منابع طبیعی ، ثروت جامعه و امانتی برای آیندگان

به گزارش خبرگزاری صداسیما ي  مرکز مازندران ، کسانی که از منابع طبیعی، این ثروت و موهبت الهی استفاده می کنند موظفند از آن به طور صحیح و اصولی بهره برداری کرده و آباد و سرسبز ، به نسل بعداز خود تحویل دهند زیرا امروزه ثابت شده است که منابع طبیعی بستر حیات کلیه موجودات زنده بوده وآبادانی و سرسبزی آن نشانه پیشرفت جوامع وزمینه ساز توسعه پایدار می باشد.

از مهم ترین منابع طبیعی تجدید شونده ، جنگلها و مراتع هستند که اگر مورد بی مهری انسانها قرار نگیرند و انسانها زمینه ساز تضعیف و یا نابودی آنها را فراهم نکنند هیچگاه به اتمام نمی رسند . گیاهان ،تشکیل دهنده بزرگترین جوامع زیستی در سطح خشکیهای کره زمین هستند و باقدرت زاداوری و تکثیری که دارند اگر درست بهره برداری شوند توسعه اقتصادی جامعه را به ارمغان می آورند و نقش اساسی در تامین نیازمندیهای انسان دارند .

تولید چوب ، حفظ و تولید خاک ، تولید علوفه ، تولید فرآورده های صنعتی ودارویی ، تغذیه آبهای زیرزمینی ،تولید اکسیژن ، تلطیف هوا، جلوگیری از سیل ، ارزشهای تفرجگاهی، حفظ گونه های جانوری وحیات وحش از مهم ترین اثرات مستقیم وغیر مستقیم عرصه های جنگلی ومرتعی هستندکه انسان و سایر موجودات از آن بهره مند می شوند و بدون شک تخریب آن موجب نابودی همه موجودات می گردد . بنابراین برای بقای زندگی وتامین نیازمندیهای حال و آینده بشر راهی جزء حفظ و توسعه منابع طبیعی ( جنگل ،مرتع ، آب وخاک ) باقی نمی ماند.

جنگل به بخشی از زمین گفته می‌شود که از درخت و درختچه و گیاهان علفی پوشیده شده و بین گیاهان و جانوران آن، اشتراک زیستی به وجود آمده است. کمترین مساحت جنگل را 5/0 هکتار (5000 متر مربع) در نظر می‌گیرند و تاج درختان آن نباید کمتر از 10 درصد سطح آن را بپوشاند. اگر مجموع مساحتی که تاج درختان می‌پوشاند یعنی «تاجْ پوشش» آن‌ها کمتر از 10 درصد باشد به آن «بیشه» گفته می‌شود. با این حال در ایران به دلیل کمبود جنگل که ناشی از قرار داشتنِ اغلب مناطق کشور در نواحی خشک و نیمه‌خشک است، این مقدار را 5 درصد در نظر می‌گیرند تا مناطق بیشتری تحت عنوان جنگل محافظت شود. به دلیل این تفاوت در تعریف، مساحت جنگل‌های ایران از 1/11 میلیون هکتار (بر مبنای 10 درصد) تا 3/14 میلیون هکتار (بر مبنای 5 درصد) ذکر می‌گردد.

تشکیل دایرۀ جنگل و ادارۀ جنگل‌بانی در ایران

در سال 1317 در ادارۀ کل فلاحت که زیر مجموعۀ وزارت اقتصاد ملی بود و ریاست آن را مهندس محمد بیات داشت، دایره‌ای به نام دایرۀ جنگل تأسیس و تصدی آن در سال 1318 به مهندس کریم ساعی داده شد.

بر اثر اقدامات وی توجه اداره کل کشاورزی بیش از پیش به موضوع جنگل‌ها معطوف و مقرر گردید که ادارۀ جداگانه‌ای به نام ادارۀ جنگل‌بانی به ریاست خود وی تشکیل شود.

هیأت وزیران در جلسه 24/12/1327 بنا به پیشنهاد 14 اسفند 1327 وزارت کشاورزی، موارد زیر را تصویب کرد:

به منظور حفظ و حراست جنگل‌ها بنگاهی به نام «بنگاه جنگل‌ها» تشکیل می‌شود

وزارت دارایی کلیه جنگل‌های دولتی و مراتع واقع در حوزۀ آن جنگل را به بنگاه جنگل‌ها منتقل خواهد کرد

بنگاه جنگل‌ها دارای شخصیت حقوقی مستقل و روی اصول بازرگانی بهره‌برداری اداره می‌شود و تحت نظر وزارت کشاورزی خواهد بود

در این تصویب‌نامه وظایف، سرمایه، هیأت مدیره، هیأت بازرسی و امور استخدامی منظور گردیده بود. وظایف بنگاه علاوه بر حفظ و‌ احیا و توسعه و بهره‌برداری جنگل‌های دولتی و ایجاد صنایع مختلف چوب و نقشه‌برداری از آن‌ها،‌ نظارت و مراقبت در بهره‌برداری جنگل‌های غیر دولتی و همچنین مشارکت با صاحبان جنگل‌های غیر دولتی در بهره‌برداری و ایجاد صنایع بود.

در تشکیلات بنگاه در نواحی «خارج از مرکز» قسمتی از جنگل که نگهبانی آن به عهده یک مأمور جنگل‌بانی واگذار می‌شد اساس کار قرار گرفت و نام آن «حوزه جنگل‌بانی» گذاشته شد. مرکزِ مشترکِ دو الی چهار جنگل‌بانی که در حوزه‌های جنگل‌بانیِ مجاور، پاسبانی می‌کردند «پاسگاه جنگل» نامیده می‌شد و ارشدِ هر پاسگاه علاوه بر مسؤولیت حوزۀ خود بر تمام حوزه پاسگاه نظارت داشت و جنگل‌بان ارشد نامیده می‌شد.

بر این اساس بنگاه جنگل‌ها در شمال، چهار سرجنگل‌داری به شرح زیر تأسیس کرد:

سرجنگل‌داری گیلان و آستارا به مرکزیت رشت شامل چهار جنگل‌داری

سرجنگل‌داری شهسوار و نوشهر به مرکزیت شهسوار (تنکابن) شامل سه جنگل‌داری

سرجنگل‌داری مازندران به مرکزیت شاهی (قائم‌شهر) شامل چهار جنگل‌داری

سرجنگل‌داری گرگان به مرکزیت گرگان شامل چهار جنگل‌داری

در سال 1338 قانون جنگل‌ها و مراتع مشتمل بر 28 ماده و 22 تبصره به تصویب رسید و آیین‌نامۀ آن در 3/10/1339 به تصویب هیأت وزیران رسید. در سال 1338 پس از تصویب قانون جنگل‌ها و مراتع کشور، به موجب تصویب‌نامه شماره 28500 مورخ 21/11/1338 بنگاه جنگل‌ها به سازمان جنگل‌بانی ایران که در قانون مزبور پیش‌بینی شده بود مبدل گشت و سازمان جدید با اختیاراتی که در قانون فوق پیش‌بینی شده بود شروع به کار کرد

سازمان در استان مرکزی (تهران، کرج، قزوین، دماوند، محلات، ساوه، قم، تَفرش، شهرری، شمیرانات، گرمسار، خمین) دارای اداره کل جنگل‌بانی، در مناطق گیلان، نوشهر و شهسوار (تنکابن)، ‌مازندران، گرگان دارای سرجنگل‌داری و در سایر استان‌ها دارای اداره جنگل‌بانی بود

الحاق سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور به وزارت جهاد سازندگی

در سال 1366 عنوان سرجنگل‌داری کل در استان‌ها به اداره کل منابع طبیعی تغییر یافت.

بر اساس ماده واحده قانون تفکیک وظایف وزارتخانه‌های کشاورزی و جهاد سازندگی مصوب 11/6/1369 کلیه امور مربوط به حفظ، احیا، توسعه و بهره‌برداری از منابع طبیعی (جنگل، مرتع، شیلات و آبخیزداری)، کلیه امور دام و طیور و عمران روستایی، بهسازی، صنایع روستایی و آب‌رسانی روستاها بر عهده وزارت جهاد سازندگی قرار گرفت و بر اساس تبصرۀ 1 ماده واحده مذکور، مؤسسات و شرکت‌های تابع و وابسته نیز بر اساس تفکیک وظایف فوق، تابع و وابستۀ وزارتخانه‌های مزبور شدند. بدین ترتیب سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در زیر مجموعه وزارت جهاد سازندگی و سپس وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت.

جنگل‌های ایران به پنج حوزۀ رویشی تقسیم می‌شود:

۱ـ جنگل‌های هیرْکانی یا خزری (شمال)   1942353 هکتار (5/14 درصد)

۲ـ جنگل‌های زاگرس   6074000 هکتار (4/45 درصد)

۳ـ جنگل‌های ایران و تُورانی   4124000 هکتار (9/30 درصد)

۴ـ جنگل‌های خلیج فارس و عمانی 1088100 هکتار (1/8 درصد)

۵ـ جنگل‌های اَرَسباران   148700 هکتار (1/1 درصد)

موقعیت جغرافیایی استان مازندران

استان مازندران بامساحت ۲۳۹۷۴۴۰هکتار معادل ۵/۱ درصد مساحت کل کشور را تشکیل می دهد . حدشمالی آن دریای خزر ،حد جنوبی آن استانهای تهران ، قزوین ، سمنان ، حد غربی آن استان گیلان وحد شرق آن استان گلستان می باشد . استان مازندران دارای بیش از 3 میلیون نفرجمعیت ، 21 شهرستان ، ۵۱ شهر و ۳۱۶۱ آبادی دارای سکنه می باشد.

     ازنظر اقلیمی نیز استان مازندران دارای ۳ نوع اقلیم متمایز بصورت اقلیم ساحلی –جلگه ای وکوهستانی می باشد . میزان بارندگی و رطوبت هوا در قسمت غرب استان بیشتر از شرق آن است بطوری که میزان میا نگین بارش سالیانه درغرب ۹/۹۴۵ ودر شرق ۳/۶۵۶ میلی متر می باشد.

     از نظر توپوگرافی استان مازندران از دو بخش متمایز و جدا از هم بصورت جلگه ای و کوهستانی تشکیل یافته است. منطقه کوهستانی عموما پر شیب بوده و دارای یالهای متعدد و دره های زیادی است که عمدتا در تمام طول سال دارای آب میباشد. بلندترین نقطه ارتفاعی بخش کوهستانی ،قله دماوند با ۵۶۷۱ متر ارتفاع از سطح دریا های آزاد می باشد.به لحاظ زمین شناسی استان شامل قسمتی از رشته کوههای البز با امتداد شرقی-غربی است که با چین خوردگی های آلپی شکل گرفته و شمال کشور را از ایران مرکزی جدا مینماید.

میزان عرصه منابع طبیعی استان مازندران (جنگل ومرتع ) ۱۶۹۱۹۶۶ هکتار ( ۷۰,۵% سطح منطقه ساری - ۲۹.۵%سطح منطقه نوشهر )

بخش جنگل

براساس آمار سازمان جهانی خوار و بار کشاورزی (فائو)،مساحت جنگلهای جهان ۳۸۷۰ میلیون هکتار معادل ۶/۲۹ درصد وسعت کره زمین میباشد. ایران با داشتن۱۷ میلیون هکتارعرصه جنگلی (با احتساب بیشه زار و درختچه زار ) ، ۵/۱۰ درصد از مساحت ۱۶۲ میلیون هکتاری کشور را به خود اختصاص داده است . از مجموع ۱۷ میلیون هکتار جنگل موجود در کشور ۲۰۹۰۸۰۹ هکتار معادل ۲/۱۲ درصد آن در نواحی شمالی کشور قرار دارد که استان مازندران در بین استانهای شمالی کشور ( گیلان و گلستان ) ۴/۵۳ درصد سطح جنگلهای شمال را بخود اختصاص داده است.

تشکیلات اداره کننده منابع طبیعی شمال ایران (جنگل‌های هیرْکانی) در حال حاضر به چهار اداره کل تقسیم شده است:

) اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ـ ساری (مرکز و شرق مازندران

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ـ نوشهر (غرب مازندران)

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان

در این میان، سهم حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه ساری ۷۹۴۰۱۴ هکتار معادل ۳۸ درصد استانهای شمالی کشور است.

میزان موجودی جنگل در استان مازندران ( ساری ) ۱۳۰ میلیون مترمکعب می باشد که ارزش اقتصادی آن بالغ بر ۱۱۵۰۰۰ میلیارد ریال برآورد می گردد . متوسط رویش سالانه این جنگل برابر ۵/۲ مترمکعب درهکتار می باشد که بر این اساس، در جنگلهای تولیدی حدود ۷/۱ میلیون مترمکعب تولید سالانه خواهیم داشت.

به لحاظ طبقات جنگل ۴۵۱۲۵۸ هکتارجنگل انبوه (۹/۵۶%)، ۲۱۵۰۰۱ هکتار جنگل نیمه انبوه (۲۷%)۲۶۲۰۱ هکتار جنگل تنک (۳/۳%) ۱۰۱۵۵۵ هکتار بیشه زار و جنگلهای دست کاشت(۸/۱۲%) می باشند.

حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ـ نوشهر با وسعت 662033 هکتار معادل 27/9 درصد از مساحت استان مازندران را در بر دارد و در دامنه شمالی البرز مرکزی و در غرب استان واقع گردیده است. این حوزه یکی از چهار حوزه منابع طبیعی شمال ایران است که به دلیل اهمیتی که دارد به صورت اداره کل مستقل و به مرکزیت نوشهر اداره می‌شود.

حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ـ نوشهر با داشتن کوه‌های بلند و رودهای فراوان و آبشارهای زیبا مجموعه‌ای بزرگ از پوشش گیاهی را در بردارد. مَمْرَز (حدود 30 درصد) و راش (حدود 24 درصد) فراوان‌ترین گونه‌های درختی موجود در جنگل‌های غرب

مازندران‌‌اند و درختانی همچون اَنْجیلی با رنگ‌های متنوعش در فصل پاییز، بلوطِ بُلَنْدْمازُو، تُوسکای ییلاقی، تُوسکای قِشلاقی، پَلَت، شیرْدار، خُرْمَندی، نَمْدار، وَن (زبانْ گنجشک)، آزاد نیز در آن می‌روید. همچنین گونه‌های با ارزشی همچون شِمْشاد، زَرْبین، سُرْخْدار، بارانَک، گیلاس جنگلی، سفیدْ پَلَت در این جنگل‌ها وجود دارد.

درخت راش صنعتی‌ترین چوب را در بین درختان جنگل‌های منطقه دارد و از این نظر مرغوب‌ترین گونه جنگلی محسوب می‌شود.

محصولات فرعی

در کنار چوب و علوفه که «محصولات اصلی» جنگل و مرتع نامیده می‌شود، از جنگل‌ها و مراتع «محصولات فرعی» نیز به دست می‌آید. محصولات فرعی شامل میوه، دانه، گل، برگ، سرشاخه، ریشه، ریزوم، غده، پیاز، صمغ، مَن و گال است که مصارف خوراکی و دارویی و صنعتی دارند. محصولات فرعی جنگل‌ها و مراتع غرب مازندران به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست شامل محصولات گونه‌های درختی و درختچه‌ای مانند ازگیل و زرشک و انار و تمشک است. دسته دوم نیز شامل گونه‌های علفی و مرتعی نظیر آویشَن و بارْهَنگ و پامچال می‌شود. با توجه به کاهش برداشت چوب از جنگل‌های شمال گرایش به محصولات فرعی بیشتر شده است. گسترش استفاده از محصولات فرعی جنگل و مرتع باعث اشتغال‌زایی و صادرات آن منجر به ورود ارز به کشور می‌شود.

براساس گزارشهای موجود برای بیش از ۵۰۰ هزار هکتار ( معادل ۷۸ درصد ) از جنگلهای حوزه اداره کل منطقه ساری طرح جنگلداری تهیه شده است.

مجریان طرح های جنگلداری:

       شرکتهای دولتی به میزان   ۱۹۱۱۲۱ هکتار     معادل   ۴۸%

       مجریان نیمه دولتی   “   ۱۳۸۵۱۷ هکتار     معادل   ۶/۳۴%  

       شرکتهای تعاونی   ”     ۴۱۲۱۰ هکتار         معادل   ۳/۱۰%

       مجریان خصوصی   “   ۲۸۳۹۸ هکتار         معادل ۱/۷%  

مهمترین وظائف مجریان طرحهای جنگلداری:

   ) انجام حصارکشی (محصور نمودن پیرامون عرصه های دارای برنامه احیائی

حفاظت فیزیکی از جنگل (احداث ساختمانهای نگهبانی و گماردن قرقبانان و سیم بانان)

تعداد ۲۳ پاسگاه حفاظتی توسط مجریان احداث که حفاظت از عرصه های حوزه مرتبط را عهده دارند.

بهره‌برداری جنگل

بهره‌برداری جنگل به کلیه عملیات و اقدامات مربوط به قطع و استحصال درخت که منجر به خروج چوب و سایر فراورده‌های چوبی از عرصه جنگل و حمل آن به مقصد نهایی (دِپو، کارخانه، بازار مصرف) می‌شود اطلاق می‌گردد. بهره‌برداری، علم و فنِ اجرای اصولی برنامه‌ها برای تحقق اهداف پرورش جنگل است و در واقع یکی از ارکان علم جنگل‌داری به حساب می‌آید که حاصل سالیان دراز کار طبیعت و انسان را به هم پیوند می‌دهد و حلقه اتصال بین بخش‌های تولید زیستی و تولید صنعتی است. بهره‌برداری از جنگل یک نوع برداشت چوب از درختان جنگلی است که مترادف با موازین علمی و فنی و زیست‌محیطی باشد و در عین حال از اصول اقتصادی و اجتماعی پیروی کند زیرا رعایت نشدن این اصول باعث می‌شود بهره‌برداری خسارات زیادی به بار آورد و به فعالیتی مخرب تبدیل شود.

بهره‌برداری مدون و علمی در شمال کشور از سال 1338 که نخستین طرح جنگل‌داری برای جنگل‌های لُوِه در شهرستان مینودشت در استان گلستان تهیه شد و به ویژه از سال 1341 که جنگل‌ها و مراتع کشور ملی اعلام شد آغاز گردید. در آن زمان به دلیل کمبود و حتی نبود نیروی کارشناسی لازم، اغلب از کارشناسان خارجی استفاده می‌شد. گذشته از این، خو گرفتن مردم به این موضوع که بهره‌برداری جنگل باید به صورت علمی و صنعتی باشد نه سنتی، نیازمند زمانی طولانی بود. در حدود 50 درصد درختان شمال کشور را درختانی با قطر بالای ۶۵ سانتی‌متر تشکیل می‌دهد. در مجموع، درختان مسن و قطورِ زیادی در جنگل‌های شمال وجود دارد که قطع حساب شده آن‌ها ضمن افزایش تولید چوب سایر درختان موجود، فرصت مناسبی برای رویش نهال‌ها و درختان جوان فراهم می‌کند. بهره‌برداری، به موازات جنگل‌کاری، پرورش جنگل، جاده‌سازی، حفاظت و توسعه، یکی از برنامه‌های اعمال مدیریت طرح‌های جنگل‌داری است که با حذف تعدادی از درختان مسن و معیوب و درختانی که مزاحم درختان مرغوب هستند کیفیت جنگل را بهبود می‌بخشد.

خصوصیات و ویژگی‌های منحصر به فرد چوب باعث شده است در زندگی ما کاربرد گسترده‌ای داشته باشد. بیش از 4500 نوع محصول و فراورده شامل گروه وسیعی از محصولات صنایع تبدیل مکانیکی چوب از انواع محصولات ساخته شده از چوب خام مثل صنایع دستی و سرویس مبلمان و لوازم اداری و منزل و دیوارَک (پارتیشن) و کابینت گرفته تا فراورده‌هایی مثل تخته خرده چوب (نئوپان و MDF) و روکش و تخته لایه و صنایع تبدیل نیمه شیمیایی شامل انواع خمیر کاغذ و مقوا و سِلولز خام و الیاف مصنوعی و صنایع تقطیری شامل اسید اَسِتیک و اسید فُرْمیک و غیره از آن استحصال می‌شود. در غرب مازندران یک کارخانه تخته خرده چوب و 474 کارگاه صنایع چوب شامل 420 کارگاه درودگری و 48 کارگاه چوب‌بری و جعبه‌سازی و 6 کارگاه متفرقه وجود دارد.

تولید نهال و بذور درختان جنگلی

هر ساله حدود 5 میلیون اصله نهال توسط مجریان(شرکتها)،اداره کل منابع طبیعی وآخیزداری حوزه ساری، و نهالستانهای خصوصی تولید می شود.

بخش حفاظت:

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه ساری با ۸ اداره منابع طبیعی شهرستانی

   با همکاری۱۴مجری طرح جنگلداری حدود۱۲ ایست بازرسی ثابت و سیار   ، ۳۶ واحد منابع

با میانگین سطح حوزه استحفاظی هر واحدمنابع طبیعی بطور متوسط۴۰۰۰۰ هکتار، تمام توان و نیرو خود را در امر حفاظت از عرصه های منابع طبیعی به کار گرفته است. بدیهی است امورمختلف حاکمیتی ازجمله گشت و مراقبت،اعمال مقررات مربوطه به ماده۵۵،۴۸،۴۷،۴۳،۴۲

پیگیری وهماهنگی بانیروی انتظامی، دستگاه قضائی، تثبیت مالکیت دولت ، اجرای مقررات وتفکیک انفال در خصوص اخذ سند مالکیت ، اطفاءحریق و دهها وظیفه کوچک وبزرگ توسط این نیروهای معدود انجام میگیرد.

همچنین منابع ملی در حوزه اداره کل دارای ۴۰۰۰ کیلومتر مرز مشترک با حاشیه شهرها،     جاده ها، روستا ها خصوصا“ اراضی اشخاص است که باتوجه به گستردگی و ارزش اقتصادی و زیست محیطی فوق العاده بالای منابع طبیعی دراستان ، مقابله با تخریب وتجاوز به عرصه های ملی از اهم وظایف میباشد.

حوزۀ عملیاتی واحدهای اجرایی حفاظت از جنگل‌ها و مراتع غرب مازندران-نوشهر به مساحت 510،393 هکتار دارای 6 اداره منابع طبیعی در شهرستان‌ها، ۲۰ واحد منابع طبیعی در بخش‌ها، 18 واحد پاسگاه بازرسی و کنترل محمولات جنگلی (شامل 2 پاسگاه دائم و 16 پاسگاه فصلی) است. در جنگل‌ها و مراتع غرب مازندران 165 مأمور حفاظتی مشغول به کارند و برای هر 3800 هکتار، یک مأمور وجود دارد در حالی که طبق معیارهای جهانی باید برای هر ۲۰۰۰ هکتار یک مأمور حفاظتی باشد تا نظارت بر فعالیت‌های جنگل بهتر صورت گیرد. البته در جنگل‌های شمال ایران با توجه به کوهستانی و سخت‌گذر بودنِ بسیاری از مناطق جنگلی، شایسته است برای هر 1000 هکتار یک مأمور حفاظتی در نظر گرفته شود.

یگان حفاظت:

تاریخچه تشکیل گارد یا یگان حفاظت از جنگلها و مراتع

     مستحفظ مسلح جنگل از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۱۳

     پاسبان جنگل از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۹

   گارد جنگل اول از سال ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۹

     گارد جنگل دوم از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۵

   گارد جنگل سوم(سپاه جنگل) از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۶

     یگان حفاظت از منابع طبیعی (گارد جنگل چهارم ) از سال ۱۳۸۴ تاکنون

در اجرای ماده ۱۷۹ قانون برنامه سوم توسعه، دستور العمل تشکیل یگان های حفاظت در دستگاه های کشوری مصوب سال ۱۳۷۹ فرماندهی کل قوا و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح (در بهمن ماه سال ۱۳۸۲) و با پیگیری مجدانه مسوولین و کارشناسان سازمان، یگان حفاظت سازمان با معرفی و انتصاب فرمانده، رسماً کار خود را از مورخ ۲۴/۱۲/۸۴ آغاز نموده است.

وظايف يگان حفاظت سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور :

   حفاظت از عرصه و اعيان منابع طبيعي از طريق اجراي مقررات موضوعه

   گشت و مراقبت و اقدامات پيشگيرانه و اطلاع رساني بموقع

كنترل بهره برداري از عرصه و اعيان منابع طبيعي و

اتخاذ تدابير، تمهيدات و اقدامات لازم به منظور جلوگيري و مقابله با جرائم مرتبط با وظايف قانوني سازمان

   جلوگيري از تردد و چراي غير قانوني دام در منابع طبیعی کشور

بازرسي و كنترل محموله هاي جنگلي و مرتعي و كشف محموله هاي قاچاق و غير مجاز

   بازرسی مستمر کارگاههای چوب بری و کارخانجات صنایع چوب

   اتخاذ تدابير اجرايي و اقدامات پيشگيرانه، پيش آگاهي، كشف و تعقيب جرم و مجرم مرتبط با ماموريت يگان

تشكيل پرونده قضايي متخلفين، قاچاقچيان و متجاوزين به عرصه و اعيان منابع طبيعي و جرائم مشهود و ارجاع و اعزام به مراجع قضایی

اتخاذ تدابير اجرايي و اقدامات پيشگيرانه، پيش آگاهي و همكاري در كشف و اطفاء حريق و امور امدادي و مردم ياري

   مساعدت و همكاري با عوامل انتظامي محل ماموريت در كشف جرائم

اجراي تصميمات، آراء و احكام مراجع اداري و قضايي صادره در خصوص پرونده هاي مرتبط با تخلفات و جرائم در عرصه و اعيان منابع طبيعي

جمع آوري اطلاعات انتظامي توسط يگان و هماهنگي و همكاري متقابل با ناجا و حراست سازمان متبوع

عملیاتی نمودن کد امداد جنگل و مرتع (۰۹۶۹۶) جهت استفاده از مشارکتهای مردمی در کشف و برخورد با جرائم و اطفاء حریق در عرصه های منابع طبیعی کشور

طرح خروج دام از جنگل:

در جنگلهای حوزه اداره کل ساری حدود ۶/۱ میلیون واحد دامی وجود داشت که بیش از۳۵۰ هزار واحد دامی از جنگل خارج شده اند و درحال حاضر ۵/۱ میلیون واحد دامی درعرصه های جنگلی حضوردارند . همچنین تعداد ۴۳۸۵ خانوار جنگل نشین درعرصه های جنگلی ساکن بوده که بالغ بر ۶۵۰ خانوار تجمیع گردیده و مابقی کماکان در جنگل استقرار دارند.

در جنگلهای منطقه ساری حدود ۹۹۲ آبادی با جمعیت ۲۲۰۰۰ نفر ( ۴۳۸۵ خانوار) بصورت تک خانوارهای پراکنده در داخل جنگل سکونت داشته اند.

تاکنون ۱۹ آبادی با جمعیت ۱۸۵۰ نفر ( ۶۵۰ خانوار) ازجنگل خارج گردیده و خروج توافقی مابقی دردست اقدام می باشد.

بر طبق آمار پایه، مربوط به سال 1364 در جنگل‌های غرب مازندران 747،310 واحد دامی و 422 خانوار جنگل‌نشین وجود داشت که تا پایان سال 1389 تعداد 359،817 واحد دامی از جنگل خارج شد و 312 خانوار جنگل‌نشین نیز سامان‌دهی گردید.

جنگل کاری وتوسعه جنگل

جنگل کاری و توسعه جنگل از جمله دیگر شاخص های عملکرد اداره کل منابع طبیعی استان است که براساس گزارشهای موجود تاکنون ۱۱۲۰۰هکتار ازعرصه های مستعد ازسوی دولت و مجریان طرحها درقالب طرحهای توسعه جنگل واحیاء وغنی سازی جنگلکاری شده است . این اقدامات با هدف توسعه و افزایش سطح جنگلهای تخریب شده ، تثبیت بیولوژیک خاک و جلوگیری از فرسایش خاک، جلوگیری ازتخریب و تجاوز به جنگل و عرصه های منابع طبیعی ، حفظ و افزایش تنوع گونه ها صورت می گیرد.

هدف اصلی : احیاء و باز سازی جنگلهای تخریب شده

   توسعه و افزایش سطح جنگلها از طریق ایجاد جنگلهای دست کاشت

تثبیت بیولوژیکی خاک وجلوگیری از فرسایش خاک

زراعــت چوب:

توسعه زراعت چوب نیز در اراضی اشخاص به منظور تامین نیاز چوب کارخانجات و صنایع وابسته صورت می گیرد. نیاز سالانه استان به چوب برای تامین کارخانجات وصنایع وابسته برابر۲ میلیون متر مکعب می باشد که سهم آن در حوزه اداره کل ساری درسال ۴/۱ میلیون مترمکعب می باشد که ازاین مقدار نیاز در حال حاضر ۲۵ % بوسیله منابع جنگلی ، ۳۰ % واردات و ۴۵ % باقی مانده با تولید و بهره برداری از درختان باغی و صنوبرکاریهای موجود تامین می شود.

این طرح با هدف کاهش فشار در برداشت از جنگلهای منطقه بعنوان رویکرد جدید درراه رسیدن به اهداف برنامه چهارم (ماده ۶۹ قانون برنامه چهارم) می تواند گامی مهم واثرگذار درحفظ ، حمایت وصیانت از جنگل بردارد . در حوزه اداره کل منطقه ساری تاکنون بالغ بر ۲۸۰۰۰ هکتار از اراضی مستثنیات به زراعت چوب اختصاص یافته است، در صورت وجود تسهیلات بانکی مناسب ،این رقم به بیش از ۱۵۰۰ هکتار در سال خواهد رسید

شرکت صنایع چوب وکاغذ درمازندران، به تنهائی سالانه به ۴۳۰ هزار مترمکعب چوب نیاز دارد.

هر هکتار زراعت چوب در یک دوره ۱۰- ۸ ساله   میتواند حدود ۲۰۰ متر مکعب چوب تولید نماید.باتوجه به وجود استعداد زراعت چوب در اراضی اشخاص ، کاشت گونه های صنوبر برای کوهپایه و دشت وکاشت اکالیپتوس برای اراضی ساحلی از سوی این اداره کل ترویج واجرا می شود.

پارکهای جنگلی استان مازندران:

پارکهای جنگلی دارای طرحهای تدوین شده مصوب بوده که طبق آن برخی اقدامات زیر بنائی و همچنین تفریحی با اعتبارات دولتی انجام می پذیرد.

احداث راههای دسترسی، ابنیه های ساده ازجمله آلاچیق، سرویسهای بهداشتی ، میز و نیمکت از جمله اقداماتی است که در پارکهای جنگلی صورت می پذیرد.

درحال حاضر فقط پارک جنگلی مرحوم مهندس آشتیانی شهرستان نور بمساحت ۳۶۰۰ هکتار بدلیل حساسیتهای خاص از جمله وجود ذخائر ژنتیکی ارزشمند و نادر با اعتبار دولتی نگهداری گردیده ومابقی توسط بخش غیر دولتی مدیریت می شوند.

پارک‌ها و تفرجگاه‌های جنگلی حوزه اداره کل مازندران ـ منطقه ساری:

پارک جنگلی نور – جاده نور به نوشهر با مساحت 3600 هکتار

جاده هراز   420 هکتار      پارک جنگلی میرزا کوچک خان آمل

پارک جنگلی شهید زارع ساری-جاده ساری به گرگان   70 هکتار

پارک جنگلی بز چفت بابل 716 هکتار

پارک جنگلی هلومسر آمل- جاده هراز    63 هکتار

پارک جنگلی میرود بابلسر 21 هکتار

پارک جنگلی کشپل چمستان 21 هکتار

پارک جنگلی عباس آباد بهشهر  138 هکتار

365 هکتار   پارک جنگلی جوارم سوادکوه

پارک جنگلی تلار قائمشهر     165 هکتار

پارک‌ها و تفرجگاه‌های جنگلی حوزه اداره کل مازندران ـ منطقه نوشهر :

پارک جنگلی سی‌سَنگان کیلومتر 25 جاده نوشهر ـ نور به مساحت 602 هکتار

پارک جنگلی رُویان  200 هکتار

پارک جنگلی وَرگاویج جنوب کمربندی نوشهر ـ چالوس  4 هکتار

پارک جنگلی فیَن کیلومتر 5 جاده چالوس ـ مرزن‌آباد  7 هکتار

پارک جنگلی چالْدَرّه کیلومتر 18 جاده تنکابن ـ دوهزار  110 هکتار

پارک جنگلی صفارود کیلومتر 8 جاده رامسر ـ جواهرده  5 هکتار

پارک جنگلی دالخانی کیلومتر 25 جاده جنت رودبار  147 هکتار

پارک جنگلی خُرماچال عباس آباد  5 هکتار

پارک جنگلی ایل‌میلی رامسر  96 هکتار

پارک جنگلی سعدآباد- مرزن‌آباد  4 هکتار

پارک جنگلی تیله‌کنار ـ غار دانیال جنوب سلمان‌شهر 9 هکتار

جواهرده رامسر 9 هکتار       پارک جنگلی پُوداربُن

پارک جنگلی چشمه گِرْدُوَک (گِرْدُوک) نوشهر  5 هکتار

تفرجگاه جنگلی چمنِ رودبارک کلاردشت، غرب رودبارک  4 هکتار

کلاردشت، 5 کیلومتری رودبارک تفرجگاه جنگلی حاشیه رودخانه سرداب‌رود

تفرجگاه جنگلی کلارآباد غرب مرکز آموزش منابع طبیعی کلارآباد 

تفرجگاه جنگلی مارکوه رامسر، شرق کَتالُم

تفرجگاه جنگلی نمک آبرود - غرب چالوس

نَشتارود       تفرجگاه خُشکه‌داران

تفرجگاه جنگلی سماموس کیلومتر 5/7 غرب رامسر

تفرجگاه جنگلی عین کت عباس‌آباد

تفرجگاه بین راهی چِکِلُم رامسر، جاده جواهرده

بخش مرتع استان:

مراتع درحفظ منابع آب وخاک ، حفظ محیط ، تولید علوفه ، تولید محصولات فرعی وگیاهان داروئی نقش مهمی ایفا می کنند . تولید ۷/۱۰ میلیون تن علوفه خشک قابل استفاده دام و اشتغال بیش از۵۰۰ هزار خانوار دراین بخش مشخص کننده اهمیت اقتصادی آن است . براساس گزارش سازمان جنگلها ، مراتع وآبخیزداری کشور مجموع اراضی مرتعی کشور ۸۴۹۶۰۳۲۱ هکتار می باشد.

استان مازندران در حوزه اداره کل ساری با ۳۸۷۵۵۹ هکتار معادل ۴۵/۰ درصد از مراتع کشور را دراختیار دارد ازاین مقدار ۲۵۶۲۸۱ هکتار معادل ۱/۶۶ درصدجزء مراتع خوب (متراکم)و ۱۱۸۶۲۴ هکتار معادل ۶/۳۰% جزء مراتع متوسط ،۱۲۶۵۵ هکتار معادل ۳/۳% جزء مراتع فقیر وکم تراکم می باشند . تعداد دام متکی به مرتع یک میلیون واحد دامی می باشد و بطور متوسط ۱۰۰ روز از سال در مرتع تعلیف می کنند.

باتوجه به مقدار تولید علوفه مرتعی ( ۱۵۵هزارتن ) ،تعداد ۲۳۳ هزار واحد دامی مازاد بر پتانسیل مرتع از عرصه های مرتعی استفاده می نمایند . جمعیت انسانی وابسته به مرتع درحوزه ساری بیش از ۱۵۰۰۰ خانوار می باشد.

از مجموع ۳۸۷۵۵۹ هکتار مراتع حوزه اداره کل ساری ۳۴۸هزار هکتار دارای طرح مرتعداری بوده که جهت اجرا به مجریان طرحهای مرتعداری واگذار گردیده و مابقی آن نیز در حال تهیه می باشد . تولید علوفه و رونق اقتصادی دامداران در مرتع وجلب مشارکت آنان بمنظور حفاظت ، سرمایه گذاری واجرای برنامه های فنی علمی از اهداف بلند مدت اجرای طرحهای مرتعداری است.

از 197،152 هکتار مرتع موجود در غرب مازندران، 21 درصد مرتع درجه یک و 59 درصد درجه دو و 20 درصد درجه سه محسوب می‌شود که از ارتفاع 2200 متر تا ارتفاع بیش از 3500 متر پراکنده است. مراتع غرب مازندران به دلیل فصل رویش گیاهان و وضعیت خاک و اقلیم، جزء مراتع ییلاقی طبقه‌بندی می‌گردد و فصل بهره‌برداری آن از اواخر بهار تا پایان تابستان به مدت 100 روز است. بیشتر مراتع در قالب طرح مرتع‌‌داری اداره می‌شود. طرح مرتع‌داری شامل مطالعات مقدماتی و جامعه‌شناسی و همچنین بررسی ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی، زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، اقلیم‌شناسی، پوشش گیاهی مرتع مورد نظر است

در یک مرتع عمومی به طور میانگین در حدود 250 گونه گیاهی دیده می‌شود که اغلب شامل تیره گندمیان است و از گونه‌های شاخص می‌توان علفِ باغ، مَرْغ (بیدْگیاه)، فِسْتُوکا (علفِ بَرّه)، علفِ پَشْمَکی، شَبْدَر، یونجه، جو، ماشَک، دِرْمَنه، آویشَن، گَوَن، چای کوهی، کُما، شیرْخِشْت، گُلْپَر را نام برد.

بخش آبخیزداری

از مجموع ۲۵۹۹۲۰۰ هکتارمساحت حوضه های آبخیز استان ۷/۷۶ درصد را زمین های با شیب بیش از ۱۰ درصد تشکیل میدهد که ازاین میزان ۳۹ درصد با شیب بیش از ۵۰ درصد می باشد و ۳/۲۳درصداززمینهای استان بهزمینهای پست تعلق دارد . حوضه های آبخیز استان مازندران – ساری جزو کلان حوضه آبریزدریای خزربوده و دارای چند حوزه بزرگ بنامهای نکارود

، تجــن، تـالار،بابلــرود،هــراز،و حوضه های کوچک (سیاهرود،لاویج رود و...) می باشد.

در واقع، حوزه آبخیز عرصه‌ای است که رَواناب ناشی از بارش بر روی آن از طریق آبراهه‌ها جمع‌آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آ‌ب‌اَنباشت، تالاب، دریاچه، دریا هدایت می‌شود .به عبارت دیگر حوزه آبخیز، تمامی سطحی را در بر می‌گیرد که آب‌های سطحی در آن منطقه به سمت نقطه یا محل مشخصی جریان می‌یابد. امروزه در مطالعات کشاورزی و منابع طبیعی و آمایش سرزمین، حوزه‌های آبخیز را واحد برنامه‌ریزی در نظر می‌گیرند.

هدف آبخیزداری، تثبیت و پایش تولید، افزایش بهره‌وری کشاورزی، کمینه کردن تخریب بوم‌شناختی، کاهش از هم گسیختگی منطقه‌ای، گشودن دریچه‌های جدید برای مشارکت آبخیزنشینان در چارچوب برنامه‌های توسعه پایدار است که در قالب اقدامات مکانیکی و زیستی و زیست‌مکانیکی و مدیریتی انجام می‌شود.

مشکلات بخش آبخیزداری:

فقدان مطالعات آمایش سرزمین

وضعیت خاص زمین شناسی استان و اثرات تخریبی بالا بر اثر سیل و زمین لغزش

پیش بینی تشدید زمین لغزشها دراستان با توجه به امکان شروع دوره ترسالی وعدم وجودمتولی جهت کنترل زمین لغزش

مدیریت ناهماهنگ درحوزه های آبخیز باتوجه به تعداد دستگاههای بهره بردار ( مثل سازمان آب ، صنایع ، راه ترابری)

عدم وجود ویاناکافی بودن طرحهای تحقیقاتی درزمینه های طرح های آبخیزداری

نقص آموزش کافی نیروها در بخش های دولتی و خصوصی

گیاه‌پزشکی:

تخریب در جنگل‌ها و مراتع به شکل‌های مختلف باعث به هم خوردن تعادل اکوسیستم و موجب طغیان بعضی از عوامل مضر و مخرب در این عرصه‌ها می‌شود. در شرایط عادی، در عرصه‌های جنگلی و مرتعی، آفات و عوامل بیماری‌زای گیاهی و علف‌های هرز نیز همچون سایر موجودات جانوری و گیاهی با یکدیگر در حالت تعادل هستند و جزئی از اجزای اکوسیستم محسوب می‌شوند و نقشی حیاتی و مؤثر در برقراری تعادل و توازن اکوسیستم دارند

در اکوسیستم جنگلی، سامانه خودپایشی حاکم است. یعنی اگر آفتی بروز کند و از حد تحمل خارج شود هم‌زمان بر اثر فعالیت عوامل زنده و یا بیمارگر (Pathogen) جمعیت آن پایین می‌آید و سامانه به حالت تعادل اولیه بر می‌گردد. با این حال اغلبِ مشکلات گیاه‌پزشکی زمانی در جنگل اتفاق می‌افتد که انسان شروع به دخالت و دستبرد در این عرصه می‌کند و این امر با قطع درختان، حذف بعضی گونه‌های بومی و سازگار و جانشینی گونه‌های حساس و غیر بومی، ورود بیش از حد دام در عرصه‌های جنگلی و مرتعی و نظایر آن اتفاق می‌افتد که تعادل طبیعی آن را به هم می‌زند

عوامل برهم زننده تعادل طبیعی در گیاهان عبارت‌اند از: 1- عوامل غیر زنده مانند: سرمازدگی، گرمازدگی، سیل، کمبود مواد غذایی، نامساعد بودن شرایط خاک، خشکی یا آلودگی هوا. 2- عوامل زنده مانند: قارچ‌ها، ویروس‌ها، باکتری‌ها، حشرات، کنه‌ها، کرم‌های لوله‌ای (Nematodes)، جوندگان، نرم‌تنان، علف‌های هرز

عوامل زنده شامل دو گروه‌اند: الف ـ عوامل بیماری‌زای گیاهی مانند: قارچ‌ها‌، ویروس‌ها، کرم‌های لوله‌ای گیاهی، باکتری‌ها. ب ـ آفات گیاهی مانند: حشرات، کنه‌های گیاهی، حلزون‌ها، جوندگان، پرندگان

آفات، گروهی از عوامل خسارت‌زای گیاهی هستند که باعث از بین رفتن قسمت‌هایی از گیاه مانند برگ، ساقه، ریشه، جوانه، گل، میوه، پوست، چوب و موجب اختلال در روند رشد گیاه می‌شوند. گاهی خسارت ناشی از آفات به حدی است که در مدت زمان کوتاهی گیاه را از پای در می‌آورد. تقسیم‌بندی آفات بر حسب نوع تغذیه از اندام‌های گیاهی صورت می‌گیرد و شامل برگ‌خوار، ریشه‌خوار، دانه‌خوار، ساقه‌خوار، طوقه‌خوار (یقه‌خوار)، چوب‌خوار، پوست‌خوار، شیره‌خوار، گرده‌خوار، جوانه‌خوار، میوه‌خوار می‌شود

آفات و بیماری‌های مهم جنگل‌ها و مراتع مازندران عبارت است از: پروانه ابریشم‌بافِ ناجور، پروانه برگ‌خوار زمستانه راش، پروانه خال‌دار راش، پروانه برگ‌خوار آمریکایی، پروانه برگ‌خوار داغْداغان، پروانه جوانه‌خوار کاج، پروانه جوانه‌خوار بلوط، پروانه دم قهوه‌ای، پروانه تخمْ انگشتری، پروانه لیسه درختان جنگلی، پروانه گال‌زای توسکا و صنوبر، سوسک‌های پوست‌خوار نارون، سوسک برگ‌خوار قهوه‌ای توسکا، سوسک برگ‌خوار آبی توسکا، سوسک برگ‌خوار صنوبر، سوسک (کَک) برگ‌خوار لِوَر، سوسک برگ‌خوار نارون (اُوجا)، سرخرطومی جهنده راش، سرخرطومی سیگاری بلوط، سوسک‌های شاخک بلند بلوط، کرم‌های سفید ریشه، سوسک چوب‌خوار بلوط (پلاتی‌پُوس)، سوسک‌های طوقه‌بُر، زنبور برگ‌خوار صنوبر، زنبورهای کرم زالویی آزاد و بلوط، انواع زنبورهای گال‌زا (Cynipidae)، شته راش، شپشک سفید راش، شپشک سپردار کاج نوئل، شپشک سفید کاج اِلدار (کاج تهران)، شپشک‌های آردآلود، شپشک استرالیایی، شپشک توت، کنه‌های تار عنکبوتی، انواع راب‌ها و حلزون‌ها، ملخ‌های گور اسبی و شکم بادمجانی، ملخ برگ‌خوار شمشاد، بیماری مرگ نارون و آزاد، بیماری دیپلودیای زربین، بیماری قارچی فُوزاریوم شب خُسْب، بیماری لکه قیری برگِ افرا، بیماری بلایت یا سوختگی برگ درختان، زنگ‌ها و سیاهَک‌ها، پوسیدگی‌های ریشه و طوقه، گیاهان نیمه انگل مانند دارواش

آفات و بیماری‌های مزبور، به طور متناوب و در طی سال‌های متمادی در جنگل‌ها باعث ایجاد خسارت شده‌اند. در ضمن خشکی و گرمای هوا نیز در بعضی از سال‌ها سبب بروز خسارت‌های فیزیولوژیک می‌شود.

آموزش ، ترویج ومشارکتهای مردمی

بیش از ۸۰% از مساحت کشور را منابع طبیعی تجدید شونده ( جنگلها ، مراتع و بیابان ) تشکیل داده است که بخش زیادی از جمعیت کشور شامل عشایر و روستائیان از این عرصه ها بطور مستقیم یا غیر مستقیم بهره برداری می کنند . پراکندگی زیاد جمعیت ، سکونتگاه های انسانی در عرصه های جنگلی ومرتعی ، وجود دام مازاد و گسترش دامسراها در داخل جنگل و مرتع و ... سبب شده است روند تخریب منابع طبیعی بویژه جنگل ومرتع دراستان سیر قهقهرائی پیدا کند . بنابراین دراین فضای موجود ابزار ترویج وآموزش می تواند در کاهش اثرات تخریبی به محیط زیست نقش اساسی ومهمی داشته باشد.

امروزه اهمیت آموزش ، ترویج ومشارکت در پیشبرد برنامه های توسعه منابع طبیعی وآبخیزداری غیرقابل انکار است . زیرا ترویج با ارائه راهکارهای جدید وایجاد تحول ودگرگونی مثبت دردانش وبینش بهره برداران ومخاطبین ، توسعه تشکل های مدنی وتشکلهای مردم نهاد در مسئولیت پذیری مردم از منابع طبیعی و آبخیزداری به منظور استفاده بهینه از قابلیت های محیطی وحفظ منابع پایه به ویژه آب وخاک ، گونه های گیاهی وجنگلی وجلوگیری از سیلابها و فرسایش وتخریب منابع طبیعی وبطورکلی حفظ وتوسعه منابع ملی نقش موثری ایفا می کند.

انتظارات متولیان بخش منابع طبیعی وآبخیزداری ازمردم :

به فرزندان خود اهمیت و فایده های جنگل ، مرتع و آبخیزداری را آموزش داده و راه های حفظ و احیای منابع طبیعی را به آنها بیاموزید

مسافتی از محیط زندگی خود را به کاشت نهال اختصاص دهید

از هرگونه کت زدن درختان و سربر کردن نهال های جنگلی پرهیز نمائید

هرگونه تخلف و تجاوز به منابع طبیعی با کد رایگان امداد جنگل ۰۹۶۹۶ به مامورین حفاظت جنگل اطلاع دهید

از روشن کردن آتش در جنگل و مراتع پرهیز نمائید

از انداختن ته سیگار روشن و هرگونه زباله در جنگلها و مراتع خوداری کنید

برای آتش زدن کاه و کلش در زمینهای حاشیه جنگل حتما حریم شخم ایجاد کنید تا از انتقال آتش به جنگل جلوگیری گردد

از چرای بی رویه دام در مراتع پرهیز کنید

در حفظ و نگهداری تاسیسات و ابنیه پروژه های آبخیزداری کوشا باشید

در حفظ حریم آبراهه ها ،جادها و رودخانه ها کوشا باشید

در اراضی شیبدار ، از شخم زدن وایجاد شیار در جهت شیب خوداری کنید

درحفظ و نگهداری نهال های کاشته شده در مدخل ورودی شهرها و مسیرجاده ها کوشا باشید.