نشست مسکو گام نخست در جهت گفتگو بين گروه هاي افغان

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاری صدا و سیما ، نشست دو روزه  شخصیت های سیاسی و حزبی افغانستان و  نمایندگان گروه طالبان در مسکو نخستین گام برای برگزاری گفتگو بین گروه هاي افغان بود که امیدواری به برقراری صلح و امنیت پایدار را در افغانستان تقویت می کند. این نشست که طی روزهای 16 و 17 بهمن ماه برگزار شد دومین نشست صلح افغانستان در روسیه بود که از دیدگاه محافل سیاسی در افغانستان ،در راستاي تلاش های منطقه ای برای کمک به برقراری صلح در این کشور تلقی می شود. اگر چه دولت کابل با برگزاری نشست مسکو بدون حضور نماینده آن مخالف بود اما ازدیدگاه حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان ،برگزاری نشست بین گروه هاي افغان زمینه ساز گفتگوهای گروه طالبان با دولت این کشور خواهد بود .حال سوال اين است که آیا نشست مسکو از توان و شرایط تاثیر گذاری بر روند صلح افغانستان برخوردار است؟ شايد پاسخ اوليه که مي شود به اين سوال داد اين است که چنانچه نشست مسکو برآیند تلاشهای منطقه ای برای ایجاد تفاهم میان گروههای افغانی برای تحقق صلح در افغانستان باشد و مورد حمایت قرار گیرد نقطه آغاز مناسبی برای تحقق صلح پایدار در این کشور می باشد .

مواضع شخصیت های سیاسی و حزبی افغان در نشست مسکو

حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی افغانستان که ریاست هیات افغان را در نشست مسکو برعهده داشت گفتگوهای بین افغانی را تنها راه حل معضل این کشور دانست که بدون هیچ مشکل و مداخله خارجی بتوانند صلح را تامین کنند .

محمد یونس قانونی رئیس سابق مجلس ملی افغانستان و از اعضای حزب جمعیت اسلامی افغانستان ضمن دفاع از قانون اساسی این کشور در عین حالی که آنرا بهترین قانون اساسی تاریخ افغانستان دانست گفت مسیر اصلاح آن نیز در قانون اساسی دیده شده است.

عطامحمد نور والی سابق بلخ نیز ضمن تاکید بر حفظ دستاوردهای 18 ساله افغانستان ،برگزاری نشست بین گروه هاي افغان را برای کمک به حل بحران افغانستان امیدوارکننده دانست .

محمد محقق رئیس اجرایی و رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان هم بر توافق برای آتش بس میان دولت کابل و طالبان تاکید کرد.

نکته قابل توجه حضور سه تن از زنان از جمله فوزیه کوفی از نمایندگان پارلمان افغانستان در نشست مسکو بود که برای اولین بار زنان افغان موفق شدند رودررو با طالبان دیدگاه های خود را در مورد نقش زنان در جامعه این کشور مطرح کنند .به گفته وی بیش از 20 تن از نمایندگان پارلمان افغانستان زن هستند که از سوی مردم انتخاب شده اند.

نکته قابل توجه نشست مسکو،اقامه نماز از سوی حاضران به امامت یکی از اعضای هیات طالبان بود و آنان برای اولین بار پس از سالها جنگ توانستند دور هم جمع شوند ،گفتگو  کنند ، غذا بخورند و نماز اقامه کنند .

 خواسته های مطرح شده طالبان در نشست مسکو

هیات طالبان با غربی خواندن قانون اساسی افغانستان خواهان اصلاح آن براساس قوانین شریعت شد؛

این هیات با تعدیل دیدگاه های خود درباره زنان با غربی خواندن وضعیت آنان در افغانستان تاکید کرد همه حقوق زنان را در قالب ارزش های اسلامی و افغان قبول دارد که بسیاری از محافل سیاسی و رسانه ای آن را نشانه تعدیل دیدگاههای طالبان درباره حقوق زنان می دانند ؛

تاکید مجدد بر خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان ؛

آزادی زندانیان طالبان ؛

خارج شدن نام طالبان از فهرست تروریستی سازمان ملل ؛

ایجاد مکان و شرایط مشخص برای گفتگوهای صلح افغانستان ؛

ضمانت هر گونه توافق صلح از سوی کشورهای اسلامی و منطقه ای ؛

گروه طالبان که در نشست دوحه با آمریکا خواهان انحلال ارتش افغانستان شده بود در پی مخالفت و موضع تند هیاتهای  افغان با تعدیل موضع خود خواهان اصلاح ساختارهای امنیتی افغانستان شد .

-تاسیس دفتر طالبان در کابل .

 ویژگی های نشست مسکو

این برای اولین بار بود که طالبان و شخصیت های سیاسی و حزبی افغانستان از طیف ها و اقوام مختلف رو در روی هم  ، تحت عنوان مذاکرات بین الافغانی گفتگو کردند ؛

این مذاکرات باعث شد تا نمایندگان طالبان که پیشتر خود را از دوربین ها و محافل عمومی پنهان نگه می داشتند با روی باز (بدون دستار)  در مقابل دوربین های مختلف قرار بگیرند؛

حضور شخصیت های سیاسی و حزبی افغانستان به سرپرستی حامدکرزای رئیس جمهوری قبلی این کشور در مسکو ، گامي مثبت برای به دست گرفتن ابتکار عمل گفتگوهای صلح افغانستان از سوی افغان ها محسوب میشود ؛   

گفتگوها در فضای کم تنش و هیاهوی  سیاسی  از سوی هر دو طرف برگزار شد و نشان داد که آنان برای رسیدن به تفاهم جدی هستند؛

نشست مسکو فضای طرح رودر روی درخواست ها و انتظارات دو طرف منازعه در بحران افغانستان را فراهم کرد .اگر چه دولت افغانستان به طور مستقیم در این نشست نماینده ای نداشت اما حاضرین یا نماینده پارلمان بودند و یا عضو احزابی هستند که در دولت حضور دارند ؛

حضور سه تن از زنان در نشست مسکو و طرح دیدگاه ها و نگرانی های زنان درباره آینده تحولات افغانستان درصورت مشارکت طالبان در قدرت ؛

-موفقیت تلاش های منطقه ای برای نشاندن طالبان و شخصیت های بلند پایه سیاسی  و حزبی افغان پشت میز گفتگوهای صلح .تردیدی نیست این نشست برآیند همه تلاشهای منطقه ای از جمله جمهوری اسلامی ایران برای متقاعد کردن گروه طالبان برای پیوستن به روند صلح افغانستان است .سفر اخیر نمایندگانی از طالبان به تهران و سفر مقامات بلند پایه سیاسی و امنیتی ایران به کابل درهمین راستا صورت گرفت .

واکنش رسانه های غربی به روند صلح افغانستان با طالبان

رسانه های غربی که عمدتا خواهان شکست هر گونه ابتکار عمل منطقه ای از جمله در روسیه در مورد کمک به حل بحران افغانستان هستند با ارائه تحلیل هایی کوشیدند بازگشت طالبان به قدرت را مصیبتی بزرگ برای جامعه افغانستان بخصوص زنان و دختران این کشور نشان دهند.

روزنامه اکونومیست چاپ انگلیس با انتشار مطلبی تحت عنوان "صلح در افغانستان نباید به حاکمیت قرون وسطایی طالبان منجر شود "نوشت خروج آمریکا از افغانستان موجب تسلط مجدد طالبان بر این کشور خواهد شد و در همان حال حاکمیت اختناق و رفتار ضد انسانی به نام دین گریبان مردم این کشور را خواهد گرفت .

مایکل کوگلمن کارشناس ارشد در اندیشکده "ویلسون"  نیز حضور طالبان را در نشست مسکو دسیسه این گروه برای بهره برداری از روابط بد مسکو و واشنگتن ارزیابی و مدعی شد طالبان درصدد اعمال فشار بر آمریکا برای گرفتن امتیاز است و در همان حال ، مسکو را محک می زند تا ببیند روسیه تاچه اندازه توان تاثیر گذاری بر روند تحولات افغانستان را دارد و می تواند به طالبان کمک کند .

این بدان معنا است که آمریکا نگران از دست دادن ابتکار عمل روند تحولات صلح افغانستان به نفع روسیه است .از اینرو افرادی همچون "جیمز دابینز"  نماینده سابق آمریکا در امور افغانستان و از اعضای ارشد اندیشکده "ریندکورپریشن" در مصاحبه با روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال نقش آمریکا را در روند صلح افغانستان برجسته دانست و تاکید کرد تا تحقق این هدف آمریکا به کمک های خود به افغانستان ادامه خواهد داد .رسانه های غربی با دامن زدن به فضای روانی در جامعه افغانستان  که در صورت خروج آمریکا از افغانستان جنگ و خونریزی این کشور را فرا خواهد گرفت می کوشند ادامه حضور نظامی آمریکا در افغانستان را امری ضروری وانمود کنند .

روزنامه نیویورک تایمز نیز در تحلیلی از وضعیت افغانستان خروج آمریکا از آن کشور  را موجب ناامنی در افغانستان دانسته و مدعی است هر گونه گفتگو با طالبان به معنای "تسلیم شدن نیروهای بین المللی از طریق مذاکره لقب گرفته " و باید طالبان بپذیرد که دیگر اشتباهات گذشته را تکرار نکند .به ادعای  این روزنامه ،هیچ کس در آمریکا ساده لوح نیست که بپذیرد عقب نشینی نظامی از افغانستان در قالب یک توافق ،موجب بهبود وضعیت این کشور خواهد شد .

روزنامه نیویورک تایمز همچنین با این ادعا که بازگشت طالبان به عرصه قدرت در افغانستان موجب وحشت زنان می شود درصدد است وانمود کند که بازگشت طالبان به کابل یعنی بازگشت دوران جاهلیت و بربریت به افغانستان .

مسئولیت تاریخی طالبان در قبال روند صلح افغانستان

اگر چه گفته می شود طالبان امروزی افغانستان با طالبان زمان ملاعمر سرکرده پیشین این گروه متفاوت است اما جامعه این کشور انتظار دارند  طالبان این موضوع را در عمل نشان دهد و به انتظارات مردم افغانستان پاسخ دهد که عبارتند از :

زدودن فضای روانی ناشی از القاعات رسانه های غربی در مورد بازگشت افغانستان به دوران جاهلیت با بازگشت طالبان به قدرت ؛

اعلام شفاف موضع خود در مورد مسایل  حساس  و مورد توجه جامعه افغانستان از جمله وضعیت زنان و نوع نظام حکومتی این کشور  تا محافل غربی با تحلیل های انحرافی و غلط ، موجب ایجاد ذهنیت های منفی از بازگشت طالبان به عرصه سیاسی افغانستان نشوند؛

احترام گذاشتن به  آرا و نظرات مردم افغانستان برای پایان دادن به جنگ و خونریزی در این کشور

-تاکید بر وحدت ملی که بارقه های آن در نشست مسکو متجلی شد به عنوان مهمترین راه اخراج نیروهای خارجی از افغانستان ؛

موافقت با برگزاری نشست های صلح افغانستان در کابل پایتخت این کشور به منظور جلوگیری از فشارهای سیاسی آمریکا و ناتو ؛

ادامه همکاری با کشورهای همسایه افغانستان  برای تسریع در روند حل بحران این کشور  و استقرار صلح و امنیت پایدار در افغانستان پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در تابستان سال 98

نتیجه

حضور حدود 70 تن از شخصیت های سیاسی ،رهبران حزبی و نمایندگان پارلمان افغانستان به همراه 10تن از اعضای ارشد گروه طالبان در مسکو بیش از هر چیزی نشان داد که :

همه جریانهای سیاسی ،حزبی و طالبان به این نتیجه رسیده اند که جامعه افغانستان دیگر کشش جنگ و خونریزی را ندارد ؛

آنان عملا نشان دادند که از ظرفیت کنار هم نشستن و حل افغانی بحران افغانستان برخوردارند  و این می تواند اعتماد جهانی را به تحولات این کشور جلب کند ؛

طالبان با حضور در نشست مسکو در عمل نشان داد که دیگر نمی خواهد پنهان بماند  بلکه با اعزام نمایندگان خود به  نشستی  بین افغانی  و حاضر شدن در مقابل دوربین ها در حال خارج شدن از پوسته خود است ؛.

حضور دهها شخصیت سیاسی و حزبی و نماینگان پارلمان افغانستان در نشست مسکو تجلی ایجاد وحدت ملی در این کشور برای صلح با طالبان و پذیرش آن به عنوان یک گروه سیاسی است و گروه طالبان نباید این فرصت را از دست بدهد؛

گروه های افغانی شرکت کننده در نشست مسکو نه تنها از نقش دولت و دستاوردهای آن در حدود دو دهه گذشته در افغانستان حمایت کردند بلکه مرجع اصلی امضای توافقنامه صلح را دولت این کشور دانستند که این نشست می تواند زمینه ساز گفتگوهای طالبان با دولت افغانستان باشد؛

نشست مسکو تجلی موفقیت همکاری و همراهی کشورهای منطقه برای ترغیب طالبان برای آغاز گفتگوهای بین افغانی است  و بدون تردید ادامه این روند توافق را  برای امضای صلح در افغانستان میان دولت کابل و طالبان تسریع خواهد کرد ؛

در هر حال ،در یک ارزیابی کلی می توان گفت نشست مسکو برای کمک به آغاز گفتگوهای بین افغانی بسیار قوی ظاهر شد و گروههای شرکت کننده در آن هم نشان دادند که از ظرفیت لازم برای حل بحران افغانستان از طریق گفتگو برخوردارند .بنابراین درصورت ادامه حمایت های منطقه ای  و کارشکنی نکردن آمریکا در روند گفتگوهای بین افغانی نه تنها ادامه نشست مسکو در سایر کشورهای همسایه افغانستان می تواند به تسریع در روند صلح این کشور کمک کند بلکه تاحد زیادی از فشارهای آمریکا و ناتو بر طالبان و دولت افغانستان برای امتیاز گیری و ایجاد هراس در میان مردم این کشور به خاطر بازگشت طالبان به عرصه سیاسی این کشور خواهد کاست .  اگر چه گفته می شود دولت افغانستان با شکایت به سازمان ملل به تردد اعضای طالبان که مورد تحریم های این سازمان قرار دارند از جمله با سفر به مسکو اعتراض کرده است اما موافقت ضمنی دولت افغانستان  با تاسیس دفتر طالبان  در کابل را می توان نوعی موفقیت نشست بین گروه هاي افغان دانست .

نويسنده : مجيد وقاری کارشناس مسائل افغانستان