ترامپ و شکستي دیگر در عرصه سیاست خارجی

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صدا و سيما‎؛ دونالد ترامپ در طول زمامداری اش، سیاست ها و اقدامات جنجالی زیادی انجام داده که تاثیرات زیادی در دو عرصه داخلی و خارجی آمریکا نهاده است.

مقدمه

دونالد ترامپ در 20 ژانویه 2017 پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر 2016 وارد کاخ سفید شد. اکنون بیش از دو سال از زمامداری وی می گذرد. در این مدت ترامپ سیاست ها و اقدامات جنجالی زیادی انجام داده که تاثیرات زیادی در دو عرصه داخلی و خارجی آمریکا نهاده است. در بعد خارجی ترامپ با به راه انداختن جنگ تجاری با چین ، ایجاد اختلافات گسترده با شرکای اروپایی خود از جمله در باره بودجه ناتو و خروج از توافقات و پیمان های بین المللی مانند پیمان تجارت آزاد دو سوی اقیانوس آرام ، توافق آب وهوایی پاریس و توافق هسته ای برجام دوره ايي پرتنش برای سیاست خارجی آمریکا رقم زده است.با این حال همه تلاش ترامپ با توجه به شخصیت جنجالی وی بر آن بوده تا بتواند در زمینه مسائل مزمن سیاست خارجی آمریکا از جمله بحران شبه جزیره کره به دستاوردی مشخص  برسد تا بدین ترتیب خود را در این عرصه موفق جلوه دهد.

رویکرد دو گانه ترامپ

بحران شبه جزیره کره یکی از مسائلی است که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از زمان احراز قدرت توجه خاص به آن داشته است. ترامپ هر چند در ابتدای دوره ریاست جمهوری خود ، با اعزام ناوهای هواپیمابر  آمریکا به اطراف شبه جزیره کره ، کره شمالی  را حتی به حمله هسته ای تهديد کرد ، اما همزمان وارد فاز تعامل سیاسی  با پیونگ یانگ شد .یکی از اقدامات مهم ترامپ در این زمینه ، پیشنهاد مذاکرات مستقیم با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی به منظور حل و فصل بحران هسته ای و  موشکی  شبه جزیره کره بود .

اولین دیدار این دو در22 خرداد 1397( 12 ژوئن ) 2018در سنگاپور صورت گرفت و در پایان این دیدار ترامپ و اون سندی را امضا کردند که بر اساس آن پیونگ یانگ را به خلع سلاح هسته ای و آمریکا را به ارائه تضمین های امنیتی برای کره شمالی متعهد می کرد.با این حال همان گونه که انتظار می رفت ، در عمل به دلیل پايبند نبودن امريکا به تعهدات خود و تاکید واشنگتن بر اجرای یک طرفه تعهدات از سوی کره شمالی ، روند اجرای توافق دچار مشکل شد.

نشست هانوی

دیدار دوم روسای آمریکا و کره شمالی روزهای چهارشنبه و پنج شنبه 8 و 9 اسفند 1397( 27 و 28 فوریه )2019 در هانوی پایتخت ویتنام برگزار شد. به رغم ادعاي آمریکایی ها در باره موفقیت مذاکرات ترامپ و اون ، اما در عمل این نشست با شکست آشکاری به پایان رسید. پيش از اين قرار بود در پایان ديدار سران دو کشور ، بیانیه ای موسوم به "بیانیه هانوی" منتشر شود که طبق آن ، آمریکا در قبال توقف فعالیت تاسیسات هسته ای "یونگ بیون" کره شمالی ، پایان رسمی جنگ کره را اعلام کند.با این حال به دلیل اختلافات دو طرف ، نشست کیم جونگ اون و دونالد ترامپ در هانوی زودتر از موعد مقرر به پایان رسید . کاخ سفید تائید کرد که مذاکرات آمریکا و کره شمالی بدون توافق به پایان رسیده است. طبق بیانیه کاخ سفید: مذاکرات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی "بسیار خوب و سازنده" بوده اما مذاکرات به نتیجه‌ای نرسیده است به گفته مقام‌های آمریکایی فعلا قراری برای برپایی یک نشست دیگر گذاشته نشده است.

ساده اندیشی ترامپ

ترامپ که همواره تلاش کرده تا روند توافق با کره شمالی را رو به  پیشرفت  جلوه دهد در یک نشست خبری مدعی شد که روابطي "مستحکم" با کیم جونگ اون دارد ،اما تصمیم گرفته شده فعلا چیزی امضا نشود. ترامپ گفت: "ما از او (کیم) خواستیم اقدامات بیشتری انجام دهد او آماده نبود. کیم جونگ اون خواهان برداشته شدن همه تحریم‌ها بود اما "ما نمی‌توانستیم چنین کاری بکنیم." رئیس‌جمهوری آمریکا گفته است نمی‌خواهد درباره افزایش تحریم‌های کره شمالی صحبت کند چرا که مردم آنجا هم باید زندگی کنند.با این حال این ادعای ترامپ با اصرار دولت وی بر تداوم تحریم های فلج کننده علیه کره شمالی مغایرت دارد.

"آنکیت پاندا" تحلیلگر مسایل کره شمالی در این باره گفت: احتمالا دو کشور نتوانسته‌اند بر سر مرکز علمی و تحقیقات اتمی یونگ‌بیون به توافق برسند. کره شمالی خواهان امتیازاتی در ازای تعطیلی آن است.اما ترامپ گفته است کره شمالی آماده تعطیلی این مجتمع هسته‌ای در ازای برداشته شدن همه تحریم‌ها است.

شکست آشکار

درخواست های زیاده طلبانه آمریکا از پیونگ یانگ یعنی تعطیلی مراکز هسته ای این کشور بدون امتیاز مد نظر رهبر کره شمالی یعنی لغو تحریم های گسترده علیه این کشور را می توان دلیل اصلی شکست دومین دور مذاکرات سران دو کشور دانست.در واقع این نشست به دلیل فاصله و شکاف بین"آنچه ترامپ می خواست با آنچه کیم می پنداشت"به نتیجه نرسید. خلع سلاح اتمی شبه جزیره کره از مهمترین خواسته های ترامپ از کیم بود در عوض کره شمالی نیز به دنبال رفع تحریم‌های بین المللی، امضای توافقنامه نهایی صلح بر مبنای پایان جنگ کره، خروج نیروهای نظامی و تسلیحات آمریکا از شبه جزیره کره و ایجاد کانال مستقیم دیپلماتیک برای حل و فصل مسائل بود. "ری یونگ هو" وزیر امور خارجه کره شمالی پنجشنبه شب 9 اسفند در یک کنفرانس خبری گفت: دولت این کشور تنها در ازای لغو گروهی از تحریم‌ها، حاضر به توقف فعالیت‌های تاسیسات هسته‌ای اصلی خود است.

سیاست واشنگتن

آمریکا تمایل ندارد که در شرایط فعلی و بدون تعطیلی و تخریب تاسیسات هسته ای کره شمالی از تحریم ها بکاهد ، به همین دلیل بیشترین امتیازی که ترامپ حاضر شد در این مرحله به کیم بدهد،اعلام رسمی پایان جنگ کره بود، جنگی که در سال 1953 با اعلام آتش بس و بدون امضای توافقنامه صلح پایان یافت. دولت ترامپ می خواهد با روشی منعطف تر در عرصه دیپلماسی و سخت تر در قلمرو اقتصادی، کره شمالی را وادار کند تا فهرستی از زرادخانه تسلیحاتی هسته ای خود ارایه کرده و سپس آنها را یا تحویل دهد و یا به صورت قابل وارسی از بین ببرد و به شکلی غیرقابل بازگشت از این مسیر تجهیز خود به زرادخانه هسته ای فاصله بگیرد و همزمان راستی آزمایی بسیار دقیقی را قبول کند. ترامپ روز 9 اسفند در کنفرانس خبری خود گفت :آنها خواسته های زیادی داشتند و به همین دلیل من تصمیم گرفتم که توافق نکنم چون معتقدم یک توافق بد بسیار بدتر از توافق نکردن است.اگر می خواستم، می توانستم امروز یک توافق را با رهبر کره شمالی امضا کنم اما حاضر نشدم یک توافق بد را امضا کنم.

جمع بندی

به نظر می رسد ترامپ تصورساده انگارانه در باره فرایند پیچیده خلع سلاح هسته‌ای کره شمالی داشته واکنون یکی از دستاوردهای سیاست خارجی وی یعنی خلع سلاح هسته ای کره شمالی که بسیار هم در باره آن تبلیغ کرد ،در معرض فروپاشی قرار گرفته است.در واقع به رغم جنجال های تبلیغاتی ترامپ و ادعای رسیدن به دستاورد های بزرگ در زمینه خلع سلاح هسته ای کره شمالی ، اما نتیجه مذاکرات دو روزه  ترامپ و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در هانوی پایتخت ویتنام ، ناکامی بزرگ را برای ترامپ  در عرصه سیاست خارجی رقم زد. تجربه مذاکرات و توافقات قبلی نشان می دهد که واشنگتن همواره خواهان امتیازات یکجانبه از پیونگ یانگ بوده و در عمل اقدام مثبت در راستای خواسته های کره شمالی انجام نداده است. این در حالی است که پیونگ یانگ با هدف حل بحران شبه جزیره کره با دولت ترامپ وارد مذاکره شده است. کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در این باره گفت : اگر آماده خلع سلاح اتمی کشورش نبود در نشست با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در هانوی حضور نمی‌یافت.ظاهرا دلیل توافق نکردن دو کشور ، پافشاری واشنگتن برای تعطیلی تاسیسات هسته ای "یونگ بیون" بدون دادن امتیازی به پیونگ یانگ یعنی برداشتن تحریم ها علیه کره شمالی است. پمپئو وزیر خارجه آمریکا هم گفته است کره شمالی مراکز هسته‌ای دیگری دارد که دو کشور نتوانستند بر سر آنها به توافق برسند.

نشست هانوی نشان داد که کره شمالی آنقدر هم که دولت ترامپ تصور می کرد ساده و خوش باور نیست که به صرف وعده های توخالی واشنگتن ، از دستاوردها و برگ برنده اصلی خود یعنی زرادخانه هسته ای دست بردارد. ضمن اینکه ترامپ سابقه بد در زمینه نقض تعهدات  آمریکا  دارد که مهمترین آن خروج  یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای برجام است. این مساله ای است که مقامات ارشد روسیه نیز چندین بار در این زمینه به پیونگ یانگ هشدار داده اند. مسکو با توجه به اقدام ترامپ در خروج آمریکا از برجام در مه 2018و اجرای مجدد تحریم های هسته ای علیه ایران( که کاملا بر خلاف موازین و قوانین بین المللی به ویژه اصل لزوم ایفای تعهدات و مسئولیت  دولتها در قبال تعهدات بین المللی خود صورت گرفته است) در باره اتخاذ رویکردي مشابه از سوی واشنگتن در هرگونه توافق با پیونگ یانگ هشدار داده است.سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در جریان دیداری که در اواسط سال 2018 از کره شمالی داشت ، به طور ضمنی به مقامات پیونگ یانگ هشدار داد که موضع خود را در مذاکرات با آمریکا با توجه به رویدادهای سالهای اخیر ، اتخاذ کنند. لاوروف خواهان آن شدکه پیونگ یانگ مساله نقض عهد برجامی ترامپ  را به خاطر سپرده و در مذاکره و یا توافق با واشنگتن آن را مد نظر قرار دهد.ظاهرا رهبرکره  شمالی نیز این ملاحظه را مد نظر قرار داده و به همین دلیل  در نشست هانوی با توجه به امتناع ترامپ از دادن امتیازات اساسی مانند لغو تحریم ها علیه کره شمالی ، از اجابت خواسته  واشنگتن مبنی بر تعطیلی مراکز هسته ای  این کشور  خودداری کرده است.

نویسنده: دکتر سید رضا میرطاهر