان فلسطین در اعتراض به این تصمیم دولت گفته است:انگلیس قصد دارد به اقدامی افتخار کند که میراث مردم فلسطین را از آنها گرفت و نسلی از آوارگان را به وجود آورد. حساسیان همچنین خواستار عذرخواهی انگلیس و لغو جشن های صدمین سال برگزاری صدور وعده بالفور شد. در حال حاضر، 13637 نفر در انگلیس با امضای توماری خواستار عذرخواهی رسمی انگلیس از مردم فلسطین شده اند.

جمع بندی
بزرگداشت صدمین سالروز اعلامیه بالفور به نوعی تاییدکننده منطق استعماری است که همچنان در دولت انگلیس پابرجاست.
حتی امروزه نیز به جای اینکه به دلیل جنایاتی که در حق مردم فلسطین مرتکب شده اند و پیامدهای آن بر زندگی میلیون ها فلسطینی کاملا آشکار است، اما همچنان اعلامیه بالفور را دستاوردی دانسته و به آن افتخار می کنند.
================================
نویسنده - تهمینه بختیاری ؛ دانشجوی دکتری علوم سیاسی  .