استعفای حریری؛ تاکتیک یا راهبرد...؟

   سعد حریری میراث دار سیاسی پدرش، رفیق حریری از سال ۲۰۰۷ با شکل گیری جریان المستقبل متشکل از سیاستمداران اهل سنت لبنان پای به عرصه سیاسی لبنان گذاشت این در حالی بود که براساس رویه رایج در لبنان، میراث دار سیاسی سیاستمداران لبنانی فرزند ارشد آنان است، اما با فشار عربستان سعد فرزند کوچکتر حریری میراث دار ارث سیاسی وی شد.
   علت این حمایت عربستان از "سعد" را باید در تاریخچه این خانواده جستجو کرد، چراکه اصولا خاندان حریری خانواده معروفی در عرصه سیاسی لبنان نبودند، رفیق حریری در جوانی در بندر صیدا به کار در بندر این شهر ساحلی مشغول بود و همزمان تحصیل هم می‌کرد، وی پس از اتمام تحصیل به شغل معلمی مشغول می‌شود و برای کار به اتفاق خانواده به عربستان می‌رود و به تدریس خصوصی فرزندان یکی از شاهزادگان سعودی مشغول می‌شود.
   در یکی از مهمانی‌های خاندان سعودی که فهد شاه عربستان نیز حضور داشت حریری به همراه خانواده دعوت بود، شاه سعودی پس از دیدن "نازی" همسر رفیق حریری از او می‌خواهد که در ازای دریافت پول از همسرش طلاق بگیرد تا مسیر برای ازدواج شاه سعودی با نازی فراهم شود و...
   اینچنین پله ترقی پیش روی رفیق حریری گشوده می‌شود در آن زمان حریری دو فرزند از نازی داشت که برادر بزرگتر "سعد"، "بها" حاصل آن ازدواج بود؛ سعودی‌ها پس از ترور رفیق حریری هراس داشتند که در صورت به قدرت رسیدن "بها" روابط سعودی با لبنان مخدوش شود؛ به این ترتیب سعد حریری پا به عرصه سیاسی لبنان گذاشت و مسیر ترقی را طی کرد...
   حریری بعد از طی یک دوره بحران سیاسی در لبنان و پس از اجماع سیاسی گروه‌های سیاسی در قطر به نخست وزیری رسید و این پست را از فواد سنیوره تحویل گرفت.
   این دوره نخست وزیری حریری با استعفای وزرای شیعه کابینه در اعتراض به عملکرد یک جانبه سعد حریری در تامین مالی دادگاه بین المللی ترور رفیق حریری و افشای نقش جریان سیاسی ۱۴ مارس در انحراف تحقیقات این دادگاه از طریق ورود شاهدان دورغین به این پرونده و در حالی که در نیویورک مشغول دیدار با اوباما بود به پایان رسید و جای خود را به نجیب میقاتی داد هر چند نجیب میقاتی هم بعد از سه سال استعفا داد و جای خود را به تمام سلام داد.
   حریری بعد از این استعفا به پاریس رفت و در حالی که گروه‌های سیاسی لبنان تمامی تخم مرغ‌های خود را در سبد تحولات سوریه قرار داده بودند رسما اعلام کرد که از طریق فرودگاه دمشق به کشور باز خواهد گشت و اینگونه بصورت تلویحی اعلام کرد که پس از سقوط نظام سوریه به لبنان باز خواهدگشت.
   حریری با ظاهر شدن نشانه‌های شکست گروه‌های تروریستی در سوریه و پیروزی‌های مقاومت در صحنه درگیری‌های سوریه برای مشارکت در خروج لبنان از خلاء سیاسی و همگرایی با دیگر گروه‌های سیاسی به منظور انتخاب رئیس جمهور از فرودگاه بین الملی رفیق حریری وارد بیروت شد و پس از اجماع گروه‌های سیاسی و انتخاب میشل عون به عنوان رئیس جمهور از سوی وی مامور تشکیل کابینه شد تا مقدمات برگزاری اتنخابات پارلمانی ۲۰۱۸ را فراهم کند انتخاباتی که چهارسال به تاخیر افتاده بود؛ دورانی که استعفای اجباریش پس از ربایش او در عربستان خبرساز شده بود. حریری پس از انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ با اجماع سیاسی احزاب بار دیگر از سوی میشل عون مامور تشکیل کابینه شد.
   وی در طول یک سال و نیم گذشته در اجرای وعده‌های انتخاباتی اکثریت مجلس یعنی مبارزه با فساد و ساماندهی اوضاع اقتصادی دستاورد قابل دفاعی نداشت و سرانجام با موج سواری آمریکا و عربستان بر اعتراضات مردمی مجبور به استعفا شد..
   براساس قانون اساسی لبنان پس از تقدیم استعفای نخست وزیر به رئیس جمهور در صورت موافقت وی؛ با این استعفا؛ کابینه مستعفی به ریاست حریری تا تعیین فرد جدید از سوی میشل عون برای تشکیل کابینه عهده دار امور خواهدبود؛ البته این احتمال هم وجود دارد که رئیس جمهور در صورت توافق احزاب بار دیگر حريري را مامور تشکیل کابینه کند.
   نکته ای که امروز مجتهد افشاگر معروف عربستانی نیز بران تاکید کرده و در اینگونه توئیت کرد: استعفای «سعد الحریری» نخست‌وزیر لبنان نشان داد که او در ایجاد آشوب و هرج و مرج در لبنان شریک است. حریری شخصیت ضعیفی دارد و بدون اعتماد به نفس است و هیچ تجربه‌ای در مدیریت ندارد و به نام پدرش و با حمایت مالی سعودی، بر کرسی نخست‌وزیری تکیه کرد. برخی اخبار درز کرده از گفتگوی حریری با میشل عون در هنگام تقدیم استعفایش به رئیس جمهور حاکی است که وی شرط پذیرش مجدد پست نخست وزیری را تشکیل کابینه ای کوچک و کاستن از سهم وزرای گروه های وابسته به محور مقاومت اعلام کرده است نکته ای که خواست اصلی آمریکا و عربستان است.
   هرچند برخی اخبار از رایزنی آمریکا و عربستان با فواد سنیوره، تمام سلام و نجیب میقاتی برای پذیرش مسئولیت نخست وزیری آغاز کرده اند، اما این احتمال هم وجود دارد که این استعفا اقدامی مصلحتی برای فرونشاندن خشم معترضان در خیابان‌ها باشد و در صورت توقف سطح مطالبات مردمی دولت جدید با ترکیبی جدید و مجددا به ریاست حریری تشکیل شود برخی خبر‌ها هم حاکی از احتمال معرفی فواد المخزومی سیاستمدار اهل سنت نزدیک به محور مقاومت است.
   گفته می‌شود مدارک محکمی مبنی بر فساد ۱۱ میلیارد دلاری فواد سنیوره وجود دارد که در صورت افشای آن عملا گزینه وی برای نخست وزیری منتفی است، پرونده فساد نجیب میقاتی نیز هم اکنون در محاکم قضایی لبنان مفتوح است و لذا تنها گزینه جریان غربی - عربی لبنان تمام سلام خواهد بود فردی مطیع عربستان که هیج اراده سیاسی مستقلی ندارد.
در شرایط کنونی لبنان وارد دوره جدیدی از خلاء سیاسی شده است که مردم کف خیابان تعیین کننده چشم انداز پیش روی    آن خواهند بود و سیاستمداران با ترک میز گفتگو با اردوکشی خیابانی اهداف شکست خورده در قالب گفتگو و انتخابات دمکراتیک را دنبال می‌کنند. درگیری‌های روز گذشته میان معترضان خیابانی و میانداری ارتش و نیرو‌های امنیتی در این درگیری‌ها نشان از پیچیدگی اوضاع در روز‌های پیش رو است...

محمدرضا طلاجوران خبرنگار اسبق صدا و سیما در دفتر بیروت