ناتوانی آمریکا در شکست کامل توافق هسته ای

کمیته مقررات مجلس نمایندگان آمریکا فردا سه‌شنبه دوازدهم دسامبر (21 آذر) در نشستی چند طرح از جمله «قانون شفافیت دارایی‌های مقامات حکومت ایران» موسوم به H.R. 1638 و همچنین «قانون تقویت نظارت بر دسترسی ایران به اعتبارات مالی» موسوم به H.R. 4324 را بررسی می‌کند. این نشست ساعت 3 بعد از ظهر به وقت محلی (12 شب به وقت تهران) آغاز می‌شود.
برخی منابع خبری نیز روز یک شنبه گذشته اعلام کردند چند تن از اعضای جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا طرحی را برای اعمال تحریم‌هایی جدید علیه ایران به این مجلس ارائه کردند. به گزارش پایگاه اینترنتی مجلس نمایندگان، این طرح با نام HR 4603 یا قانون تحریم‌ها در سال 2017 برای آنچه «پاسخگوکردن حوثی‌ها و ایران» خوانده می‌شود مطرح شده‌است. این طرح برای قانونی کردن دستور اجرایی شماره 13611، تنظیم شده است که در تاریخ 16 ماه می سال 2012 از سوی اوباما و به بهانه اعلام وضعیت اضطراری ملی برای مقابله با تهدید صلح، امنیت و ثبات یمن صادر شد.
این تحرکات سیاسی و رسانه‌ای در کنگره آمریکا در حالی است که کنگره تا دوازدهم دسامبر (21 آذر) فرصت دارد درباره اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران که به عنوان بخشی از توافق هسته‌ای لغو شده بودند، تصمیم گیری کند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از زمان رقابت‌های انتخاباتی‌اش از توافق هسته‌ای ایران انتقاد کرده است. وی باید هر نود روز یک بار در کنگره پایبندی ایران را به شرایط این توافق تایید کند. بنابراین با وجود تایید مکرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر پایبندی ایران به شرایط این توافق، ترامپ در ماه اکتبر گفت: نمی‌تواند این مسئله را تایید کند و تایید نیز نخواهد کرد و به جای خروج از توافق این موضوع را به کنگره ارجاع داد. تایید نکردن پایبندی ایران به این توافق از سوی رئیس جمهور آمریکا یکی از شرایط «قانون بازنگری توافق هسته‌ای ایران» است که قانونگذاران هر دو حزب آن را در ماه مه 2015 تصویب کردند. اما برخی محافل کارشناسی جهان معتقدند که کنگره آمریکا بعید است این هفته توافق هسته‌ای با ایران را به شکست بکشاند.
اندیشکده استرالیایی لووی (lowyinstitute ) در پایگاه اینترنتی خود نوشت: اکثریت دموکرات‌ها از این توافق که در دوران باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا به امضا رسیده بود، حمایت می‌کنند و در نتیجه تمایلی ندارند تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال شود زیرا خطر لغو این توافق را به همراه خواهد داشت. بسیاری از دموکرات‌ها می‌پرسند چرا باید توافق هسته‌ای ایران را پاره کنند آن هم زمانی که آنها می‌خواهند رژیم کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی پای میز مذاکرات بنشیند؟
براساس این گزارش، جمهوری خواهان باید برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران تلاش کنند. با این حال بعید به نظر می‌رسد این کار را انجام دهند. کنگره از سیزدهم اکتبر زمانی که ترامپ پایبندی ایران را به توافق هسته‌ای تایید نکرد، از تاریخ دوازدهم دسامبر به عنوان آخرین مهلت برای اعمال تحریم‌ها اطلاع داشته است. اما جمهوری خواهان هیچ اظهار نظری درباره قانون تحریم‌های جدید بیان نکرده‌اند.
باب کورکر، سناتور بازنشسته ایالت تنسی و رئیس کمیته روابط خارجی سنا از سمت خود در این کمیته قدرتمند برای اعمال تحریم‌های جدید استفاده می‌کند. اما وی اخیراً هشدار داد رفتارهای ترامپ در قبال کشورهای دیگر می‌تواند آمریکا را به جنگ جهانی سوم سوق دهد. با این حال وی و تام کاتن، شاید نزدیک‌ترین متحد ترامپ در سنا، در ماه اکتبر کار بر روی لایحه‌ای برای اصلاح «قانون بازنگری توافق هسته‌ای ایران» را آغاز کردند. اما تلاش‌های آنها برای تحریم خودکار ایران در صورت عبور فعالیت‌های هسته‌ای ایران از خطوط قرمز به شصت رای در سنا و در نتیجه به حمایت چندین سناتور دموکرات نیاز دارد. ظاهراً تلاش‌های کورکر و کاتن متوقف شده است.
علاوه بر این منتقدان جمهوری خواه توافق هسته‌ای می‌دانند که اعضای کابینه ترامپ از جمله رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه اذعان کرده‌اند که ایران به این توافق پایبند است. به علاوه، جیمز ماتیس، وزیر دفاع و از حامیان جنگ با ایران، اخیراً به کمیته نیروهای مسلح سنا گفت این توافق به نفع امنیت ملی آمریکا است و رئیس جمهور باید آن را حفظ کند.
بسیاری از جمهوری‌خواهان از ترامپ به علت این که مسئولیت این موضوع را به کنگره محول کرده است، ناراحت هستند. اما آنها جایگزین قابل قبولی درباره توافق هسته‌ای پیدا نکرده‌اند که یکی از علل آن این است که با توجه به پایبندی ایران به توافق و حمایت شخصیت‌های مهمی مانند ماتیس از آن، چنین کاری دشوار خواهد بود.
جمهوری خواهان مخالف توافق هسته‌ای برای توضیح درباره منافع خروج آمریکا با مشکلاتی مواجه بوده‌اند و بسیاری از جمهوری‌خواهان در کنگره می‌خواهند این توافق دست نخورده باقی بماند.
در این میان آنچه قابل توجه است اینکه ناتوانی آمریکا در به شکست انجامیدن توافق هسته‌ای به معنای بد عهدی نکردن این کشور نیست.
وزیر امور خارجه کشورمان با انتشار یادداشتی در روزنامه نیویورک تایمز، ضمن یادآوری بدعهدی‌های آمریکا در قبال تعهدات بین‌المللی، از اروپا خواست با ایران کار کند.
به گزارش پایگاه اینترنتی روزنامه نیویورک تایمز، این روزنامه در تاریخ دهم دسامبر ، یادداشتی را از محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان درباره بدعهدی دولت آمریکا در قبال برجام و توافقنامه‌های دیگر بین‌المللی از جمله توافقنامه آب و هوایی پاریس منتشر کرد.
در بخش‌هایی از این یادداشت آمده است: دو سال پیش در وین ، قبل از نتیجه دادن گفتگو و حصول به توافقنامه هسته‌ای با آمریکا، اتحادیه اروپا و پنج قدرت جهانی، من در توئیتر در پیامی نوشتم که این توافقنامه تاریخی، «سقف نیست بلکه بنیانی محکم است». ظریف افزود: متاسفانه در یازده ماه گذشته، پاسخ به حسن نیت ایران، خشم و قهر دولت ترامپ بوده است. غیرقابل اعتماد بودن آمریکا از تغییرات آب و هوایی گرفته تا قدس، به امری قابل پیش بینی تبدیل شده است.

--------------------------------------
عبدالرضا خلیلی
­