توقف عرضه سهام آرامکو پیامدهای جدی برای عربستان خواهد داشت

روزنامه فایننشال تایمز چاپ انگلیس در تحلیلی به قلم نیک باتلر استاد مدعو در کینگ کالج لندن درباره پیامدهای توقف عرضه سهام آرامکو نوشت: به تعویق افتادن نامحدود طرح های فروش بخش اندکی از سهام شرکت نفتی دولتی آرامکو عربستان سعودی این سوال را مطرح می کند که این کشور اکنون چگونه بودجه و طرح های خود برای متنوع سازی اقتصاد را مدیریت خواهد کرد.
قرار بود فروش بخشی از سهام آرامکو که با هدف کسب درآمد حداقل 100 میلیارد دلاری در ازای پنج درصد از سهام این شرکت برنامه ریزی شده بود، هزینه اصلی طرح متنوع سازی اقتصاد را که برای ایجاد مشاغل مورد نیاز و فراهم ساختن امکان رفع تدریجی اتکای عربستان به نفت ضروری است، تامین کند. این مسئله به مطالعه شرکت مشورتی مدیریت بین الملل مک کنزی در سال 2014 باز می گردد و تحت عنوان "چشم انداز 2030" محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در سال 2016 آغاز شد.
جهت گیری این تفکر درست است. عربستان سعودی به متنوع سازی (اقتصاد) و پیدا کردن منابع جدید درآمدی نیاز دارد. مشکل این است که هیچ ساز و کار موثری برای واقعیت بخشیدن به این چشم انداز بزرگ وجود نداشت. اکنون هیچ پولی وجود ندارد.
عربستان سعودی برای متوازن سازی بودجه خود نیاز دارد که قیمت نفت خام برنت به حدود بشکه ای هفتاد دلار برسد اما جایی برای هزینه های جدید باقی نمی ماند. برخی عناصر این طرح به آسانی قابل حذف است.
اما یک برنامه جدی تر و بسیار ارزشمند ایجاد منابع تازه تجدیدپذیر انرژی بود که بتواند در برخی موارد جایگزین نفت شود. عربستان ظرفیت عظیمی برای استفاده از انرژی خورشیدی دارد و اسراف در مصرف نفت به سطوح بسیار بالا رسیده است.این کشور جمعیتی تقریبا سی میلیونی دارد و مصرف روزانه نفت آن معادل مجموع مصارف آلمان و انگلیس است که اقتصادهای پیشرفته با مجموع 147 میلیون نفر جمعیت اند.
امکان استقراض بیشتر و فروش دارایی های دولتی که از حساسیت کمتری برخوردارند، وجود دارد. اما عربستان سعودی برای تولید منابع لازم جهت تامین هزینه عناصر عملی متنوع سازی اقتصاد فقط یک گزینه دارد و آن تلاش برای بالابردن قیمت نفت ضمن محدود کردن مخارج دیگر است.
این کار آسان نخواهد بود. قیمت کنونی نفت با ترکیبی از سهمیه های اوپک که تولید را محدود می سازد(و البته عربستان سعودی بیشترین سهم کاهش را دارد) و مشکلات در ایران، لیبی و مهمتر از همه ونزوئلا، حفظ می شود.
حتی با وجود همه این عناصر، قیمت یک بشکه نفت هنوز 40 دلار پایین تر از قیمت چهار سال قبل است. مسلما بالاتر بردن قیمت ها مستلزم تغییری بزرگ در توازن عرضه و تقاضا خواهد بود.
در مورد عرضه،همانطور جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا هفته گذشته گفت، آمریکا ممکن است تلاش کند صادرات نفت ایران را به صفر برساند اما با توجه به فقدان حمایت اروپا از تحریم های جدید و تمایل چین، هند و دیگر واردکنندگان آسیایی (نفت ایران) به ادامه معامله با ایران، چنین کاری دشوار خواهد بود.
در مورد تقاضا، رشد مداوم آن به حل و فصل موفقیت آمیز مشکلات اقتصادی چین و نتیجه مثبت مناقشه تجاری رو به تشدید این کشور با آمریکا بستگی دارد.
عربستان سعودی برای اطمینان از افزایش درآمدهای نفتی خود باید صادرات را تا حدی کاهش دهد که موجب افزایش قیمتها شود و درآمد ناشی از کاهش حجم صادرات را پوشش دهد.
این محاسبه جذابی نیست بویژه اگر هرگونه افزایش قیمت به سرعت با ادامه روند افزایشی تولید نفت شیل در آمریکا یا ثبات یافتن میزان تولید نفت در ونزوئلا، خنثی شود.کاهش شدید تولید نفت عربستان - که به معنای کاهش یک میلیون بشکه دیگر در روز یا بیش از آن است- ممکن است موثر واقع شود اما می تواند نتیجه منفی بدهد.
از دور ممکن است تصور کنید عربستان سعودی با منابع وسیع نفت یکی از ثروتمندترین اقتصادهای جهان است و گزینه هایی پیش رو دارد که برای بسیاری کشورهای دیگر ممکن نیست. 

اما حقیقت کاملا متفاوت است. با توجه به عرضه فراوان انرژی، در یک بازار مصرفی زندگی می کنیم که عمدتا خریدار است و قدرت تولید محدود است. روند انطباق با وضع جدید برای کسانی که به آسانی با اجاره بها در شرایط خوب زندگی کرده اند، سخت است و برای سعودی ها این سختی فقط رو به افزایش می رود.
با این تصور که عرضه سهام آرامکو به تعویق افتاده است، اکنون لازم است از طرح های بزرگ برای سال 2030 صرف نظر شود و در عوض تلاش ها بر اجرای طرح های عملی برای مدیریت اقتصاد کشور از طریق انطباق سریع با واقعیت متمرکز شود.