پخش زنده
امروز: -
گزارش مکتوب؛
پول‌های سمی
عده‌ای با پول‌های سمی، سلامت و جان همنوعانشان را با سود جیب‌های خود معاوضه و معامله می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز ایلام ؛ بیابانگرد است و خانه اش را در دلِ همین بیابان‌های گرم می‌سازد، اعضای بدنش، بند،
بند به هم وصل شده و عضو خانواده‌ی بندپایان و عنکبوتیان است. برعکسِ حشراتِ دیگر که معمولا تخم گذارند، او بچه زاست و دوره‌ی بارداریش بسته به گونه‌ی آن بین ۲ تا ۱۸ ماه متفاوت است. عمری طولانی دارد و نسل امروزی اش تا ۲۵ سال هم می‌تواند زندگی کند.
اگر به ۳۰۰ میلیون سال قبل برگردیم، اجداد آن‌ها شباهت بسیار زیادی به نوادگان امروزشان دارند. خورد و خوراکشان هم رژیمی ست و هم متنوع، توصیف ریاضت کشانِ کوچکِ طبیعت برایشان توصیفی بامسماست؛ تا یک سال بدون غذا زنده می‌مانند؛ اما وقتی که غذا می‌خورند، خوش خوراک هستند و گوشتخواری می‌کنند. آن‌ها قبل از جفت گیری می‌رقصند و به این ترتیب لقاح را انجام می‌دهند که در اصطلاح علمی به آن «promenade à deux» می‌گویند، به معنای تحت الفظی «پیاده روی دو نفره». عاشق شبگردی هستند و معمولا روز‌ها را در کُنجی استراحت می‌کنند و با تاریکی هوا شیفت کاریشان شروع می‌شود.
|
ضعیف‌ترین آن‌ها ۴۰هزار راد (واحد اندازه گیری تشعشعات تولیدکننده یون جذب شونده) را تحمل می‌کند، عددی که در مورد انسان کمتر از ۶۰۰ راد است و به این ترتیب حتی از انفجار اتمی هم جان سالم به در می‌برد. اسمش که بر زبان می‌آید همه از آن می‌ترسند حتی اگر او را ندیده باشند؛ چون که می‌دانند برایش مهم نیست که با او دشمنی داشته باشی یا نه، کافی ست به پُستش بخوری، زهرش را می‌ریزد و نیشش را نوش جانت می‌کند؛ بندپایی که در ثبت احوال طبیعت با نام "عقرب"، شناسنامه گرفته است.
البته عقرب، نام عربیِ اوست؛ اما در شناسنامه‌ی فارسی اش به اسم کژدم یا گزدُم نامگذاری شده؛ به این دلیل که گزدم از طریق دمش، دیگر موجودات را می‌گزد؛ بنابراین با خوش ذوقی اندیشه‌ی ایرانیان، این اسم برای او انتخاب شده که زیباترین و علمی‌ترین نام برای اوست و هنوز هم در بعضی از مناطق کشور، مانند استان خراسان و چهارمحال و بختیاری به او گزدم می‌گویند؛ هرچند کژدم نیز واژه‌ای است که با توجه به ویژگی‌های دم این حشره برای او مناسب است، اما بیشتر مردم ایران این موجود را با همان نام عربی اش، یعنی عقرب می‌شناسند.
۵۰ گونه، با اصالتی کاملاً ایرانی
عقرب‌ها با جمعیتی بالغ بر ۲۰۰۰ گونه در نقاط مختلف جهان زندگی می‌کنند که حدود ۷۸ گونه و زیرگونه‌ی آن ها، ایران را برای سکونت خود انتخاب کرده اند و از این تعداد ۵۰ گونه‌ی آن‌ها ایرانی اصیل هستند و در هیچ جای دنیا نمونه‌ی آن‌ها پیدا نمی‌شود. سید مهدی کاظمی، محقق و دکترای زیست‌شناسیِ جانوری، تعداد عقرب‌های ایرانی که در هیچ جای دنیا نمونه اش پیدا نمی‌شود و شناسنامه‌ای کاملا ایرانی دارند را ۵۶.۴۱ درصد اعلام می‌کند.
عقرب ها، همیاران کشاورزان
اما با وجودی که همه از عقرب فقط نیش خطرناکش را می‌شناسیم، علیرضا نادری، کارشناس دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید، این موجود ظریف و کوچک در اکوسیستم، همانند یک کارشناس متخصص و متعهد عمل می‌کند؛ به گونه‌ای که باعث کاهش شیوع آفات و بیماری گیاهان در مزارع کشاورزی و مراتع می‌شود، در واقع عقرب‌ها به عنوان همیاران کشاورزان، آفات کشاورزی را کنترل می‌کنند.
نان با چاشنیِ زهر
عده ای، اما این روز‌ها با نگاه کاسب کارانه، زهر عقرب را می‌بینند و به دنبال چشیدن طعم شیرینِ ثروتمند شدن با تجارت زهر آن هستند.
زهری که می‌گویند یک گرم آن در بازار ایران ۸۰ میلیون تومان و در بازار‌های خارجی ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار خریداری می‌شود؛
اما سید مهدی کاظمی، محقق و کارشناس زیست‌شناسی جانوری می‌گوید: این یک گرم باید از زهر هزاران عقرب بینوا گرفته شود؛ به عنوان مثال برای استخراج یک گرم زهرعقربِ آندرکتونوس کراسیکودا ۴۰۰۰ قطعه و برای استخراج یک گرم زهر عقرب مزوبوتوس اپئوس، ۶۰۰۰ قطعه عقرب، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به همین دلیل زنده‌گیری این موجودِ موثر در چرخه‌ی طبیعت در مناطق مختلف ایران افزایش زیادی پیدا کرده است.علی کریم زاده از اهالی روستای چالاب مهران است؛ او می‌گوید: چالاب، عقرب زیادی دارد و همین موضوع باعث شده تا شکارچیانِ عقرب شب‌ها به این روستا بیایند و با انداختن نورفرابنفش برای پیدا کردن عقرب‌ها آرامش را از مردم بگیرند.
خداحافظی با آسمان به عشق عقرب‌های زمینی
با همین نگاه، محمدسعید نورمحمدی با وجود تحصیلات خلبانی، پرورش عقرب را به جذابیت‌های آسمان ترجیح داده و وارد کار زهرگیری از کژدم شده است.
او که مجوز شرکتی را به همین منظور گرفته است می‌گوید: در این شرکت هم برای چند نفر اشتغالزایی کرده و هم آموزش می‌دهد
.
نورمحمدی خودش هم با گذراندن یک دوره‌ی آموزشی کوتاه به سمت این کار آمده است.
از او در باره بازار فروشش که می‌پرسم می‌گوید: هیچ کس از ما خرید نمی‌کند؛ اما این پاسخ، با معادلاتی که ذهن یک خبرنگار کنار هم می‌چیند منطقی به نظر نمی‌رسد. او می‌گوید ۷۰ آکواریوم دارد، از تعداد عقرب ها، اما نمی‌گوید، ۱۵ نفر هم برایش کار می‌کند و با این وجود بازار فروشی هم ندارد؛ اما با این حال به چند نفر هم ماهیانه حقوق می‌دهد، شرکتی که به خاطرش از حرفه‌ی خلبانی هم گذشته است.
با همین نگاه، محمدسعید نورمحمدی با وجود تحصیلات خلبانی، پرورش عقرب را به جذابیت‌های آسمان ترجیح داده و وارد کار زهرگیری از کژدم شده است.
او که مجوز شرکتی را به همین منظور گرفته است می‌گوید: در این شرکت هم برای چند نفر اشتغالزایی کرده و هم آموزش می‌دهد
.نورمحمدی خودش هم با گذراندن یک دوره‌ی آموزشی کوتاه به سمت این کار آمده است.
از او در باره بازار فروشش که می‌پرسم می‌گوید: هیچ کس از ما خرید نمی‌کند؛ اما این پاسخ، با معادلاتی که ذهن یک خبرنگار کنار هم می‌چیند منطقی به نظر نمی‌رسد. او می‌گوید ۷۰ آکواریوم دارد، از تعداد عقرب ها، اما نمی‌گوید، ۱۵ نفر هم برایش کار می‌کند و با این وجود بازار فروشی هم ندارد؛ اما با این حال به چند نفر هم ماهیانه حقوق می‌دهد، شرکتی که به خاطرش از حرفه‌ی خلبانی هم گذشته است.
دارو‌های معروفی که وجود خارجی ندارند
با افتخار، اما می‌گوید هدفش خدمت به نجات جان انسان هاست او معتقد است جمع آوری زهر مایع و تبدیل آن به پودر جامد که در اصطلاحِ علمی به آن وِنوم می‌گویند، خدمت به بشریت و جامعه پزشکی ست.
اما با رییس بخش جانوران سمی موسسه رازی که همصحبت می‌شوم، می‌گوید: این زهر در زمینه‌ی پیوند‌های جراحی قلب،
درمان بیماری لوپوس (نوعی بیماری که در آن پادتن‌ها به جای حمله به سلول‌های بیگانه بدن به خود حمله می‌کنند)، سرطان‌های مختلف و پاکسازی تومور، روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید)، بیماری‌های التهاب روده، صرع، ام اس و ... مورد مطالعه قرار گرفته؛ اما این تحقیقات هنوز در هیچ جای دنیا تایید نشده و به مرحله تولید دارو نرسیده است؛ بنابراین تمام ادعا‌ها در خصوص کاربرد دارویی آن رد می‌شود؛ اما فرض را بر این می‌گذاریم که همه‌ی فرضیه‌ها اثبات شده و به مرحله تولید هم رسیده است، اگر قرار باشد که همه‌ی دنیا به صورت مستقیم از زهر عقرب، دارو بسازند چه اتفاقی خواهد افتاد؟!
دکتر محمدپور در پاسخ می‌گوید: اگر حتی این اتفاق هم بیفتد، نمی‌شود با استفاده از نمونه‌های طبیعی، نسل عقرب را از طبیعت منقرض کرد.
رییس بخش جانوران سمی موسسه رازی می‌گوید: در صورت تایید فرضیه‌ها و استفاده‌ی کاربردی از این سم، کارشناسان و متخصصان با شناسایی مولکولی، آن را مدل سازی می‌کنند و به بازار عرضه می‌شود تا نسل این جانور به خطر نیفتد.
نیشی با طعم نوشدارو
اما ناگفته نماند که نیشِ کژدم، نوشدارو هم هست، موسسه رازی از زهر آن پادزهر می‌سازد و در صنعت سرم سازی حرف اول را می‌زند.
دکتر محمدپور رییس بخش جانوران سمی موسسه رازی می‌گوید: نه تنها موسسه رازی، بلکه هر موسسه‌ی دیگری که پادزهر تولید می‌کند، چون با جان مردم سروکار دارد، نمی‌تواند به سم‌هایی که از جا‌های مختلف آورده می‌شود اعتماد کند. او می‌گوید زهرگیری از طرف موسسه در محل و با حضور کارشناسان و ناظران وزارت بهداشت انجام می‌شود و با شناسایی نمونه‌ی مورد نظر که قیمت هر نمونه هم چیزی بیشتر از ۱۰۰ یا ۲۰۰ تک، تومانی بیشتر نیست، علامتگذاری و به آزمایشگاه انتقال داده می‌شود؛ بنابراین سم‌هایی که از سوی این افراد عرضه می‌شود، قابل اعتنا و خریداری نیست. حالا متوجه می‌شویم که چرا آقای نورمحمدی می‌گفت هیچ کس از ما سم عقرب نمی‌خرد.
شرکت‌هایی که کارچاق کنِ قاچاق شده اند
این سم ها، چون به صورت علمی و اصولی استحصال نمی‌شوند، قابلیت استفاده ندارند؛ بیشتر افرادی که به این کار روی می‌آورند، با رشته‌ی جانورشناسی بیگانه اند و از علم پزشکی هم سر در نمی‌آورند، آن‌ها تنها به خاطر سودجویی به گردابی افتاده اند که هم خود را به دردسر انداخته اند و سرمایه اشان را به امید کسب درآمد‌های میلیاردی از دست داده اند و هم طبیعت را به خطر انداخته اند؛ اما در این میان، عده‌ای با ثبت یک شرکت که مجوز آن را هم از مراکز قانونی یعنی وزارت بهداشت یا سازمان غذا و دارو نگرفته اند و دست به این کار زده اند با قاچاقِ نمونه‌های زنده به خارج از کشور، گونه‌های جانوری و طبیعت را با خطر جدی مواجه کرده اند.
دکتر محمدپور در پاسخ می‌گوید: اگر حتی این اتفاق هم بیفتد، نمی‌شود با استفاده از نمونه‌های طبیعی، نسل عقرب را از طبیعت منقرض کرد.
رییس بخش جانوران سمی موسسه رازی می‌گوید: در صورت تایید فرضیه‌ها و استفاده‌ی کاربردی از این سم، کارشناسان و متخصصان با شناسایی مولکولی، آن را مدل سازی می‌کنند و به بازار عرضه می‌شود تا نسل این جانور به خطر نیفتد.
نیشی با طعم نوشدارو
اما ناگفته نماند که نیشِ کژدم، نوشدارو هم هست، موسسه رازی از زهر آن پادزهر می‌سازد و در صنعت سرم سازی حرف اول را می‌زند.
دکتر محمدپور رییس بخش جانوران سمی موسسه رازی می‌گوید: نه تنها موسسه رازی، بلکه هر موسسه‌ی دیگری که پادزهر تولید می‌کند، چون با جان مردم سروکار دارد، نمی‌تواند به سم‌هایی که از جا‌های مختلف آورده می‌شود اعتماد کند. او می‌گوید زهرگیری از طرف موسسه در محل و با حضور کارشناسان و ناظران وزارت بهداشت انجام می‌شود و با شناسایی نمونه‌ی مورد نظر که قیمت هر نمونه هم چیزی بیشتر از ۱۰۰ یا ۲۰۰ تک، تومانی بیشتر نیست، علامتگذاری و به آزمایشگاه انتقال داده می‌شود؛ بنابراین سم‌هایی که از سوی این افراد عرضه می‌شود، قابل اعتنا و خریداری نیست. حالا متوجه می‌شویم که چرا آقای نورمحمدی می‌گفت هیچ کس از ما سم عقرب نمی‌خرد.
شرکت‌هایی که کارچاق کنِ قاچاق شده اند
این سم ها، چون به صورت علمی و اصولی استحصال نمی‌شوند، قابلیت استفاده ندارند؛ بیشتر افرادی که به این کار روی می‌آورند، با رشته‌ی جانورشناسی بیگانه اند و از علم پزشکی هم سر در نمی‌آورند، آن‌ها تنها به خاطر سودجویی به گردابی افتاده اند که هم خود را به دردسر انداخته اند و سرمایه اشان را به امید کسب درآمد‌های میلیاردی از دست داده اند و هم طبیعت را به خطر انداخته اند؛ اما در این میان، عده‌ای با ثبت یک شرکت که مجوز آن را هم از مراکز قانونی یعنی وزارت بهداشت یا سازمان غذا و دارو نگرفته اند و دست به این کار زده اند با قاچاقِ نمونه‌های زنده به خارج از کشور، گونه‌های جانوری و طبیعت را با خطر جدی مواجه کرده اند.
اگر از این افراد بپرسید که وقتی هیچ مرکز تولید پادزهری در دنیا پیدا نمی‌شود تا ونوم استحصال شده‌ی شما را بخرد، پس چرا باعث انقراض نسل عقرب‌ها می‌شوید، با این دو پاسخ مواجه خواهید شد: یا می‌گویند شیوه‌ی کار آن‌ها تکثیر و عقرب پرورشگاهی ست یا ادعا می‌کنند که پس از استحصالِ سم از نمونه‌های طبیعی، آن‌ها را در طبیعت رها می‌کنند.
پاسخ مهدی کاظمی، محقق و کارشناس زیست‌شناسی جانوری به این دو ادعا، اما این است:
سم حاصل از عقرب پرورشگاهی قابلیت استفاده ندارد و در حقیقت سمی تقلبی محسوب می‌شود، چون او دیگر بر سر سفره‌ی طبیعت غذا نمی‌خورد و رهاسازی آن در طبیعت نیز تنها یک ادعای کذب است چرا که بعد از یک بار و در برخی گونه‌ها دوبار نمونه گیری، عقرب می‌میرد؛ هرچند در صورت تایید ادعای نمونه گیری طبیعی، چون این کار به صورت غیرحرفه‌ای و بدون حضور کارشناسان و ناظران وزارت بهداشت انجام می‌شود در هیچ جای دنیا خریداری و استفاده نمی‌شود.
کاظمی این را هم گفت، وقتی که شوک الکتریکی به عقرب‌ها زده می‌شود، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آن‌ها وارد می‌کند، زندگیش را فلج می‌کند و این عقرب دیگر آن عقرب سابق نیست که بتواند دوباره در طبیعت به زندگیش ادامه بدهد؛ ضمن این که تا الان هم هیچگونه مطالعات دقیقی در حوزه "صید و رهاسازی (Capture & Release) " توسط متخصصان ذیصلاح برای ارزیابی موفقیت‌آمیز بودن این کار یعنی استقرار جانوران رهاسازی شده در اکوسیستم انجام نشده است.
اما ادامه حرف هایش آدم را می‌ترساند؛ ترس از به خطر افتادن جان انسان ها، او می‌گوید عقرب‌هایی که در قلمرو‌های دیگری غیر از زادگاه خودشان رها می‌شوند بعد از جفت گیری با گونه‌های دیگر، دارای زهری کشنده خواهند شد که به پادزهر‌ها هم جواب نمی‌دهد و ارمغانش مرگی ست که از ناآگاهی و بی دانشی عده‌ای سودجو اتفاق می‌افتد.
حالا وقتی همه‌ی این نکته‌ها را کنار هم می‌گذارم، می‌بینم پرداختن به کاری که خریدار ندارد، معمایی ست که سرنخش سر از عربستان و کشور‌های اروپایی و آمریکا در می‌آورد.
استنادش هم سخنان احمد تقوی مشاور ارشد مدیر موسسه رازی اهواز است؛ 
او در خصوص چگونگی استفاده از شکار بی رویه‌ی عقرب‌ها می‌گوید: سم عقرب در تولید «آنتی ونوم» یا پادزهر برای موسسه رازی دارای اهمیت زیادی است و در ژنتیک نیز کاربرد دارد؛ برای همین باعث شده تا بسیاری از کشور‌های خارجی با حرص و ولع خاصی برای به دست آوردن گونه‌های عقرب ایرانی دست به جیب شوند و حسابی خرج کنند، کاری که قاچاق چیان راه رسیدن به این آمال و آرزو را برای آن‌ها هموار کرده اند و آن‌ها هم پس از خریداری عقرب‌های زنده، ژن تولید کننده سم را شناسایی و بعد به صورت مولکولی و فرایند آزمایشگاهی به باکتری قارچی می‌دهند تا سم را برایشان تولید کند و بعد همان آنتی سرم را به کشور ما به بهایی گزاف می‌فروشند!
فردای بدونِ سم، خطرناک است
تقوی با نگرانی از ادامه این روند می‌گوید: اگر قاچاق همینطور ادامه داشته باشد، ضمن کمبود پادزهر در کشور، آرایش محیط زیست نیز بر هم می‌خورد و باعث از بین رفتن گونه‌های سمی عقرب‌ها که در دنیا هم بی نظیراند می‌شود.
فردای بدونِ سم، خطرناک است
تقوی با نگرانی از ادامه این روند می‌گوید: اگر قاچاق همینطور ادامه داشته باشد، ضمن کمبود پادزهر در کشور، آرایش محیط زیست نیز بر هم می‌خورد و باعث از بین رفتن گونه‌های سمی عقرب‌ها که در دنیا هم بی نظیراند می‌شود.
گونه‌های بی نظیری که پای محققان برجسته‌ی دنیا را هم به کشورمان باز کرده است.
پروفسور استیون اندرسون، استاد بازنشسته دانشگاه‌های آمریکا و متخصص خزندگان پس از بازدید از مار‌های کمیاب از جمله مار دم عنکبوتی در ایلام گفت:
|
زهر مار و عقرب نوعی الماس در سیستم تحقیقات دارویی و پزشکی دنیا است که روز به روز به اهمیت داشتن این ماده افزوده می‌شود و متقاضیان زیادی برای این محصول وجود دارد؛ بنابراین صدور مجوز برای فعالیت افراد سودجو، یعنی چراغ سبز دادن به قاچاق گونه‌های مختلف عقرب؛ گونه‌هایی که به صورت زنده از دلالانی که در قالب یک شرکت و با پرستیژی شیک به قاچاق عقرب و نابودی زیست بوم‌های طبیعی کشورمان می‌پردازند، به تاراج می‌روند. گزنده‌هایی که حالا مظلومانه به اسارت در می‌آیند و به غربت تبعید می‌شوند، |
مهدی کاظمی می‌گوید: گاهی سازمان حفاظت محیط زیست و نیروی انتظامی تعداد قابل توجهی عقرب را از قاچاقچیان ضبط می‌کند؛ اما معلوم نبودن دقیق مکان جمع‌آوری نمونه‌ها باعث از بین رفتن این جانوران می‌شود؛ چون که اگر در محل زندگی و خانه و کاشانه‌ی خودشان رها نشوند، می‌میرند و از سوی دیگر جای خالی جریمه‌های بازدارنده برای شکار گونه‌های عقرب تا همین سال گذشته، زمینه را برای تکرار این تخلفات فراهم کرده بود؛ هرچند در حال حاضر هم جریمه‌هایی مانند هر قطعه عقرب ۲۵ هزار تومان و ۶ ماه زندان با وجود صدور مجوز شرکت‌های تکثیر و پرورشگاهی کارساز نبوده است.
نامه‌ای پر از بوی هشدار‌های جدی!
کاظمی اخیراً با ارسال نامه‌ای به عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داده که اگر جلوی رویه‌ی خروج جانوران زهرآگین از کشور گرفته نشود به زودی با مشکل تولید پادزهر‌های استاندارد مواجه می‌شویم و آن وقت است که سازمان حفاظت محیط زیست باید پاسخگوی نظام سلامت کشور باشد.
اما در حالی که نمونه‌های تکثیری عملا غیر قابل استفاده است و کاربردی ندارد و پیامد‌های خروج عقرب‌های زنده از کشور به وسیله‌ی دلالانی که نقش تکثیر کننده‌ی این گونه‌های جانوری را بازی می‌کنند، چرا بر ادامه روند صدور اینگونه مجوز‌ها اصرار می‌شود؟!
مجوز‌هایی که کارشناسان هم بار‌ها خطر و بی ارزش بودن آن را گوشزد کرده اند.
نامه‌ای پر از بوی هشدار‌های جدی!
کاظمی اخیراً با ارسال نامه‌ای به عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داده که اگر جلوی رویه‌ی خروج جانوران زهرآگین از کشور گرفته نشود به زودی با مشکل تولید پادزهر‌های استاندارد مواجه می‌شویم و آن وقت است که سازمان حفاظت محیط زیست باید پاسخگوی نظام سلامت کشور باشد.
اما در حالی که نمونه‌های تکثیری عملا غیر قابل استفاده است و کاربردی ندارد و پیامد‌های خروج عقرب‌های زنده از کشور به وسیله‌ی دلالانی که نقش تکثیر کننده‌ی این گونه‌های جانوری را بازی می‌کنند، چرا بر ادامه روند صدور اینگونه مجوز‌ها اصرار می‌شود؟!
مجوز‌هایی که کارشناسان هم بار‌ها خطر و بی ارزش بودن آن را گوشزد کرده اند.
به زعم حمیدرضا گودرزی، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی، در سال‌های گذشته، نیشِ عقرب و مار بیشتر بر تنِ روستاییان می‌خورد؛ اما با کاهش جمعیت روستایی به کمتر از ۳۰ درصد و توسعه کشاورزی مکانیزه، بهسازی ساختمان‌های روستایی، تغییر سبک زندگی و افزایش آگاهی آن ها، علاوه بر کاهش چشمگیر مصدومیت مارگزیدگی و عقرب‌زدگی، میزان تقاضا به آنتی‌سرم آن‌ها هم کمتر شده است.
هرچند که این آمار هنوز در استان ایلام با توجه به توسعه نیافتگیِ قابل ملاحظه‌ی آن، تا حدودی بالاست؛ به گونه‌ای که چهارمین استان گزش عقرب در کشور شناخته شده است و صادقی فر معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان می‌گوید: سالانه بیش از ۲ هزار مورد عقرب گزیدگی در ایلام ثبت می‌شود؛ به گونه‌ای که تعداد افرادِ عقرب گزیده‌ی استان در سال ۹۸ حدود ۲۳۰۰ نفر و در ۶ ماهه اول سال جاری حدود ۱۲۰۰ نفر بوده؛ موضوعی که خطر قاچاق عقرب‌های استان و کمبود پادزهر این گونه‌ها را در آینده گوشزد می‌کند.مجوز پرورشگاه، امروز ممنوع، فردا آزاد!
حمید ظهرابی، معاون وقت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست سال گذشته در بخشنامه‌ای نوشت؛ با توجه به تهدید جدی و مخاطرات محیط زیستی ناشی از کاهش شدید و حذف گونه‌هایی از عقرب در برخی از نقاط کشور و همچنین تخریب زیستگاه‌ها به علت حضور بیش از حد و اقدامات تخریبی صیادان و نیز با توجه به مستندات علمی در سراسر جهان، مبنی بر این که تکثیر و پرورش عقربِ در اسارت، توجیه اقتصادی نداشته و تنها منجر به نابودی عقرب‌های بالغ و مولدِ برداشت شده از طبیعت می‌شود و همچنین زهر عقرب در مقیاس ذکر شده در دوره‌های آموزشی و تبلیغاتی، خریدار نداشته؛ لذا تاسیس مراکز تکثیر و پرورش و اجرای دوره‌های آموزشی جز ضرر برای طبیعت و سود به نفع دلالان این دوره‌ها نتیجه‌ای در بر نداشته است و بر همین اساس صدور مجوز طرح‌های تکثیر و پرورش عقرب متوقف می‌شود.
اما با روی کار آمدن معاون جدید، صدور مجوز‌ها از سر گرفته شد؛ مجوز‌هایی که بی اعتباریشان باعث شده بود تا یک روز آزاد شوند و روز دیگر محدود و حالا امروز باز هم در این بالا و پایین شدن‌ها دوباره در برخی از استانها محدودیت‌هایی اعمال شده؛ از جمله این که به گفته‌ی ابدالی مدیرکل حفاظت محیط زیست ایلام در حال حاضر صدور مجوز تکثیر و پرورش عقرب در ایلام به حالت تعلیق درآمده است.
مار‌ها هم در لیست سیاه قاتلانِ طبیعت
اما این فقط عقرب‌ها نیستند که نیش سودجویان به تَنشان خورده، نام مار‌ها هم در لیست شکار قاتلان طبیعت حک شده است و این بار نوبت افعی دم عنکبوتی ست که خانه و قلمروش را نا امن ببیند.
افعی دم عنکبوتی، طبیعت زاگرس را برای محل زندگی خود انتخاب کرده، تعداد اندکی از آن‌ها در کرمانشاه و خوزستان سکنی گزیده اند؛ اما محل اصلی زندگی شان ایلام است و جمعیت آن‌ها در این استان بسیار بیشتر است. تنوع قبیله‌ای مار‌ها در ایلام با ۲۵ گونه مار زیبا و پنج گونه افعی، مانند گنجینه‌ای ارزشمند از حیات وحش است که در این میان افعیِ منحصر به فردِ 'دم عنکبوتی' را می‌توان ثروتی ملی، فریبنده؛ اما مهجور دانست که البته این روز‌ها نامش بر سر زبان‌ها افتاده است.
بیشتر بخوانید:
دم عنکبوتی با قیافه‌ای جذاب و قدی متوسط از خانواده افعی‌های شاخ دار، با نام علمی 'زودوسراستس' است که در انتهای دم خود زائده‌ای شبیه به رتیل یا عنکبوت دارد و هنگام شکار، آن را برای فریب طعمه به جنبش و حرکت وا می‌دارد، چیزی که باعث شده تا مانند مار‌های دیگر به دنبال پیدا کردن غذا نرود و در همان جایی که هست با فریب حشرات و جانوران منطقه، ناهار و شامش را تهیه کند؛ بنابراین به گفته‌ی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان در ۱۰ سال گذشته تا کنون هیچ موردی از گزندگی به وسیله‌ی این مار گزارش نشده است، زیرا او اهل پیاده روی و گردش نیست؛ با این حال عده‌ای به دنبال گرفتن مجوز احداث مرکز تکثیر و پرورش این گونه هستند.
آقای (م- ن) استدلالش این است که برای گرفتن زهرمار افعی دم عنکبوتی که تا حالا پادزهر آن درست نشده، اقدام به گرفتن مجوز کرده است؛ اما با درخواستش موافقت نمی‌شود. او از رسانه خواستار پیگیری تاخیر در صدور این مجوز شده است.
دکتر محمدپور، رییس بخش جانوران سمی موسسه رازی در پاسخ به این مطالبه‌ی غیرعلمی می‌گوید: تهیه‌ی ونومِ افعی دم عنکبوتی با توجه به محدود بودنِ قلمرو زندگی آن و شخصیتِ آرامی که دارد، توجیه علمی ندارد.
او می‌گوید این مار روحیه‌ی تهاجمی ندارد؛ بنابراین تا کنون مواردی از گزش از سوی افعی دم عنکبوتی گزارش نشده و اگر هم چنین اتفاقی بیفتد از پادزهر‌های مشابه برای درمان استفاده می‌شود که جوابگو است؛ بنابراین نیازی به تهیه‌ی پادزهر آن نیست هرچند که انجام این کار‌ها نیز باید از سوی افراد مورد تایید وزرات بهداشت صورت گیرد.
آب پاکی روی دست سودجویان.
اما صحبت‌های دکتر فتحی نیا آب پاکی را روی دست سودجویان می‌ریزد، او می‌گوید: افعی دم عنکبوتی کمتر از یکسال است که در ضمیمه ۲ سایتس Appendix II of CITES قرار گرفته که طبق قوانینِ بین‌المللی، تجارت و بهره‌برداری تجاری از این گونه را بدون مجوز‌های قانونی منع می‌کند.
هشداری جدی! / سلامت انسان‌ها در تیررس شکارچیان
اما صحبت‌های دکتر فتحی نیا آب پاکی را روی دست سودجویان می‌ریزد، او می‌گوید: افعی دم عنکبوتی کمتر از یکسال است که در ضمیمه ۲ سایتس Appendix II of CITES قرار گرفته که طبق قوانینِ بین‌المللی، تجارت و بهره‌برداری تجاری از این گونه را بدون مجوز‌های قانونی منع می‌کند.
هشداری جدی! / سلامت انسان‌ها در تیررس شکارچیان
| شکارچیانِ مار و عقرب، امروز نقش بمبِ هسته‌ای را در نابودی اکوسیستم و گونه‌های جانوری ایفا می‌کنند؛ موضوعی که به همین جا هم ختم نمی‌شود و سلامت انسان‌ها را نیز نشانه گرفته است. قاچاق و نابودی این گونه‌های جانوری در آینده‌ی نه چندان دور ما را با کمبود پادزهر آن‌ها مواجه می‌کند و ما یا باید همانند قرن‌های گذشته به قطع دست و پای مصدوین تن بدهیم و یا شاهد اعلامیه‌های مختلف مرگ همنوعانمان بر روی دیوار‌های شهری باشیم که عده‌ای با پول‌های سمی، سلامت و جان همنوعانشان را با سود جیب‌های خود معاوضه و معامله می‌کنند. |
نویسنده: زهرا پوراسماعیل
نظر شما