گاهی صلاح خویش خسروان نمی‌دانند!

به گزارش  خبرگزاری صدا و سیما مرکز فارس؛ در راهرو یکی از شعبه‌های دادگاه خانواده در شیراز به زن و شوهری برخورد کردم که برعکس دیگر زوج‌هایی که در انتظار حکم طلاقشان بودند برگه‌ای به همراه داشتند که با امضا مشاور خانواده تاکید شده بود این زوج موافقت کرده اند فعلا درخواست طلاق را کنار بگذارند و ابراز امیدواری شده بود با تشکیل جلسه‌های بیشتر مشاوره امکان سازش بین این دو وجود دارد.
امید به سازش بین این زن و شوهر با کمک مشاور، براساس دستورالعمل الحاقی قانون حمایت ازخانواده شکل گرفته که بر الزامی بودن مراجعه به مراکز مشاوره پیش از طلاق توافقی تاکید می‌کند و بدون رای مشاور، حکمی صادر نمی‌شود.

ساز جدایی را کوک نکنید!
افزایش آمار طلاق در چند سال اخیر و صدمات روحی وارد‌شده به زوجین، قبح طلاق در جامعه و آینده مبهم کودکان طلاق از دغدغه‌های جدی بوده که آسیب‌شناسان، قانونگذاران و مسوولان را بر آن داشت برای تحکیم بنیان خانواده به دنبال راه حلی باشند. این نگرانی‌ها سرانجام به تشکیل مراکز مشاوره تحکیم خانواده منجر شد.
به گفته احمد رحمانیان معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری فارس با هدف سازش، کنترل و کاهش طلاق با همکاری سازمان‌های بهزیستی و نظام روانشناسی و قوه قضاییه، مراکز مشاوره تحکیم خانواده در کشورراه اندازی شدند که تلاش می‌کنند پیش از جاری شدن حکم طلاق توافقی، با ارائه راهکار مشاوره‌ای زوجین را به حل مشکلات و ادامه زندگی ترغیب و از جدایی منصرف کنند.

دکتر کامران حکمت سرپرست اداره پیشگیری‌های فرهنگی اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری فارس می‌گوید در استان فارس هم ۵۲ مرکز مشاوره تحکیم خانواده با هدف سازش و اصلاح روابط زوجین از سال ۹۵ به کمک دادگاه‌های خانواده آمدند. به گفته حکمت سه درخواست طلاق توافقی، طلاق به درخواست زوج و طلاق به درخواست زوجه به این مراکزارجاع داده می‌شود تا با همکاری مددکار، مشاور خانواده، روانشناس و کارشناس حقوقی در یک فرایند ۴۵ روزه طی ۴ جلسه به زوج‌ها خدمات مشاوره‌ای ارایه دهند.
از او می‌پرسم در شرایطی که زن و شوهر ساز جدایی را کوک کرده اند و در اوج اختلاف هستند آیا حضور اجباری درجلسه‌های مشاوره کار ساز است؟
سرپرست اداره پیشگیری‌های فرهنگی - اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان فارس می‌گوید اتفاقا این یکی از نقد‌هایی بوده که به طرح اجباری شدن مشاوره پیش از طلاق توافقی وارد کرده اند و همین هم سنگین بودن رسالت مشاوران خانواده را بیشتر نشان می‌دهد چرا که زن و شوهر در اوج بحران و چالش‌های جدی به مراکز مشاوره ارجاع داده می‌شوند، اما همین طرح باعث شده تا خیلی از زوج‌ها که تا به حال با مشاور روبرو نشده اند وقتی در آستانه جدایی در چنین شرایطی قرار می‌گیرند وقفه‌ای در روند طلاقشان می‌افتد و با نگاه بازتر و با آگاهی بیشتر به موضوع نگاه می‌کنند و حتی دیده شده داوطلبانه خواهان برگزاری جلسات بیشتر مشاوره برای رفع مشکلاتشان شده اند.
به گفته دکتر حکمت تا کنون ۱۴ درصد از طلاق‌های توافقی و طلاق‌هایی که به درخواست زوج و زوجه به مراکز مشاوره تحکیم خانواده در فارس ارجاع داده شده با صلح و سازش همراه بوده است.
سرپرست اداره پیشگیری‌های فرهنگی - اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان فارس البته تاکید می‌کند بهترین زمانی که یک زوج باید به مشاور خانواده مراجعه کنند زمانی است که اولین مشکلات و تعارض‌ها بین آن‌ها پررنگ می‌شود که در چنین مواقعی نخستین تلاشِ مشاور این است که از طلاق پیشگیری کند و با آموزشِ همدلی و مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض‌ها و تعدیل هیجانات دو طرف، زوج‌ها را به زندگی مشترک بازگرداند و از طلاق منصرف کند.

اما اگر همه مشاوره‌های پیشگیرانه نتیجه نداد مشاور وارد مرحله بعدی می‌شود و می‌کوشد از آسیب‌ها و پیامد‌های بعد از طلاق بکاهد و بر توانمندسازی زوج‌ها پس از جدایی و تعیین تکلیف و حمایت از فرزندان متمرکز شود.

به سراغ دکتر عرفان منش روان شناس و مسئول یکی از مراکز مشاوره همکار با دادگستری فارس می‌روم او می‌گوید ما مانند پزشکان که گاهی برای احیا بیمار اقدام می‌کنند هدفمان احیا زندگی دوباره و سازش بین زوجین است. به گفته او همان طور که برای گرفتن گواهینامه رانندگی باید آموزش ببینیم و تا گواهینامه را دریافت نکنیم حق رانندگی نداریم برای آغاز زندگی مشتر ک هم، آموزش حرف اول را می‌زند و زوج‌های جوان باید پیش از آن که وارد پیچیدگی‌های زندگی و برخی مشکلات آن شوند با کمک مشاور، شالوده زندگی خود را محکم بنا کنند.

این روان شناس که شاهد مراجعه متعدد زوج‌ها برای مشاوره پیش از طلاق بوده می‌گوید برخی زوج‌هایی که به مرکز مشاوره  مراجعه کرده اند برای دومین بار خواهان طلاق بوده اند و پیش از این حتی نام مشاوره به گوششان نخورده بود و پس از چند جلسه اقرار می‌کردند اگر در گذشته چنین روندی را پشت سر گذاشته بودند طلاق را تجربه نمی‌کردند.

وقتی از او می‌خواهم نظرش را درباره اجباری بودن مشاوره پیش از طلاق بگوید پاسخ می‌دهد حتی اگر زوج‌ها پیش از طلاق به اجبار به مراکز مشاوره مراجعه کنند اگر درصد اندکی از آن‌ها تغییر عقیده دهند و به ادامه زندگی مشترک ترغیب شوند، این خود دستاوردی مثبت در مسیر کاهش آسیب‌های اجتماعی است.
مریم اسماعیلی زاده وکیل دادگستری هم که پرونده‌های متعدد طلاق توافقی را بر عهده داشته، ارجاع زوج‌ها پیش از طلاق به مشاور را به فال نیک می‌گیرد و می‌گوید اگر چه زوج‌ها در اوج تنش‌های زندگی به مشاور مراجعه می‌کنند؛ همین فرصت و تنفسی به زوج‌ها می‌دهد که در درخواست خود بازنگری کنند. از طرفی باعث می‌شود زوج‌ها حتی پس از طلاق با حضور در مراکز مشاوره درباره وضع زندگی پس از طلاق و نحوه برخورد با فرزندانشان از مشاوران کمک بگیرند.
 
شالوده خانواده را به مشاور بسپارید!
در حالی که مراجعه به مشاوره به معنای رشد شخصیت و کمال افراد و از شاخصه‌های توسعه یافتگی فرهنگی هر جامعه به شمار می‌رود این موضوع در ایران مانند تابو می‌ماند. این را دکتر قاسمی روان شناس می‌گوید. به گفته او ترس از برچسب زدن از سوی نزدیکان و دوستان از یک طرف و این که زن و شوهر خود را صاحب نظر و آگاه به مسایل زندگی و بهترین تصمیم گیرنده می‌دانند از سوی دیگر باعث شده تا مراجعه به مشاوره در ایران در پایین‌ترین سطح باشد.

به باور این روان شناس وقتی افراد از لحاظ جسمی بیمار می‌شوند برای درمان به متخصص مراجعه می‌کنند، اما برای رفع مشکلاتِ زندگی اَبا دارند به مشاور مراجعه کنند؛ چرا که فکر می‌کنند می‌توانند از طریق خانواده هایشان مشکلاتشان را حل و فصل کنند در حالی که خانواده‌ها به دلیل روابط عاطفی با زوجین ممکن است با سوگیری و جانبداری مشکلات را پیچیده‌تر کنند.

وقتی به او می‌گویم برخی معتقدند هزینه بالای جلسه‌های مشاوره هم دلیل مراجعه نکردن افراد است؛ پاسخ قابل تاملی می‌دهد و می‌گوید برخی خانواده‌ها چند ماه و حتی یک سال درباره نحوه برگزاری مراسم ازدواج فرزندانشان وقت می‌گذارند به طور مثال لباس عروس چگونه باشد؟ به چه آرایشگاهی بروند؟ مراسم در چه تالاری برگزار شود؟ چه غذایی سفارش بدهند؟ اما برای هر چه بهتر بودن زندگی فرزندانشان و اینکه با تفاهم هر چه بیشتر زندگی مشترکشان را آغاز کنند حاضر نیستند برای مراجعه به مشاور وقت و هزینه کنند در حالی ممکن است به دلیل اختلاف و تنش بین زن و شوهر بعد‌ها هزینه‌های جبران ناپذیری به آن‌ها وارد شود.

این روان شناس با بیان اینکه حداقل حضور در ۱۰ جلسه مشاوره برای زوج‌ها پیش از ازدواج الزامی است ادامه می‌دهد در مراجعه به مراکز مشاوره، روانکاو با چند جلسه نقاط ضعف و قدرت زوج‌ها را می‌یابد و برای تصمیم درست تر، به آن‌ها کمک می‌کند. دکتر قاسمی تاکید می‌کند این کار وظیفه متخصصان روان شناس است و نه تجربه متفاوت پدر و مادر و بزرگتر‌های فامیل چرا که زندگی مشترک برای هر زوجی تعریف و مفهوم خاص خود را دارد و کسی نمی‌تواند بر مبنای زندگی خودش برای دیگران نسخه بپیچد.

وزیدن نسیم زندگی از دروازه‌های مشاوره در فارس
مسئولان دادگستری، بهزیستی، مراکز دانشگاهی و دینی استان فارس با همکاری یکدیگر و با هدف ترویج فرهنگ مراجعه به مشاوره برای کاهش آسیب‌های اجتماعی آستین همت بالا زده اند. راه اندازی واحد حکیمن یا مصلحین ، اجرای طرح مسیر سبز زندگی و طرح بهار نکو از جمله اقدام فرهنگی و اجتماعی این مراکز است.
سرپرست دادگاه‌های ویژه رسیدگی به دعاوی خانواده شیراز می گوید با توجه به اینکه در دعاوی مربوط به خانواده فقط مداخلات قضایی کافی نیست به منظور تحکیم بنیان خانواده، کاهش طلاق و جلوگیری از تشکیل پرونده‌های خانوادگی واحد حکمین یا مصلحین قرآنی در دادگاه خانواده شیراز راه اندازی شده است.
به گفته دکتر فرهاد طهماسبی روزانه دو نفر از متخصصان و استادان دانشگاه در امور تربیتی، مشاوره و روانشناختی در ساعت اداری در واحد حکمین حضورمی یابند و پرونده‌هایی که قضات دادگاه خانواده تشخیص می‌دهند و امکان صلح و سازش در آن وجود دارد به آن‌ها ارجاع داده می‌شود تا پس از رایزنی و مشاوره، زوج‌ها را ترغیب کنند از طلاق و جدایی منصرف شوند.
سرپرست دادگاه‌های ویژه رسیدگی به دعاوی خانواده شیراز تاکید می‌کند در این مشاوره‌ها به آموزه‌های دینی و قرآنی برای تقویت روحیه حل و فصل اختلاف‌ها توجه می‌شود که با این روش، آموزش و ارشاد در حل و فصل اختلاف خانوادگی جایگاه ویژه پیدا می‌کند و این نوع سازش پایدارتر و ماندگار‌تر خواهد بود.

 سرپرست اداره پیشگیری‌های فرهنگی اجتماعی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری فارس هم به اجرای طرح مسیر سبز زندگی با هدف فرهنگ سازی مراجعه خانواده‌ها به مشاور اشاره می‌کند و می‌گوید این طرح که برای نخستین بار در کشور به زودی در شیراز اجرا می‌شود با همکاری ۲۰ مرکز مشاوره و دفتر ازدواج و طلاق یارابرگ مشاوره به پیوست سند ازدواج به زوج‌ها اهدا می‌شود که با هدف زوج درمانی و تحکیم بنیان خانواده، زوجین می‌توانند تا ۶ ماه به طور رایگان از خدمات مشاوره بهره‌مند شوند.

 حکمت تاکید می‌کند طرح مسیر سبز زندگی به زوج‌ها کمک می‌کند در همان ابتدای زندگی مشترک و پیش از بروز اختلاف با کمک مشاور بنیان زندگی خود را محکم و تعارض‌های احتمالی زناشویی را حل و فصل کنند و به این موضوع توجه داشته باشند که برای داشتن زندگی سعادتمندانه هیچ گاه خود را از وجود مشاور محروم نکنند.

اجرای طرح بهار نکو هم از دیگر طرح‌های مشاوره‌ای در فارس است که به گفته مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با استقبال زوج های جوان همراه بوده است.

حجت الاسلام حمید مقامی می‌گوید با هدف کاهش طلاق از سال ۸۹ تاکنون دوره‌ های مشاوره در قالب ۶ ساعت کلاس آموزشی برای هر یک از زوجین و ۲ ساعت بسته آموزشی با همکاری معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ۱۷ مرکز مشاوره در فارس برگزار شده است.
احکام حقوق ازدواج و خانواده، بهداشت و مدیریت روابط جنسی، روان شناختی زن و مرد و مهارت‌های زندگی و ارتباطی از جمله مواردی است که دراین دوره‌ها اآموزش داده می‌شود.
به گفته مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز در هفته بیش از ۴۰۰ زوج که در شرف ازدواج هستند در طرح مشاوره بهار نکو در شیراز شرکت می کنند و از خدمات مشاوره پیش از ازدواج بهره مند می‌شوند.

انسان جایزالخطاست!
با وجود این که بار‌ها بر اهمیت مشاوره در تحکیم بنیان خانواده تاکید شده است، باز هم وقتی  از مراجعه به روان شناس و مشاور صحبت به میان می‌آید، برخی افراد از خود مقاومت نشان می‌دهند و به دلیل اینکه تا به حال به مشاور مراجعه نکرده اند، فکر می‌کنند باز هم می‌توانند همچون گذشته با تصمیمات شخصی خود بر مشکلاتشان غلبه کنند. درحالی که مشاور سعی می‌کند مهارت روبرو شدن با مشکلات و رفع آن‌ها را به مراجعه کننده آموزش دهد و به او کمک کند با اعتماد به نفس بالا واقع بینانه با معضلات زندگی روبرو شود و به راه‌های جدید برای درک موقعیت و نگرش جدید به مسائل زندگی خود دست یابد.

این را به خاطر داشته باشیم انسان جایز الخطاست و گاهی صلاح زندگی خود را نمی‌داند و به باور کارشناسان برای ورود به هر دوره جدیدی از زندگی نیازمند آموزش است و چه کسی بهتراز یک مشاور که می‌تواند مسیر سبز زندگی را به ما نشان دهد.

***سیده نصرت شجاعی