پخش زنده
امروز: -
در راستای مديريت آب کشور؛
نيازمند انقلاب آبي در کشور هستيم
معاون شرکت مديريت منابع آب ايران : انقلاب آبی بايستي چرخه کامل از انديشه تا عمل را شامل شود و به بيان ديگر با تغيير بنيادين نگرش‌ها شروع و در پياده‌سازي اقدامات عملي برای همه آشکار شود.
به گزارش خبرگزاري صداوسيما از پايگاه اطلاع رساني وزارت نيرو؛ مجيد سياري، معاون برنامه‌ريزي و امور اقتصادي شرکت مديريت منابع آب ايران با تاکيد بر اينکه شرايط امروزه مديريت آب کشور از نظر منابع و مصارف به گونه‌اي است که براي ايجاد تحول و ارتقاي آن نيازمند يک "انقلاب آبي" هستيم،افزود: در غير اينصورت نه تنها تأمين نيازهاي جمعيت فعلي امکان پذير نيست، بلکه براي جمعيت هدف‌گذاري شده توسط برنامه‌ريزان کشور در افق بلند مدت نيز به هيچ وجه اين امکان وجود نخواهد داشت. وجود مسائلي خارج از کنترل مانند تغييرات اقليمي، گسترش دامنه تغييرات مقادير حدي بارش‌هاي ساعتي، تغيير توزيع مقادير بارش‌هاي روزانه و... و همچنين افزايش عدم قطعيت‌ها، ايجاب مي‌کند که امروزه منابع آب با ابزارهاي متناسب با اين شرايط مديريت شوند و روش‌هاي سنتي ناکارآمدي خود را نشان داده‌اند.
وي گفت: در کشوري که بايد آن را بهشت يارانه‌ها ناميد، قوانين به گونه‌اي تدوين شده‌اند که هرکس که بيشتر مصرف کند، سود بيشتري برده است. اين امر در مورد آب، اين منبع حياتي را به نابودي کشانده است. از اين رو با حرکتي انقلابي و مديريت تبعات آن، نگرش به آب را بايد به صورت بنيادين تغيير داد.
سياري با بيان اينکه امروزه با رشد چشمگير فناوري امکانات بسيار مناسبي از قبيل سامانه‌هاي ارتباطي در اختيار است، تصريح کرد: در بخش آب، اين فناوري‌ها به قدر لازم بکار گرفته نشده‌اند و اين در حاليست که با استفاده از اين امکانات، مي‌توان به محدوده وسيعي از اطلاعات دست يافت و يا جمع کثيري را در زمان واحد مورد خطاب قرار داد.
وي اظهار داشت: در اين زمينه دو مقوله اساسي مديريت منابع آب يعني "آمار و اطلاعات منابع و مصارف" و "سامانه کنترل بهره‌برداري" مد نظر بوده و براي ارتقاي عملکرد اين بخش‌ها در ادامه اين مصاحبه نگرش جديدي بر پايه تجارب موجود بين‌المللي ارائه مي شود.
معاون برنامه‌ريزي و امور اقتصادي شرکت مديريت منابع آب ايران در ادامه به تبيين ضرورت اجراي اين امر پرداخت و افزود: داشتن اطلاعات دقيق و به موقع، نخستين و ضروري‌ترين ابزار در تصميم‌گيري‌هاست. نه تنها در مواقع بروز مقادير جدي از قبيل سيل و خشکسالي، بلکه در مواقع عادي نيز بدون در دست داشتن اطلاعات متقن، به موقع، دقيق، کامل از منظر محدوده تحت پوشش و ... نمي‌توان تصميم‌گيري‌هاي درستي در مديريت منابع آب و مقابله با شرايط بحران انجام داد.
وي گفت: بعد از تصميم‌گيري، که در جاي خود بايستي درست، کارشناسي و منطبق بر شرايط باشد لازم است سامانه‌اي نيز براي کنترل و پياده سازي دستورات مبني بر نحوه عملکرد سازه‌ها و تأسيسات موجود در منطقه وجود داشته باشد. در غير اين صورت، هرچند ممکن است تصميمات مناسبي اتخاذ شده باشد ولي به نوبه خود نتوان آن‌ها را در عمل به درستي و به موقع پياده کرد.
سياري با تاکيد بر اينکه داشتن اطلاعات چشم بيناي تصميم‌گيرندگان و در مرحله کنترل دستي توانمند در پياده‌سازي تصميمات خواهد بود، افزود: نگاهي به وضعيت فعلي کشور در موارد اشاره شده، شاهد آن است که گرچه در بسياري از نقاط ايستگاه‌هاي آب سنجي و هواشناسي (در اختيار وزارت نيرو) نصب شده و در سال‌هاي اخير به سمت مکانيزه شدن و ارتقاي ادوات اندازه گيري حرکت‌هايي صورت گرفته است، در بخش مصارف تنها در شبکه‌هاي مدرن ادوات اندازه گيري مصرف نصب شده اند.
وي ادامه داد: به بيان ديگر در بخش منابع پوشش بسيار وسيع‌تري (هرچند با وجود اشکالات) نسبت به مصارف براي اندازه‌گيري وجود دارد. چه بسا در صورتي که هم در بخش منابع و هم در بخش مصارف شبکه اندازه‌گيري مطلوبي داشته باشيم، بيلان کل کشور ارقام متفاوتي از آنچه که تاکنون داشته‌ايم، نشان دهند. از سوي ديگر در هر دو بخش، ابزار و روش‌هاي نوين بسيار کمتر از آنچه که بايد باشد به کار گرفته شده‌اند.
معاون برنامه‌ريزي و امور اقتصادي شرکت مديريت منابع آب ايران تصريح کرد: در بخش کنترل، اين سامانه‌ها محدود به حوزه عمل هر يک از تأسيسات، به طور مثال اطاق بهره‌برداري از يک سد، ميز بهره‌برداري از يک ايستگاه پمپاژ و ... است. در کمتر مواردي اين تأسيسات با يکديگر پيوند داشته و به آنگونه که بايد، ارتباط منطقي و سيستماتيک با يکديگر ندارند.
سياري گفت: بدون داشتن اطلاعات منابع و مصارف و نيز ممکن نبودن کنترل بهنجار و يکپارچه مانور تأسيسات، مديريت منابع آب يک حوضه آبريز، حرکتي با چشمان و دست‌هاي بسته خواهد بود. بنابراين لزوم ارتقاي جدي اين سامانه‌ها به شدت احساس مي‌شود.
وي به تشريح پيشنهادات خود در اين زمينه پرداخت و افزود: آنچه مورد پيشنهاد است، امروزه در اکثر کشورهاي پيشرفته در حوضه‌هاي آبريز مورد عمل قرار گرفته‌اند. از اين دست مي‌توان سامانه مديريت رودخانه يوشينو در جزيره شيکوکو ژاپن را مثال زد. سامانه ياد شده يک ساختمان مرکزي دارد که در محل سد ايکيدا واقع است. رودخانه يوشينو و تأسيسات احداث شده بر روي آن، وظيفه تأمين آب چهار استان را به عهده دارند که بخش‌هاي مصرف شامل کشاورزي، شرب، صنعت و محيط زيست بوده و کنترل سيلاب و فعاليت‌هاي گردشگري نيز جنبه‌هاي ديگر مديريت و بهره‌برداري اين رودخانه است.
معاون برنامه‌ريزي و امور اقتصادي شرکت مديريت منابع آب ايران ادامه داد: با توجه به گستردگي منطقه که البته در مقايسه با حوضه‌هاي آبريز ايران بسيار کوچک‌تر است و اين امر لزوم توجه جدي ما به موضوع را ايجاب مي‌کندسدها، بندها، تونل‌هاي انتقال، آبگيرها، ايستگاه‌هاي پمپاژ متعدد و ... در اين سامانه وجود دارند. هر يک از اين تأسيسات ادوات و اطاق کنترل خاص خود را داشته ولي در واقع مديريت اصلي مانور اين تأسيسات، در مرکز اصلي واقع در سد ايکيدا صورت مي‌گيرد.
سياري تصريح کرد: همه تجهيزات آب و هوائي مستقر در حوضه نيز به اين سامانه متصل هستند و مديران حوضه هر لحظه قادر به رصد وضعيت منابع و مصارف در جاي جاي حوضه مي‌باشند. همچنين اين سامانه با اتصال به سامانه‌هاي هواشناسي خارج از حوضه از قبيل رادارهاي هواشناسي، قادر به دريافت اطلاعات طوفان‌ها براي مديريت شرايط اضطرارو پيش‌بيني‌هاي بلند مدت و کوتاه مدت است.
وي با اشاره به اينکه سامانه ياد شده مجهز به مدل‌هاي رياضي شبيه‌سازي شرايط بوده است، گفت: اين سامانه با دريافت اطلاعات آب و هواشناسي از نقاط مختلف حوضه و نيز اطلاعات سازمان‌هاي ذيربط از قبيل هواشناسي با تلفيق اين اطلاعات نسبت به شبيه‌سازي وضعيت حوضه آبريز براي فواصل زماني کوتاه از چند ساعت تا چند روز و بعضاً برنامه ريزيهاي فصلي اقدام مي‌کند. اين مدلها از طريق تجارب گذشته، دائماً خود را بروز کرده و ارتقاء مي‌دهند.
معاون برنامه‌ريزي و امور اقتصادي شرکت مديريت منابع آب ايران افزود: بدين ترتيب امکان تهيه اطلاعات به صورت برخط براي تصميم‌گيرندگان به راحتي و با دقت بالا ميسر شده و مديران حوضه مي‌توانند نتايج تصميمات را قبل از پياده سازي کاملاً ملاحظه و استنتاج نمايند. اين بدان معني است که مثلاً با رسيدن سطح آب در مقطع خاصي از رودخانه به اندازه از پيش تعيين شده و يا وقوع بارش در بخشي از حوضه با شدتي خاص، مديران حوضه بر پايه نتايج اجراي مدل، تصميم مناسب را در موقع مناسبي اتخاذ مي‌کنند. بدين ترتيب اين حوضه هيچگاه در برابر طوفان‌ها غافلگير نشده و از بروز خسارات جلوگيري به عمل مي‌آيد.
وي ادامه داد: مطلب مشابهي هم در خشکسالي و يا برنامه ريزيهاي فصلي مصداق دارد. با در دست داشتن پارامترهايي همچون حجم آب مخازن، ميزان رواناب رودخانه، پتانسيل آبهاي زيرزميني، محل چاه‌ها و .... مي‌توان با دقت مدل را اجرا و از نتايج حاصله براي مديريت خشکسالي و يا برنامه‌ريزي فصلي استفاده کرد.
سياري گفت: بعد از اين مرحله يعني مرحله تصميم‌گيري، مرحله اقدام و پياده سازي تصميمات است که آن هم با توجه به ابزار در اختيار در اطاق کنترل مرکزي، به راحتي و مطابق با خواسته‌هاي از پيش تعيين شده به راحتي امکان پذير است. با استفاده از اين ابزار، در شرايط مختلف تبعات خسارات وارده (چه سيل و چه خشکسالي) به حداقل رسيده و در توزيع سالانه آب بين کاربران مختلف، اقدامات بهينه مي شود.
معاون برنامه‌ريزي و امور اقتصادي شرکت مديريت منابع آب ايران گفت: وجه ديگر اين سامانه، ارتباط با بخش‌هاي مختلف جامعه از جمله مديران، مسئولان استاني، ساکنان در محدوده تأسيسات، کشاورزان و حتي آحاد جامعه است. بدين ترتيب که در مواقع لزوم اطلاع‌رساني به گروه هدف، از طريق سامانه‌هاي عمومي مانند پيامک، راديو و حتي بلندگوهاي منصوبه در نقاط پر رفت و آمد و در معرض خطر سيلاب به راحتي و در طيف وسيعي صورت مي‌گيرد.
وي تصريح کرد: اين سامانه همچنين به شبکه لرزه نگاري کشور متصل بوده و با دريافت اطلاعات لازم مي‌تواند ضمن پايش وضعيت رخداد زلزله در محل و يا نزديکي سدها، اطلاعات ذيقيمتي در نخستين لحظات وقوع زلزله در اختيار مديران حوضه قرار داده تا بتوانند تصميمات مناسبي حتي خالي کردن يک يا چند سد از سدهاي حوضه آبريز در زمان‌هاي طلائي اتخاذ کنند.
سياري به راه‌حل‌هاي سياستي در اين بخش اشاره کرد و گفت: سياستي که در اين راستا بايد بکار برده شود، جايگزيني سيستم فعلي اندازه گيري منابع و مصارف و سامانه کنترل تأسيسات، با سامانه‌هاي اشاره شده است. اين امر بايستي تدريجي بوده و ابتدا در يک حوضه آبريز به عنوان پايلوت اجرا شود. براي کنترل سيلاب قبلاً در کشور در حوزه کارون بزرگ و کرخه، سامانه هشدار سيلاب استقرار يافته است که مي‌توانند به عنوان جزء کوچکي از سامانه مورد نظر، ايفاي نقش کنند. اين امر مستلزم تأمين اعتبارات لازم بوده که براي خدمات مشاوره‌اي، خريد تجهيزات و بالاخره نصب و راه‌اندازي هزينه شود. همچنين به عنوان پايلوت، مي‌توان حوضه آبريز يک رودخانه در نظر گرفت که در اين شرايط رودخانه طالقان مي‌تواند گزينه مناسبي باشد.
وي از سازو کار اجرائي اين امر سخن به ميان آورد و افزود: در بودجه سنواتي بخش آب کشور، رديفي به نام "تکميل و تجهيز شبکه‌هاي اندازه گيري آبهاي سطحي و زيرزميني" در محدوده هر شرکت آب منطقه‌اي وجود دارد. طرح ديگري بنام "طراحي شبکه اندازه گيري منابع آب کشور" در شرکت مديريت منابع آب وجود دارد. با تقويت اعتبارات اين رديف‌ها و انجام اصلاحات در موافقت نامه‌هاي ذيربط، مي‌توان به راحتي سامانه‌هاي مورد نظر را مطالعه و اجرا کرد.
سياري در پايان گفت: با توجه به سابقه خوب عوامل اجرائي در دو رديف اجرائي بالا، پيش‌بيني مي‌شود که تدوين شرح خدمات، انتخاب مشاور، تهيه طرح، تأمين تجهيزات و بالاخره نصب و راه‌اندازي با مشکل خاصي مواجه نباشد. نکته ديگر اينکه بايستي با سازمان‌هايي از قبيل هواشناسي، مخابرات و ... هماهنگي‌هاي لازم صورت گرفته که تجهيزات منصوبه بتوانند از پروتکل مشابهي براي تبادل اطلاعات استفاده کنند.
نظر شما