سناريوخواني رفتار ترامپ در قبال تحولات اخير سوريه

پيش از پاسخ به اين سوال نخست بايد اشاره شود که حضور نظامي امريکا در سوريه بيش از هر چيزي به نفع رژيم صهيونيستي بوده و بر اساس برخي شواهد اين رژيم نقش اصلي را در تحريک اوباما براي اعزام نيرو به شمال سوريه داشته است. در اوگوست 2013 هم که دولت اوباما با ادعاي استفاده بشار اسد از تسليحات شيميايي قصد داشت به سوريه حمله کند اين رژيم صهيونيستي بود که به شدت از اقدام نظامي عليه سوريه حمايت مي کرد آن هم در حاليکه کنگره به اوباما هشدار داده بود که هر گونه اقدام نظامي بايد با مجوز کنگره باشد.
در واقع رژيم صهيونيستي يکي از طرف هاي اصلي است که از ايجاد بحران در سوريه و به تبع آن تجزيه اين کشور منتفع مي شد و به همين علت از اعزام نظاميان امريکايي به سوريه و تسليح شبه نظاميان کرد سوري  و دور کردن آنان از دولت مرکزي  حمايت مي کرد.
پس از پايان دوره رياست جمهوري اوباما، ترامپ با شعار خارج کردن نظاميان امريکايي از جنگ هاي بي پايان و اول امريکا به کاخ سفيد گام نهاد و  دو سال پس از رياست جمهوري اش در دسامبر 2018 از تصميم خود براي خارج کردن نظاميان امريکايي از سوريه خبر داد که مقام هاي پنتاگون و وزارت خارجه و به ويژه جان بولتون مشاور امنيت ملي او را متقاعد کردند که سوريه را ترک نکند. اما ترامپ پس از گذشت يکسال مجددا اوايل هفته گذشته (روزيکشنبه 14 مهرماه) در گفتگوي تلفني با رجب طيب اردوغان رئيس جمهور ترکيه  اعلام کرد که قصد دارد نظاميان امريکايي را از شمال  سوريه خارج کند.
پس از اين تماس تلفني اردوغان  اعلام کرد تصمیم خود را در باره عملیات نظامی در شرق فرات گرفته ایم. و روز چهارشنبه 17 مهر عمليات نظامي ترکيه با گلوله باران و حملات هوايي به مواضع  یگان های مدافع خلق   در اطراف شهرهای مرزی رأس العین و تل ابیض آغاز شد.
ترامپ پس از آغاز عمليات نظامي ترکيه در شمال سوريه، در چند توئيت و سخنراني از هزينه هاي 8 تريليون دلاري و بي فايده در خاورميانه و لزوم  بازگرداندن نظاميان امريکايي به وطن دفاع کرد. ترامپ در يکي از سخنراني هايش گفت وی(اردوغان) دو و نیم سال است که با من درباره این مسئله(حمله به کردها) صحبت کرده است. وی سال های قبل از من هم این مسئله را مطرح می کرد.شما می دانید او آماده بود این کار را انجام دهد. آنها مدت زیادی است که در حال جنگ هستند. این (درگیری) مثل اسرائیل و فلسطین است. فقط یک تفاوت وجود دارد و آن این است که شاید نفرت بین آنها بیشتر هم باشد و شاید هم نباشد اما این نفرت بسیار جدی است که از سال های قبل وجود داشته است. و البته او با تاکيد بر خطوط قرمزي که براي عمليات نظاميان امريکايي ترسيم کرده است هشدار داد که درصورت عبور ترکيه از اين خطوط با ويرتحريم وويراني اقتصادش روبرو خواهد شد.
پس از آغاز حملات ترکيه به شمال سوريه، کاخ سفید در بيانيه اي اعلام کرد ترامپ با اردوغان در ارتباط با این تهاجم نظامی  گفتگو کرد.  کاخ سفيد با اشاره به اينکه اين عمليات  از مدت ها قبل برنامه ریزی شده بود افزود: " نیروهای مسلح آمریکا از این عملیات حمایت نمی کنند یا در آن مشارکت ندارند و آمریکا که داعش را شکست داده است, دیگر در این منطقه حضور نخواهد داشت."
بر اساس اين نشانه ها اين ارزيابي که ترامپ به ترکيه براي آغاز عمليات نظامي در شمال سوريه در يک چارچوب معين چراغ سبز داده باشد مي تواند درست  باشد و به تبع آن چراغ سبز به ترکيه به معناي پشت کردن به متحدان کرد سوري است.
واکنش ها به اقدام ترامپ در داخل امريکا
پس از آغاز عمليات نظامي ترکيه در شمال سوريه، دموکراتها و همچنين بسياري از هم حزبي هاي ترامپ همچون ليندسي گراهام از اين تصميم انتقاد کردند وآن را موجب سرخوردگي متحدان و تقويت بشار اسد و متحدانش همچون روسيه دانستند.  نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در اين ارتباط گفت: این هفته در مجلس نمایندگان علیه تصمیم ترامپ برای خروج از سوریه اقدام خواهیم کرد.
بر اساس گزارش روز چهارشنبه 24 مهر رویترز نمایندگان جمهوری خواه و دموکرات کنگره آمریکا طرحی را ارائه کردند که با تصمیم دونالد ترامپ  مبنی بر خارج کردن نیروهای آمریکایی از شمال شرقی سوریه در تضاد است.
واکنش ها در غرب
بسياري از کشورهاي غربي از جمله فرانسه، المان، انگليس و کانادا هم از تصميم ناگهاني ترامپ ابراز نارضايتي و اعلام کردند فروش تسليحات به ترکيه را متوقف خواهند کرد.
واکنش رژيم صهيونيستي
هر چند مقام هاي مسوول رژيم صهيونيستي بطور علني در خصوص اين تصميم ترامپ موضع خود را اعلام نکردند اما تحليلگران صهيونيست اين اقدام ترامپ را به معني خنجر زدن به متحدان و تقويت  بشار اسد و متحدانش ارزيابي نمودند.
روزنامه صهيونيستي هاآرتص چهارشنبه گذشته و هم زمان با آغاز عمليات نظامي ترکيه نوشت: تصمیم ترامپ برای خارج کردن نظامیان آمریکایی از سوریه  زمینه  را برای دیگر بازیگران فراهم می کند تا به منافعشان در سوریه دست یابند و این چیزی است که باید اسرائیل را نگران کند.
در مجموع با بررسي اين تحولات  در وهله اول به نظر مي رسد ترامپ بدون هماهنگي با متحدانش و احتمالا در تفاهم با روسيه تحت چارچوبي با عمليات نظامي ترکيه در شمال سوريه موافقت کرده است و البته در اين موافقت مي تواند چند متغير ديگر دخالت داشته باشد:
1/ شرايط موجود در داخل سوريه و اراده بشار اسد بر گسترش حاکميت دمشق بر سراسر سوريه
2/ اصرار ترکيه متحدي که براي امريکا ارزشمندتر از کردهاي سوري است به مداخله نظامي در شمال سوريه و ايجاد منطقه حائل
3/ رويگرداني ترامپ از نتانياهو به ويژه پس از افشاي شنود و جاسوسي رژيم صهيونيستي از کاخ سفيد
4/ مشکلات داخلي ترامپ و روبرو بودن او با استيضاح و استفاده از اين فرصت براي افزايش محبوبيتش با شعار بازگرداندن نظاميان امريکايي به وطن
آيا همه نظاميان امريکايي از سوريه خارج مي شوند؟
اما برخي نشانه ها نيز ممکن است ما را به اين ارزيابي رهنمون نمايد که ترامپ هر چند متحدان کرد خود را تنها گذاشت اما با دادن چراغ سبز به ترکيه، اين کشور را در دام انداخت تا با درگير کردن ارتش ترکيه با ارتش سوريه و متحدانش، هر دو طرف را  تضعيف نمايد.
در اين ارتباط بايد اشاره کرد که هنوز معلوم نيست که آيا قرار است همه نظاميان امريکايي از سوريه خارج شوند يا بخشي از اين نيروها؟  آيا نظاميان امريکايي از سوريه خارج خواهند شد يا جابجا مي شوند؟
در اين ارتباط پایگاه اینترنتی المانیتور در گزارشی به نقل از منابع نیروهای دموکراتیک سوریه نوشت قرار است  بخشی از نیروهای آمریکایی در شمال شرق سوریه باقی بمانند. يا برخي منابع ديگر اعلام کردند قرار است در پايگاه التنف نيز 150 نظامي امريکايي باقي بمانند.
خبرگزاري فرانسه هم 15 مهر به نقل از یک مسئول بلندپایه آمریکایی اعلام کرد آمریکا تنها بخش کوچکی از سربازان مستقر  در سوریه در نزدیکی مرز ترکیه را خارج کرده و آنها را در فاصله بسیار کمتری نسبت به محل فعلی مستقر می کند.
از سويي اعمال تحريم هاي امريکا عليه برخي مقام هاي دولت ترکيه نيز ممکن است که اين ديدگاه را تقويت نمايد.
بر اساس فرمان ترامپ؛ سلیمان سویلو وزیر کشور، خلوصی آکار وزیر دفاع و فاتح دونمز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه  و دو وزارتخانه دفاع و انرژی این کشور در فهرست تحریم آمریکا قرار گرفتند.این تحریم شامل توقیف دارائی های این سه وزیر و هر نهاد خارجی که به نفع این افراد معامله مالی انجام دهند، می شود.
البته در ارتباط با اين ارزيابي به نظر مي رسد مي توان چند نکته را به عنوان رد اين ارزيابي بيان کرد:
نکته اول اينکه فقط هزار نظامي امريکايي در سوريه حضور دارند که اين حضور نمادين است و عملا اين نيروها توان مقابله با واقعيت هاي ميداني سوريه نمي توانند تاثير گذار باشند.
نکته دوم اينکه به نظر مي رسد خروج امريکا از خاورميانه يا بهتر بگوييم غرب آسيا موضوعي جدي است و هر دو حزب مطرح اين کشور نيز به اين نتيجه رسيده اند چنانچه اوباما نيز در دور دوم رياست جمهوري خود  به  سران عرب حوزه خليج فارس گفته بود که مشکل آنها بيکاري جوانان و مطالبات داخلي است و امريکا ديگر نمي تواند به جاي آنها با ديگران بجنگد.
نکته سوم اينکه تحريمهاي اعمالي عليه برخي مقام هاي دولت ترکيه مي تواند ناشي از :
1/ پاسخگويي ترامپ به فشارهاي داخلي
2/ اهرم فشار بر ترکيه براي خارج نشدن از خطوط قرمز
3/ پيامدهاي برخي اقدامات نظامي ترکيه در آواره شدن ساکنان مناطق کنترل شده باشد
نکته چهارم اينکه به نظر مي رسد ميان امريکا و روسيه در سوريه تفاهم ها وتوافق هايي به دست آمده است که پس از خروج امريکا از سوريه، روسيه اوضاع را به کمک دولت بشار اسد و متحدان ديگر کنترل نمايد.
در اين ارتباط  به دو نشانه مهم اشاره مي شود:
نشانه اول اينکه وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده که نمی‌خواهد در شرایط نوینی که پس از توافق کردها با سوریه ایجاد شده و روسیه نیز در این صحنه نقش میانجی داشته٬ امنیت سربازان آمریکایی به خطر بیفتد و به همین دلیل شماری از یگان‌های خود را جابه‌جا کرده است.
نشانه دوم اينکه بر اساس گزارش الميادين،  «الکساندر لاورنتییف»، فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه به سوریه شامگاه سه‌شنبه (۲۳ مهر) گفت که مسکو موافق عملیات ترکیه در سوریه نیست و با آنکارا در این مسئله مذاکره نکرده است.
این مقام روس گفت که ارتش ترکیه تنها می‌تواند بین پنج الی ده کیلومتر در داخل خاک سوریه پیشروی کند نه بیشتر. لاورنتییف افزود  دولت ترکیه نمی‌تواند برای همیشه در خاک سوریه حضور داشته باشد.
خبرگزاری دولتی روسیه، تاس، نیز با بيان اينکه روسيه اجازه نخواهد داد ميان ارتش ترکيه و سوريه درگيري به وجود آيد به نقل از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اعلام کرد چنین رویارویی هایی "به سود هیچ کس نیست و پذیرفته  نخواهد بود".
بر اين اساس به نظر مي رسد ترکيه مجاز است در محدوده اي اقدام نمايد که با مفاد توافق آدانا نزديک است و نيروهاي روسيه ميان نيروهاي ترکيه و ارتش سوريه نقش حائل را بازي خواهند کرد. مگر اينکه ترکيه بخواهد طرح براندازي را با استقرار شبه نظاميان تروريست در منطقه به عمق 32 و طول حدود 440 کيلومتري و مرتبط کردن آنها با هزاران تروريست مستقر در ادلب، دنبال نمايد که در آن صورت بايد با روسيه و ارتش سوريه روبرو شود. البته در توان ترکيه نيز نيست که بخواهد دوباره به اقدامي دست بزند که پيش از اين با کمک دهها کشور عربي، غربي و به همراه رژيم صهيونيستي و صدها گروه تروريستي چون داعش نتوانست در آن پيروز شود. ضمن اينکه گذر زمان ثابت کرد که منافع ترکيه در نزديکي به محور روسيه، ايران و سوريه است.

 

--------------------------------------

رضا محمدمراد