اهداف انگلیس از نفوذ در شرق و جنوب شرق آسیا

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما؛ نفوذ انگلیس در آسیای شرقی سابقه ای حدود 3 قرن دارد. شرق و جنوب شرقی چین و جزایر هنگ کنگ و ماکائو، سالها تحت سیطره نظامیان انگلیسی بود. این کشاکش ها در قرن بیستم فراز و فرودهایی داشت که عمدتا به کاهش نفوذ انگلیس در منطقه منجر شد.

سال گذشته، «لیام فاکس» وزیر تجارت دولت انگلیس در سفر به چین با «هو چونهوآ» معاون نخست وزیر چین دیدار کرد و طرفین درباره تقویت و اهمیت روابط تجاری و مالی دوجانبه با یکدیگر گفت‌وگو کردند. در حالی که انگلیس آماده خروج از اتحادیه اروپا و بازار واحد آن است، وزیر تجارت این کشور گفت که لندن برای تجارت با شرکت‌های چینی کاملا آماده است و پکن یکی از کشورهایی است که لندن قصد تجارت آزاد با آن بعد از برگزیت را دارد.

چین به عنوان قدرت برتر منطقه، اهمیت زیادی به روابط با انگلیس می‌دهد و همیشه این مناسبات را در جایگاهی بسیار مهم در نظر می‌گیرد.به نحوی که پکن خواستار همکاری با لندن برای تقویت کامل همکاری‌ها در زمینه‌های اقتصادی و تجاری است.

در مقابل، همکاری تجاری میان انگلیس و چین پیروزی سیاسی بزرگی برای لندن به شمار می رود. اوایل سال جاری میلادی، «ترزا می» نخست وزیر انگلیس با سفر به چین از قصد کشورش برای افزایش روابط تجاری و تقویت «دوره طلایی در روابط دو کشور» سخن گفته بود.

از سوی دیگر، طی ماه‌های اخیر به دلیل سیاست‌های اقتصادی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا و اعمال تعرفه بر کالاهای وارداتی از چین، روابط اقتصادی و سیاسی پکن و واشنگتن دچار تنش شده است و این فرصتی را برای لندن و پکن برای تقویت بیشتر روابط دوجانبه تجاری فراهم می‌کند.

سیاست اقتصادی انگلیس در شرق آسیا
دو ماه پیش، مقامات انگلیس اعلام کردند، بزودی دفتر نمایندگی خود را در جاکارتا برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی با اعضای 10گانه اتحادیه آسه آن شامل مالزی، اندونزی، میانمار، سنگاپور، کامبوج، لائوس، برونئی، ویتنام، تایلند و فیلیپین افتتاح خواهد کرد.

اتحادیه کشورهای عضو جنوب شرق آسیا در سال 1967 با هدف توسعه اقتصادی کشورهای عضو ایجاد شد. انگلیس درصدد است پس از برگزیت فعالیت های اقتصادی خود را در جنوب شرق آسیا توسعه دهد. در عین حال انگلیس در 45 سال گذشته بیشترین روابط تجاری خود را با کشورهای عضو اتحادیه اروپا داشته است، اما در آینده نزدیک نه تنها از این اتحادیه خارج خواهد بلکه درصدد است حوزه اقتصادی خود را به بخش های دیگر جهان از جمله جنوب شرق آسیا تسری دهد. وزارت خارجه انگلیس اعلام کرد به زودی سفیر خود در حوزه آسه آن را معرفی خواهد کرد.

در پی همه‌پرسی سال 2016 (1395) برای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا مقرر شد که این کشور در 29 مارس 2017 (9 فروردین 1396) رویه رسمی خود برای خروج را آغاز و در دیرترین حالت تا 31 مارس 2019 (11 فروردین 1398) از اتحادیه اروپا خارج شود" (ایرنا،21/10/1397).

چارچوب کلی استراتژی انگلیس در منطقه شرق دور، گسترش نقش و نفوذ استراتژیک درآن حوزه است. براساس گزارشها، آمریکا و انگلیس نخستین رزمایش مشترک خود را در آبهای دریای استراتژیک چین جنوبی در اواخر دی ماه گذشته برگزار کردند. ناو شکن آمریکایی مک کمپبل و ناوچه انگلیسی آرگیل، در این رزمایش حضور داشتند. واشنگتن و لندن هدف از این رزمایش را پاسخگویی به اولویت های امنیتی مشترک عنوان کرده اند.

از سوی دیگر، دیدگاه نظامی و استراتژیک انگلیس همواره بر تقویت نوعی رویارویی با رقبای منطقه ای بوده و تلاش می کند تا جایگاه سابق را برای کشورش فراهم کند. وزیر دفاع انگلیس ماه گذشته در مصاحبه ای اعلام کرد: انگلیس برای احداث پایگاه های جدیدی در حوزه کارائیب و نیز شرق آسیا تلاش می کند.

این پایگاه ها به احتمال زیاد در سنگاپور، برونئی، گویان و یا جزایر مونتسرات خواهد بود.در این میان سنگاپور، برونئی در آبراه چین جنوبی، واقعند و تاسیس پایگاه در آنها به چالشی برای چین بدل خواهد شد. انگلیس در حال حاضر 15 پایگاه نظامی خارجی را در مناطق مختلف جهان از جمله در کانادا، قبرس، جبل الطارق و اقیانوس هند در اختیار دارد.

نگاه به شرق در دنیای پسابرگزیت
در میان کشورهای منطقه، هنگامی که سنگاپور در سال 1965به استقلال رسید، رهبرانش از آن به فرصتی برای ورود به چرخه اقتصاد بین الملل استفاده کردند. امروز سنگاپور یک الگوی پیشرو در توسعه اقتصادی و علمی به شمار می رود.

در عین حال، یکی از استراتژی های انگلیس گسترش روابط دفاعی و تجارت کالا با اقتصاد های پویا مانند همین سنگاپور است. وزیر امور خارجه انگلیس در این خصوص این باور را مطرح می کند که انگلیس دیگر یک ابرقدرت نیست، بلکه یکی از قدرت های جهانی است. وی می گوید: "من به شرق آسیا در قالب یک حوزه روبه توسعه در قلمروهای اجتماعی و ثبات نگاه می کنم".

از سوی دیگر؛ بسیاری از کارشناسان بر این باورند که نقش انگلیس در پسابرگزیت، ایجاد ارتباط با سایر کشورهایی است به درک متقابل از منافع دو طرف رسیده باشند.
انگلیس، بزرگترین سرمایه گذار اروپایی در آسیای جنوب شرقی است و حجم معاملات آن با کشورهای آ.سه آن به حدود 37 میلیارد پوند می رسد و تنها در سنگاپور بیش از 4 هزار شرکت انگلیسی فعالند که بیش از 50 هزار نفر را در استخدام خود دارند.

انگلیس از سال های 2016 در روابط با کره جنوبی، چند حوزه تجاری را مد نظر داشته است. تبادل تجاری 2 کشور سالانه به 14 میلیارد پوند می رسد و در بسیاری از عرصه ها از جمله انرژی تجدید پذیر مانند انرژی حاصل از بادهای فراساحلی، روابط دو طرف رو به گسترش است.

بسیاری از صاحبنظران بر این باورند که انگلیس بر خلاف دولت آمریکا و چین، در مسیر های گسترش مناسبات با کشورهای منطقه با چالش های کمتری مواجه بوده است. همین وضعیت به شکل گیری نوعی رقابت برای کسب فرصت های تجاری و اقتصادی میان آمریکا، انگلیس و چین در منطقه کمک کرده است.

ویتنام، یکی دیگر از کشورهای هدف انگلیس به شمار می رود. بر اساس قرارداد سال 2015 میان دو کشور انگلیس به فروش 5 میلیون پوند تجهیزات رهگیری ارتباطاتی - مخابراتی به ویتنام متعهد است. در سال های گذشته نیز چند موافقتنامه همکاری های آموزشی، امنیت سایبری نوآوری در فن آوری شهرهای هوشمند میان دو کشور به امضاء رسیده است.

در خصوص چین، روابط دو کشور وارد ابعاد جدیدتری شده است. بسیاری این باور را مطرح کرده اند که فرود کاوشگر چین در نیمه تاریک ماه، با کمک ده ها میلیون پوندی انگلیس به آن دولت عملیاتی شده است. آنهم زمانی چین خود تقریبا کشور ثروتمندی است. برخی حوزه هایی که انگلیس از بابت آنها به چین کمک کرده عبارتند از:
981 هزار پوند از بابت مطالعه در باره آلودگی شهرها و یا 860 هزار پوند برای آموزش های پیشگیری از بیماری ها به مردم چین. این در حالی است که وزیر توسعه بین الملل انگلیس می گوید: مشارکت در تحقیقات بین المللی برای تجارت بریتانیا مفید است.

جمع بندی
به طور کلی، نگاه انگلیس به شرق و جنوب شرق آسیا، یک نگاه استراتژیک چند وجهی است که طی آن با وجود رقابت های منطقه ای، سعی می کند تا کمبودها و خلاءهای ناشی از پروژه برگزیت را جبران کند.

محدودیت های ناشی از برگزیت نه تنها در مراودات گمرکی با اعضای اتحادیه اروپا پدید خواهد آمد بلکه تا حدود زیادی سیاست های بانکی و قرارداد های مالی انگلیس را محدود خواهد کرد. تجارت با کشورهای شرق و جنوب شرقی آسیا، شاید بتواند بخشی از نیازهای انگلیس را برآورده کند، اما هرگز نمی تواند جای اتحادیه اروپا را در اقتصاد و تجارت کالا و خدمات بگیرد.

نویسندگان:
محمد حسینی پور - پژوهشگر
غلامرضا کشاورز - کارشناس مسائل بین المللی