تمرکززدایی با سامانه های دیجیتال کتابخانه ملی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، آقای اسحاق جهانگیری در مراسم رونمایی از دو سامانه کتاب و نشریات که عصر امروز در کتابخانه ملی افتتاح شد با بیان این مطلب افزود: کتابخانه ملی، روز به روز به کانون امیدی برای محققان بیشتر تبدیل می‌شود و ما تلاش می‌کنیم به این کانون همچنان توجه شود.

وی تصریح کرد: مجموعه‌ای وسیع از مدیران قبلی و فعلی زحمت کشیدند که این میراث ملی را تقویت کنند و بر دستاوردهایشان بیافزایند.

معاون اول رئیس جمهوری گفت: با توجه به اینکه ما امروز در تنگنا‌های متعددی از جمله محدودیت منابع بودجه‌ای قرار داریم، ولی مدیریت امروز کتابخانه ملی توانست کارنامه درخشانی ارائه کند.

وی درباره سامانه‌هایی که امروز افتتاح شد نیز افزود: این سامانه‌ها از چند نظر حایز اهمیت است اول اینکه بر وظیفه اصلی سازمان اسناد و کتابخانه ملی در حفظ میراث مستند و مکتوب تاکید می‌کند چرا که همه دنیا به این مسئله اقرار دارد که ملت ایران در تمدن و فرهنگ دنیا نقش تعیین کننده‌ای دارند.

آقای جهانگیری گفت: آمار اعلام شده درباره اسناد مکتوب در ایران که بالغ بر ۴۰ هزار نسخه است و بیش از یک میلیون نسخه نیز در کشور‌های دیگر قرار دارد بسیار تکان دهنده بود هر چند که می‌دانم برای جمع آوری آن‌ها محدودیت‌های زیادی هست، اما تلاش‌های خوبی هم انجام شده است.

معاون اول رئیس جمهور افزود: مسئله مهم دیگر اطلاع رسانی و در اختیار گذاشتن منابع برای عموم مردم است که اگر این کار بدون اقدام نظام‌مند به مردم باشد چرخه کار تکمیل نمی‌شود.

وی تصریح کرد: ما باید بتوانیم با استفاده از شیوه‌های نو، تعداد مخاطبان سازمان اسناد را افزایش و منابع را در اختیار فرهیختگان در اقصی نقاط ایران قرار دهیم.

آقای جهانگیری با اشاره به شرایط کرونایی گفت: شرایط کرونایی آزمون ویژه‌ای است که برای دولت‌ها شد و من معتقدم با وجود اینکه انعکاس خوبی از کار‌های آموزشی کشور انجام نشده، اما کارنامه بخش علمی و آموزشی کارنامه خوبی است.

وی افزود: در حال حاضر زیرساخت‌های آموزش از راه دور آماده است و روند آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها حتی یک روز هم تعطیل نشد.

معاون اول رئیس جمهور افزود: اقدام کنونی کتابخانه ملی نشان می‌دهد این کتابخانه در شرایط کرونا توانسته است مخاطبان خود را بیشتر کند.

وی گفت: براساس گزارش‌ها در این دوران استارت آپ ها، شرکت‌های دانش بنیان و سامانه‌های خوب و متناسبی ایجاد شده که اقدام بسیار شایسته‌ای است.

آقای جهانگیری افزود: درحال حاضر مشکلات زیادی در کشور وجود دارد که فشار‌های جدی بر زندگی مردم وارد کرده است و این فشار‌ها اثرات روانی هم داشته و برخی را از آینده نا امید کرده است که راه برون رفت از این مشکلات، نخبگان و توجه به فرهنگ است.

وی گفت: زمانی که من در وزارت صنعت بودم قصد داشتم شورایی با عنوان فرهنگ و صنعت تاسیس کنم و به نوعی از فرهنگ برای توسعه صنعت استفاده کنم.

آقای جهانگیری افزود: ما باید اکنون هم از سرمایه‌های فرهنگی استفاده کنیم تا مشکلات را کم کنیم.

معاون اول رئیس جمهور گفت: نقش صاحب نظران و مراکز فرهنگی برای عبور از این سختی‌ها بسیار مهم است و کار مهمی که در دانشگاه‌ها انجام شد از آن جمله است.

وی افزود: این اقدام‌ها مثل ارتقاء سرمایه اجتماعی، نقد سیاست‌های دولت و افزایش سرمایه اجتماعی از آن جمله است و من از همه صاحب نظران درخواست می‌کنم تا به کمک دولت بیایند و هم اکنون هم نشان‌های خوبی دراین باره دیده می‌شود.

آقای جهانگیری با اشاره به ایام پیشرو هم گفت: همیشه مردم در ایام عاشورای حسینی (ع) براساس سنت، جمع‌های پرشوری داشتند، اما امسال به علت شرایط مجبوریم طور دیگری عزاداری کنیم.

وی افزود: همین پیام هر خانه یک حسینیه هم معنادار است و هم مطابق فرمایش‌های رهبر معظم انقلاب بسیار راهبردی بوده است.

وزیر ارشاد: سامانه های جدید کتاب ملی گامی برای پویا شدن کتابخانه هاست

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: سامانه‌های جدید کتابخانه ملی نشان می‌دهد که کتابخانه‌ها نهاد‌های فرهنگی هستند که می‌توانند جامعه‌ای را کامل کنند و این اقدام گامی برای پویا شدن کتابخانه هاست.

سید عباس صالحی در مراسم رونمایی از سامانه‌های کتاب و نشریات کتابخانه ملی افزود: این فرصتی است برای یک اتفاق خوب فرهنگی، چون از دیرباز کتابخانه‌ها نقش مهمی در تاریخ تمدن بشری داشتند و سه گانه علم، فرهنگ و جامعه را شکل می‌دادند.

وی تصریح کرد: این اقدام موجب می‌شود کتابخانه‌ها به عنوان نهاد فرهنگی در خدمت توسعه قرار بگیرند.

وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی گفت: این دو سامانه علاوه بر اینکه در خدمت علم و فرهنگ قرار می‌گیرند برای علم‌های پیشران جایگاه خاصی دارند، چون همه رشته‌ها از علوم انسانی تا سایر علوم، علم‌های پیش رانی دارند که این داده‌ها برای داده تبلیغاتی آن‌ها مفید است.

آقای صالحی افزود: خروجی دوم این کار برای این است که به خدمت اقتصاد فرهنگ و کسب و کار‌های فرهنگی می‌آیند.

وی گفت: درواقع این سامانه‌ها فقط برای جامعه محققان نیست بلکه برای اصحاب رسانه و اصحاب نشر که فعالیت‌های اقتصادی دارند مفید است و به آینده آن‌ها کمک می‌کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: ما هر چقدر از حافظه کلاس ملی به حافظه هوشمند حرکت کنیم بهره وری مان بیشتر می‌شود.

وی افزود: فایده دیگر این سامانه‌ها کمک به بخش قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگ ایران است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: خروجی چهارم این کار کمک به عدالت اطلاعاتی است که ما از طریق آن می‌توانیم دسترسی عمومی مردم زا در مناطق دور به اطلاع بیشتر کنیم.

وزیر علوم: سامانه های جدید کتابخانه ملی فضای مناسب برای دانش پژوهان است

وزیر علوم گفت: سامانه‌های جدید کتابخانه ملی از اقدامات مهمی است که ما به عنوان صاحب سرمایه، فضا را برای دسترسی دانش پژوهان در جای جای کشور و دنیا فراهم می‌کنیم.

آقای منصور غلامی هم در این مراسم افزود: خیلی وقت‌ها سفر‌ها و رفت آمد‌ها مانع می‌شود که افراد در مناطق دور افتاده از دسترسی به منابع محروم باشند، ولی این اقدام خوب این فرصت را فراهم می‌کند که ما در حوزه تحقیقات، تاریخ و فرهنگ کشور را در اختیار دانش پژوهان قرار می‌دهیم.

وزیر علوم گفت: ما در عصری زندگی می‌کنیم که عصر انفجار اطلاعات است، ولی آنچه که بدست محققان می‌رسد روحیه حقیقت جوی آن‌ها را راضی نمی‌کند مگر اینکه منابع اصیل باشند و در کتابخانه‌ها و مخازن حفاظت شده باشند که همان هم برای اقشار محدودی در دسترس است.

وی افزود: از طرفی می‌بینیم که امروز مراکز مهم دنیا دسترسی آسان به منابع را فراهم کرده اند و آنچه که مهم است این است که دسترسی به اسناد و مدارک اصیل قابل اعتماد و در فضای عمومی باشد چرا که دسترسی در فضای مجازی قابل اعتماد و آسان نیست.

وزیر علوم گفت: ما در کشورمان سابقه فرهنگی زیادی داریم و منابع فرهنگی بسیاری وجود دارد که این سامانه‌ها می‌تواند آن‌ها را در دسترس قرار دهد.

وزیر آموزش و پرورش: هر اقدامی برای دسترسی افراد به کتاب ارزشمند است

وزیر آموزش و پرورش گفت: سامانه‌های رونمایی شده در کتابخانه ملی، دسترسی افراد به کتاب را تسهیل می‌کند و این کار از این نظر ارزشمند است.

آقای محسن حاجی میرزایی هم در این مراسم افزود: با وجود تحولات علمی و نوآوری‌های فناورانه در دنیا هنوز هم می‌توان گفت که بشر هیچ اختراعی به اندازه خط نداشته است که تنوع و عمر یادگیری آن بیشتر باشد به همین علت این سامانه‌ها دارای ارزش هستند.

وی گفت: این سامانه‌ها پیوند میانه گذشته، حال و آینده را بر قرار می‌کنند.

وزیر آموزش وپرورش افزود: همه آنچه که غیر از کتابت آمده بخش کوچکی از دانشی است که به آن دانش صریح می‌گویند لذا من پیشنهاد می‌کنم که این دانش را استخراج کنید اکنون که همت کرده اید کتاب‌ها را ساماندهی کرده اید گامی هم برای احیای دانش کنونی بشر بردارید.

بروجردی: ضرورت احیای بیش از یک میلیون نسخه خطی ایرانی در سطح جهان

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: در حال حاضر یک میلیون و ۱۴ هزار نسخه خطی در جهان وجود دارد که متعلق به ایران است و باید احیا شود.

خانم اشرف بروجردی هم در این مراسم با بیان این مطلب افزود: ما برای این منظور بنیادی تحت عنوان حامیان اسناد تأسیس کرده ایم که امیدواریم این بنیاد حمایت شود.

وی ضمن تشکر از معاون اول رئیس جمهور که به تمام مکاتبات این سازمان درباره احیای اسناد خطی پاسخ داده است گفت: این حمایت‌ها انجام شده است، اما کافی نیست و ما نیاز داریم که مشارکت بیشتر شود.

خانم بروجردی افزود: بسیاری از منابع کتابخانه‌ای سامانه‌های فعلی از کتابخانه‌های مختلف جمع آوری شده که این همتی بوده است که در سازمان اسناد وجود داشته است تا این منابع را باهم مرتبط کند و استاندارد‌های جهانی را رعایت کند.

وی گفت: تغییر رویکرد از اسناد و منابع فیزیکی به دیجیتالی از رویکرد‌های جدی ما بود و ما خوشحالیم که می‌توانیم اسناد مورد نیاز محققان را که تا پیش از این، دو ماه طول می‌کشید که به دستشان برسد در کمتر از دو ساعت در دسترس آن‌ها قرار می‌دهیم.

رئیس کتابخانه ملی ضمن درخواست از وزیر آموزش و پرورش افزود: ما برای دسترسی به منابع مختلف مشکلات زیادی داریم و امیدواریم دستورالعمل‌هایی برای تسهیل دریافت منابع، ابلاغ شود.

خانم بروجردی درباره سامانه‌های جدید کتابخانه ملی هم گفت: این سامانه‌ها حاصل هم فکری و تلاش جوانان و مساعدت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، علوم و بهداشت است که توانستیم آن‌ها را گرد هم بیاوریم.

وی افزود: دو کتابخانه آیت الله مرعشی و کتابخانه ملک هم در گردآوری منابع کمک‌های زیادی کردند.

سامانه حافظه ملی ایرانیان شامل بانک‌های اسناد و نسخه‌های خطی و ۴۰۰ هزار عنوان کتاب، عصر امروز در کتابخانه ملی افتتاح شد. سامانه دیگری که امروز رونمایی شد سامانه سنا بود که به نشریات اختصاص داشت و به عنوان نخستین و جامع‌ترین پایگاه نشریات دوره قاجار تا امروز به شکل دیجیتال شناخته می‌شود.

سامانه های جدید کتابخانه ملی چیستند ؟

سامانه‌های جدیدی که عصر امروز در کتابخانه ملی رونمایی شدند علاوه بر استفاده محققان برای تمام دانش پژوهان و علاقمندان کتاب و رسانه مفید است.

یکی از این سامانه ها" حافظه ملی ایرانیان " نام دارد که در آن فهرست یک میلیون و ۴۰۰ هزار نسخه کتاب وجود دارد.

این سامانه که به عنوان بانک نسخه خطی هم شناخته می‌شود شامل فهرست همه کتاب‌های خطی ایران و جهان براساس اطلاعات ۱۸۶۸ پایگاه اطلاع رسانی است.

براساس آخرین آمار در حال حاضر ۴۲ هزار نسخه خطی در کتابخانه ملی موجود است که ۳۷ هزار جلد آن در این سامانه در اختیار مخاطبان است.

این سامانه همچنین شامل ۲۲۰ هزار پایان نامه و ۸۰ هزار عکس، و ۱۰۰ هزار پرونده سندی در قالب ۱۰ میلیون سند است که امکان استفاده محققان را تا دوردست‌ترین مناطق ایران فراهم می‌کند.

سامانه دیگری که امروز در کتابخانه ملی رونمایی شد با عنوان سامانه " سنا " شناخته می‌شود.

این سامانه شامل ۶۴ هزار عنوان نشریه از دوره قاجار تاکنون است که امکان افزایش منابع و اصلاح نیز در آن وجود دارد و حتی علاقمندان هم می‌توانند منابع در دسترس خود را در آن بارگذاری کنند.

متن کامل و جزییات روزنامه‌ها در قالب روز و ماه و سال، در این سامانه قابل جست و جوست.

نکته مهم دیگر در این سامانه، جست و جوی" منابع نزدیک به موضوع" و "جست و جو در متن" است که از ویژگی‌های منحصر به فرد آن به شمار می‌آید.

این سامانه به شکل دیجیتال از امروز در دسترس قرار می‌گیرد و بخش‌های مختلف آن به مرور به روز می‌شوند.

محققان کتابخانه ملی با شکل گیری این سامانه‌ها ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار کتاب و سند پیدا کرده‌اند که به مرور به این بانک‌های اطلاعاتی دیجیتال اضافه می‌کنند.

هدف از راه اندازی سامانه‌های کتاب و نشریات این است که همه کتابخانه‌های کشور در شبکه اطلاعاتی در دسترس قرار بگیرند و از منابعی مشترک استفاده کنند.

هدف دیگر این بود که کتابخانه‌ها فهرست خود را کامل کنند تا منابع بهتر در دسترس مخاطبان قرار بگیرند.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی دارای ۳۴ هزار عنوان نشریه در بیش از ۶ میلیون شماره است.

دسترسی‌های دیجیتال برای اعضاست، اما عضویت در این سامانه رایگان است.

از آغاز شیوع کرونا، کتابخانه دیجیتال، به همه درخواست کنندگان عضویت رایگان داد.