ضرر میلیاردی ناشر ایرانی برای خلیج همیشه فارس

کاوه علینقی این امکان را داشت که اگر قبول می‌کرد از عبارت «خلیج عربی» در متن کتاب استفاده کند، سود مالی زیادی کسب می‌کرد، اما او راه دیگری را برگزید.
با کاوه علینقی، مدیر انتشارات آبان درباره این ماجرا صحبت کردیم. او که دانشجوی رشته کشاورزی در دانشگاه تهران بوده است، از همان زمان دانشجویی کار در انتشاراتی‌ها را شروع می‌کند و بعد از تمام شدن دانشگاه، با پول‌هایی که جمع کرده، دفتری را می‌خرد که هنوز هم همان‌جا دفتر انتشارات آبان است. سال ۸۴ جواز نشر می‌گیرد و انتشاراتی اش راه می‌افتد، او به واسطه علاقه همیشگی‌اش به نقاشی از همان ابتدا به دنبال انتشار کتاب‌های هنری و نفیس بوده است.

 کتابی با ۵ زبان متفاوت

«سال ۹۲ بود که آقای جواد نوروزی پیش من آمد و گفت که طبق روابطی که با امارات و آن زمان رایزن فرهنگی ایران در امارات داشتند و کتاب خیام انتشارات را دیده بودند، می‌خواهند کتابی درباره «شیخ زاید» را منتشر کنند تا محصول فرهنگی میان دو کشور باشد و از آن‌جایی که ما کتاب‌های نفیس و هنری چاپ می‌کردیم، پیش من آمدند و من هم قبول کردم.

کتاب را آقای نوروزی تالیف کرده بودند و آماده بود، متن کتاب را به چهار زبان عربی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی ترجمه کردیم. استاد رسول مرادی هم که از اساتید خوشنویسی هستند، متن فارسی آن را خوشنویسی کردند.»

نمونه اصلی کتاب را حاضر کردیم

«در آن زمان به من گفتند که مسئولان باید نمونه اصلی کتاب را ببینند. البته ما برای کارهای دیگر که احتمال همکاری هست، معمولا از ماکت استفاده می‌کنیم. اما این کتاب چون چاپ افست آن مرکب طلا داشت، در پرینت به خوبی دیده نمی‌شد و گفتند باید چاپ شود. ما هم تعداد خیلی محدودی از کتاب را چاپ کردیم. در حدود ۱۵۰-۱۶۰ میلیون هزینه شد تا ۱۰۰ نمونه از این کتاب حاضر شود و تقریبا ۵۰ جلد هم صحافی شد. البته نکته‌ای در ارتباط با این کتاب وجود دارد، این است که صحافی کتاب چرم طبیعی است، در حقیقت بیشتر جلدهایی که در بازار وجود دارند، همگی چرم مصنوعی هستند و قیمت این دو با یکدیگر قابل مقایسه نیست.
برای صحافی کتاب هم همه قالب‌ها تهیه شد تا برای تولید بالا استفاده کنیم. اما به هر حال تاییدیه ابتدایی را از آن‌ها می‌خواستیم و تقریبا صحافی هر یک جلد از این کتاب با همین کیفیت هزینه‌ای یک میلیون تومانی دارد.»

خلیج فارس را حذف کنید تا از شما کتاب بخریم!

«پس از حاضر شدن کتاب که تقریبا ۶ ماه زمان برد، پیش سفیر امارات در ایران رفتیم. کتاب را دیدند و خیلی هم از آن خوششان آمده بود. آن‌ها می‌گفتند که دو هزار جلد از این کتاب را می‌خواهند، کتابی که هر جلد آن سه میلیون و پونصد تومان قیمت می‌خورد، بخشی از آن هزینه‌های خودمان بود و بخشی هم سودمان می‌شد. البته که این اتفاق برای من خیلی خوشحال کننده بود.
جلسه اولی که با سفیر داشتیم خیلی خوب بود و سه جلد از کتاب را به صورت نمونه به آن‌ها داده بودیم. حتی برای جشن روز استقلال امارات هم ما را دعوت کردند. جلسه بعدی که با این افراد داشتیم، شیخ محمد فردی را آورده بود که درباره کتاب صحبت کند. او هم از کتاب راضی بود و می‌گفت کتاب خیلی عالی است و دو هزار جلد هم از آن می‌خواهیم. اما یک نکته داشتند! اینکه در متن کتاب که بحث تاریخی هم بود، از کلمه خلیج فارس استفاده شده و گفتند که همه عبارات خلیج فارس را به خلیج عربی تغییر دهید! آقای نوروزی که نویسنده و پژوهشگر کتاب بودند همانجا گفتند که از چه منابعی استفاده کردند و در این منابع که تماما هم اماراتی بودند از کلمه «خلیج فارس» استفاده شده بود. حتی یکی از منابعی که استفاده کرده بود پشت سر خودشان و در کتابخانه قرار داشت! گفتیم که ما چیزی را تحریف نکرده‌ایم و شما از ما می‌خواهید چنین کاری را انجام دهیم. که بعد از آن گفتند اصلا خلیج عربی نه، ولی فارس را حذف کنید و تنها کلمه خلیج را بگذارید باشد و اگر این کار را انجام دهید ما دو هزار جلد از شما می‌خریم.»

حذف خلیج‌فارس خیانت به تاریخ ایران بود

«قیمت هر جلد کتاب را سه میلیون و پانصد هزار تومان قیمت داده بودیم. چیزی در حدود سه میلیارد سود می‌گرفتیم که نیمی از آن سهم من می‌شد و البته این مبلغ زیادی برای شرایط کاری ما محسوب می‌شد. با این‌حال ما قبول نکردیم اما باز هم گفتند بیشتر فکر کنید. در آن زمان من خیلی فکر کردم و یادم آمد که همیشه در تاریخ خوانده‌ایم کسانی که خیانت کرده‌اند، به خاطر پول بوده و نمی‌توانستم با این موضوع کنار بیایم.
حتی یک نفر به من گفت که این اسم را تغییر بدهید، کتاب را چاپ کنید و بدون اینکه وزارت ارشاد متوجه شود، کتاب‌ها را از کشور خارج می‌کنم. که به او گفتم اصلا بحث وزارت ارشاد نیست، من به خاطر هر مقداری پولی که شاید هم به آن احتیاج داشته باشم، حاضر نیستم این کار را انجام دهم.

 البته آن‌ها همچنان علاقه مند بودند این کار را انجام دهند. با این‌همه من قبول نکردم و با توجه به اینکه کتاب را تولید کرده بودم، به هر حال ضرری در حدود ۷۰ میلیونی هم کردم. چون به هر حال برخی هزینه‌ها برای کل مجموعه کتاب بوده، از خوشنویسی و طراحی و چاپ. تنها هزینه‌ای که برای یک مجموعه پنج هزار تایی نپرداختم، صحافی آن بود.»

 کتابی با ۱۲۷ خلیج‌فارس

«اگر اشتباه نکنم و درست یادم مانده باشد، ۱۲۷ خلیج فارس در این کتاب وجود داشت. در ابتدا برای خود ما این موضوع خیلی اهمیت داشت که به زبان‌های مختلف خلیج فارس در این کتاب وجود دارد و فکر می‌کردیم وقتی شیخ محمد به دیگران آن را هدیه می‌دهد، دیگران هم این خلیج فارس را می‌خوانند. اما دقیقا همین موضوع مورد بحث قرار گرفت.»