غذا‌های محلی؛ الگویی خوب برای بهبود سبک زندگی

نفیسه حسینی یکتا در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما افزود: به هر مکانی که سفر می‌کنیم پیگیر این هستیم که ببینیم آن منطقه چه غذای خاصی دارد، در طول قرون، مردم با توجه به اینکه در چه اقلیم و آب و هوایی قرار داشتند و بدنشان چه نیاز‌هایی داشت با در نظر گرفتن مواد اولیه موجود در مناطق و دسترسی‌هایی که داشتند یک سری غذا را طراحی کردند.

وی گفت: بنابراین در هر منطقه از دنیا در مقیاس کوچکتر استان و شهر که برویم یک سری غذای خاص وجود دارند که بر اساس نیازمندی‏ آب و هوا و شرایط مزاجی شان به عنوان غذای محلی طراحی شده است.

حسینی یکتا افزود: اگر بخواهیم درباره غذا‌های محلی در تهران صحبت کنیم با توجه به اینکه دستخوش مهاجرت‌های زیادی شده است باید به گذشته‌های دور بازگردیم، از یک زمان تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد و مردم از اقصی نقاط کشور به این شهر مهاجرت کردند و غذا‌های مختلفی وارد فرهنگ مردم ساکن این شهر شد.

وی گفت: ولی وقتی بطور خاص بررسی می‌کنیم یک سری غذا‌ها بود که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفته است و به عنوان غذا‌های محلی تهران شناخته می‌شد، غذا‌هایی مثل کله گنجشکی که ترکیبی از گوشت چرخ کرده و پیاز و سیب زمینی و آب است یا مثل آش شله قلم کار که جزو غذا‌های محلی تهران شمرده می‌شود.

حسینی یکتا افزود: این آش ترکیبی از حبوبات سبزیجات و گوشت است. دمی بلغور جو هم از دیگر غذا‌های محلی است که در آن جو و سبزیجات وجود دارد، اشکنه اسفناج که غذایی مایع بود از دیگر غذا‌های محلی تهران است.

وی گفت:​ وقتی به گوناگونی غذا‌های محلی در تهران نگاه می‌کنیم می‌بینیم غذا‌های مایع مثل سوپ و آش بیشتر دیده می‌شود احتمالا با توجه به اقلیمی که وجود داشته است و شرایط کوهپایه‌ای سرد و خشک به نظر می‌رسد که نیاز به رطوبت بخشی در بدن بیشتر بوده است.

حسینی یکتا افزود: با یک نگاه کلی متوجه می‌شویم که غذا‌های محلی بسیار هوشمندانه طراحی شده است، در عین حال با توجه به تدابیری که در طب ایرانی وجود دارد و با توصیه‌هایی که در خصوص استفاده از غذا‌های مناسب در فصول مختلف شده است اینطور نبود که در همه فصول هر غذایی استفاده شود، بلکه با توجه به شرایط فرهنگی و فصلی در زمستان غذا از نظر کیفی و کمی پر و پیمون‌تر بود و غذایی مثل آش شله قلم کار بیشتر استفاده می‌شد.

وی گفت: یا غذا‌هایی که رطوبت و خنکی داشت مثل بلغور جو بیشتر مصرف می‌شد، با برسی‌های انجام شده در خصوص غذا‌های محلی تهران باید تاکید کنم که این غذا‌ها بر اساس تدابیر حکما در قدیم بسیار آگاهانه و هوشمندانه طراحی و پخته می‌شد.

حسینی یکتا افزود: وقتی به محتویات مواد اولیه نگاه می‌کنیم می‌بینیم تهرانی‌های قدیم از سبزی‌های محلی زیادی که در دامنه کوه وجود داشت در غذاهایشان استفاده می‌کردند، تهران در کنار کوه دماوند قرار داشت و همین موضوع باعث می‌شد تا مردم از سبزی‌های کوهی استفاده کنند. امکاناتی که کوه دماوند از این لحاظ به مردم تهران می‌داد باعث شد تا آن‌ها از غذا‌های خاصی که بواسطه استفاده از سبزی کوهی درست می‌کردند استفاده کنند.

وی گفت: مردم علاوه بر استفاده از سبزی‌ها کوهی از طبیعت این کوهپایه‌ها استفاده می‌کردند که نتیجه اش شادابی و سلامتی مردم بود و بسیاری از بزرگتر‌ها تعریف می‌کردند که چگونه در تابستان و بهار از این فضا برای سلامتی و شادابی روح شان استفاده می‌کردند.

حسینی یکتا افزود: با توجه به اقلیمی که وجود داشت مردم اصرار داشتند تا از یک سری از غذا‌ها که مختص این منطقه بود استفاده کنند، همین موضوع در مزاج و خصوصیات جسمی و روحی افراد تاثیر بسزایی داشت.

وی گفت: مردم مواد غذا‌ها را براساس تدبیر حکما و آنچه که در اقلیم وجود داشت رعایت می‌کردند و درست به همین علت طبع و مزاجشان به سمت اعتدال نزدیک‌تر و همه افعال بدن به سمت صحت و سلامت متمایل بود.

حسینی یکتا افزود: عادات غذایی به عنوان یکی از اصول حفظ سلامتی است و باید در کنار سایر مواردی در زندگی روزمره مان جاری باشد، به عنوان مثال اگر ورزش، خواب، بیداری، استرس روحی و اعراض نفسانی در برنامه ما وجود نداشته باشد بدن از حالت اعتدال دور می‌شود و ما با انواع بیماری‌ها مواجه می‌شویم.

معاون توسعه سلامت دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت گفت: هم اکنون با وجود رعایت اصول بهداشتی شاهد بروز بیماری‌های زیادی هستیم، زیرا سبک زندگی و اصول حفظ سلامتی تحت الشعاع آموزه‌های غلطی که با فرهنگ ما مغایرت دارد قرار گرفته است.

وی افزود: در گذشته مردم تهران از یک سری غذا‌ها استفاده می‌کردند که در شرایط کنونی تمایلی به استفاده از آن‌ها بین مردم نیست، قصد ندارم بگویم که آش شله قلم کار یا کله گنجشکی در برنامه غذایی مان دیده نمی‌شود بلکه باید بررسی کرد در طول یک هفته چه اندازه از سوپ آش و آبگوشت استفاده ‌می‌شود و در این خصوص تا چه حد فست فود‌ها جایگزین این غذا‌ها شده اند.

نایب رئیس انجمن طب سنتی ایران گفت: ظهر وقت ناهار اکثر خانواده‌ها در کنار هم نیستند و هر کسی در گوشه‌ای مشغول خوردن غذاست، یکی در محل کار دیگری در دانشگاه و یکی در مدرسه در سفره‌ای جداگانه غذا می‌خورند که در اکثر موارد این غذا‌ها از دیدگاه مبانی طب ایرانی قابل قبول نیستند؛ بنابراین وقتی غذا دستخوش تغییر می‌شود طبیعی است که طبع و مزاج افراد تغییر کند.

وی افزود: هم اکنون بسیاری از افراد از مشکل یبوست رنج می‌برند و جالب این است که تعریف اجابت مزاج بین مردم تغییر کرده است، در حالیکه در قدیم در کتاب‌های طب ایرانی در این خصوص صحبت زیادی شده است، زیرا در برنامه غذایی ورزش و خواب و بیداری همه دست به دست هم می‌داد تا بدن بصورت درست کار کند و این مشکل شایع نباشد، یبوست مشکلی است که مسبب بسیاری از مسائل در بدن می‌شود، واقعیت این است که تغییر در عادات ما باعث تغییر بسیاری در سیستم فیزیولوژیک بدن می‌شود که با تغییر سبک زندگی می‌توان آن را عوض کرد.

حسینی یکتا گفت: در بسیاری از موارد عادات غذایی درستی نداریم و می‌دانیم خوردن بسیاری از غذا‌ها و فست فود‌ها که که روزانه به علت تقاضای بالا در حال افزایش است جایگزین غذا‌های سالم شده اند.

وی افزود: در قدیم در فصل بهار خوردن یک سری آش‌ها مثل آش غوره و انار و چیز‌هایی که باعث پاکسازی بدن می‌شدند جزو رسوم و ملزومات هر سفره بود و یا در فصل تابستان خوردن آب دوغ خیار با گل محمدی رواج داشت؛ بنابراین تغییر در عادات غذایی به وضوح دیده می‌شود که با فرهنگ سازی و دادن اطلاعات خوب به جامعه می‌توان آن را تغییر داد و به سمت سفره‌های سالم پیش رفت.

حسینی یکتا گفت: با توجه به استقبالی که در سال‌های اخیر نسبت به اصلاح سبک زندگی و استفاده از غذای سالم در عموم جامعه رخ داده است می‌توان با دادن اطلاعات صحیح و فرهنگ سازی صحیح به این استقبال جهت دهیم.

وی افزود: جوان امروزی درست است که به فست فود مراجعه می‌کند، ولی با داشتن اطلاعات خوب و با خوردن غذا‌های خوشمزه به سمت استفاده از غذا‌های سالم باز می‌گردد.

حسینی یکتا گفت: نمی‌گوییم که فست فود‌ها حذف شوند بلکه حرف ما این است که فست فود‌های سالم را معرفی کنید و با سلامت بیشتر به جامعه عرضه شود، در عین حال باید با غذا‌های محلی را با طبخ و آرایش خوب به سفره‌های مردم بازگردانیم. غذا یک اصل بسیار مهم است؛ بنابراین عادات غذایی از اهمیت بسزایی برخوردارند.

وی افزود: ۶ اصل مهم در حفظ سلامت وجود دارد که غذا یکی از آن‌هاست، خواب و بیداری از اهمیت بسزایی برخوردار است که اکنون با توجه به زندگی شهرنشینی مردم تا دیروقت پای تلویزیون هستند یا به استفاده از موبایل مشغولند و این به عادت بسیاری تبدیل شده است که بسیار نگران کننده است، اعراض نفسانی و حالات روحی و روانی افراد از دیگر موارد بسیار مهم و با اهمیت است، استرس و شرایط روحی و روانی تاثیر بسیار زیادی بر بدن دارد.

حسینی یکتا گفت: نگه داشتن مواد مفید و دفع مواد زائد در بدن از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد، سیستم دفعی بدن و دستگاه گوارش و تعریق باید به درستی کار کند، ورزش از دیگر نکاتی است که در زندگی روزمره باید جدی گرفته شود، از دیدگاه بوعلی سینا مهمترین اصل حفظ سلامتی ورزش است که باید در برنامه روزمره قرار داد، چیزی که در قدیم با رفتن به کوهپایه‌ها و فضا‌های سبز و پیاده روی و زندگی پرتحرک وجود داشت.