ولادت اسوه ایثار و ادب و روز جانباز

چهارم شعبان، روز ولادت حضرت ابوالفضل العباس(ع) اُسوه ایثار کربلا است که روز جانباز نامگذاری شده است.

به گزارش خبرنگار معارف گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما ، حضرت ابوالفضل العباس نخستین فرزند حضرت على (ع) و ام البنین در روز چهارم شعبان سال ۲۶ هجرى در مدینه چشم به جهان گشودند.
پس از شهادت حضرت زهرا (ع) امام على (ع) زنى ازچهارم شعبان سالروز ولادت حضرت ابوالفضل (ع) طایفه بنى کلاب را که نامش فاطمه دختر حزام بن خالد بود و نیاکانش همه از دلیرمردان بودندبه همسری برگزید.

این بانوی مکرمه پس از ازدواج با امام علی (ع) وظیفه مادرى و سرپرستى براى فرزندان حضرت زهرا (س) را به عهده گرفت و آنان را، چون فرزندان خود بلکه بیشتر از فرزندانش دوست مى داشت.
گویند وقتى وى را فاطمه صدا مى زدند وى گفت مرا فاطمه صدا نکنید زیرا فرزندان با شنیدن نام فاطمه به یاد غم هاى مادرشان مى افتند و ناراحت مى شوند بلکه مرا خادم خود بنامید و حضرت على (ع) وى را ام البنین یعنى مادر پسران نامید و به این نام شهرت یافت.
حضرت ابوالفضل نخستین فرزند از چنین بانوى با معرفت و حق شناس بود.
تولد وى، خانه على (علیه السلام) و دل مولا را غرق نور و سرور ساخت وقتى که به دنیا آمد حضرت در گوش او اذان و اقامه گفت نام خدا و رسول خدا را بر گوش وى خواند و نام او را عباس قرار داد.
با آن که این نوزاد بسیار خوش منظر و زیبا بود به طورى که وى را قمر بنى هاشم نامیده اند و به ماه شب چهارده تشبیه نموده اند و حضرت وى را به نام عباس نام نهاد و آن به این علت بود که عباس هم به معناى شیر شرزه و خشمگین است و هم به معناى عبوس و چهره گرفته زیرا که ایشان نسبت به ظالمان چهره اى خشمگین داشتند.
با آن که هنگام تولد پدر خوشحالى مى کند، حضرت گاهى قنداقه عباس خردسال را در آغوش مى گرفت و آستین دست هاى کوچک او را بالا مى زد و بر بازوان او بوسه مى زد و اشک مى ریخت حضرت در پاسخ ام البنین نسبت به این کار فرمود این دست‌ها براى کمک و یارى به برادرش حسین قطع خواهد شد.
حضرت عباس در خانه على (ع) و در دامان مادر با ایمان وفادارش و در کنار امام حسین (ع) رشد کرد و درس هاى بزرگ انسانیت، صداقت و اخلاق را فرا گرفت.
تربیت خاص امام على (علیه السلام) بى شک در شکل دادن به شخصیت فکرى و روحى این نوجوان سهم عمده اى داشت.
دلاورى هاى این نوجوان از زمان پدر بزرگوارش در جنگ هاى آن حضرت با مخالفین نمودار بود که برخى جلوه هایى از شجاعت این نوجوان را در جنگ صفین در تاریخ ثبت کرده اند.
حضرت امام سجاد درباره حضرت عباس مى فرماید: خداوند عمویم عباس را رحمت کند که در راه برادرش ایثار و فداکارى کرد و از جان خود گذشت چنان فداکارى کرد که دو دستش قلم شد خداوند نیز به او همانند جعفر بن ابى طالب در مقابل آن دو دست قطع شده دو بال عطا کرد که با آن‌ها در بهشت با فرشتگان پرواز مى کند عباس نزد خداوند مقام و منزلتى بسیار بزرگ دارد که همه شهیدان در قیامت به او غبطه مى خورد.
وى تنها به عنوان یک قهرمان نامدار و دلاور مطرح نبود بلکه فضائل علمى، تقوایى او و دانش رفیع را از خردسالى از سرچمشه علوم الهى به دست آورده بود چنانچه برخى روایات اشاره به این نکته دارند که وى از زمان کودکى شروع به تغذیه علمى نموده است.
حضرت عباس همان جایگاه را نسبت به امام حسین (ع) داشت که حضرت على نسبت به پیامبر (ص) داشت ایشان پشتوانه و تکیه گاهى براى امام حسین بودند چنانچه امیر المؤمنین چنین جایگاهى را نسبت به پیامبر داشت.
براى ایشان ۱۶ لقب شمرده اند از جمله عباس، ابوالفضل، ابوالقربه (پدر مشک)، سقا، قمر بنى هاشم و باب الحوائج که هر کدام جلوه اى از فضائل، کرامات و عظمت وى را نشان مى دهد.
خواندن دو رکعت نماز همانند نماز صبح، توسل به حضرت ابوالفضل (ع) و به جا آوردن ۱۳۳ مرتبه ذکر یا کاشف الکرب عن وجه الحسین، اکشف کربی بحق اخیک الحسین و سپس ۱۳۳ مرتبه صلوات هم در این روز ثواب بسیار دارد.

نگاهی به جایگاه والای جانبازی

در لیلة المبیت پس از این که امیرالمؤمنین علیه السلام در بستر پیامبر خوابید و بزرگ ترین خطر را به جان خرید تا پیامبراسلام (ص)، با سلامت کامل بتواند به مدینه هجرت کند و حکومت مقتدر اسلامی را در آن جا ایجاد نماید، درباره این فداکاری و جانبازی علی (ع) این آیه شریفه نازل شد: «و از گروه مردم کسی هست که از جان خویش در راه تحصیل رضایت خداوند می گذرد و خداوند بر بندگان خود مهربان است.

اسوه و امام جانبازان

هر ورق از دفتر زندگی امیرالمؤمنین (ع) جلوه ای از امامت و ولایت است. علی(علیه السلام) در عرصه ایمان امام مؤمنان، در جبهه های نبرد امام مجاهدان، در عبادت امام عابدان، در زهد و تقوا امام متّقیان، در عشق به محبوب سیّدالعشاق، و در همه ابعاد دینی و اجتماعی پیشوای اهل ایمان است. او امام جانبازان نیز هست. هرگز از مرگ نهراسید و همواره مشتاق شهادت بود و بلاهای کوچک و بزرگ را به جان می خرید. امیرالمؤمنین علیه السلام بارها جان رسول اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) را از خطر تهدید بت پرستان نجات داد و اسلام را حیات دوباره بخشید.

جانبازان در کلام بنیان گذار کبیر انقلاب

حضرت امام خمینی رحمه الله بارها با کلام الهی خود جانبازان و ایثارگران را مورد تفقّد قرار داده، آنها را مایه سرافرازی ملت ایران خوانده اند. ایشان، با آن مقام والای الهی خود را در برابر جانبازان کوچک شمرده، می فرماید: «وقتی امثال شما قدرتمندان روحی را می بینم با این روحیه بزرگ و با این عظمت روح، خجالت می کشم که خودم را یک انسان متعهد بدانم. زبان و پیام ما عاجز از ترسیم مقام بلندپایه عزیزانی است که برای اعتلای کلمه حق و دفاع از اسلام و کشور اسلامی جانبازی نموده اند». و در جای دیگر می فرماید: «به اسلام بزرگ برای داشتن این جانبازان در راهِ حق، که برای اسلام و میهن اسلامی خود از همه چیز خویش می گذرند تبریک تقدیم می کنم.

رهبر انقلاب بزرگ جانباز انقلاب

یکی از جانبازان بزرگ انقلاب اسلامی رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت اللّه خامنه ای، می باشند. ایشان در تاریخ ششم تیرماه 1360، هنگامی که در مسجد ابوذر تهران سخنرانی می کردند، بر اثر بمبی که منافقین کوردل کار گذاشته بودند به شدّت مجروح گردید و پس از معالجه در بیمارستان هم چنان از ناحیه دست راست دچار مشکل هستند. امام خمینی(ره) در پیامی به مناسبت سوءقصد به جان ایشان مرقوم فرمودند: «من، به شما خامنه ای عزیز تبریک می گویم که در جبهه های نبرد، با لباس سربازی و در پشت جبهه با لباس روحانی، به این ملت مظلوم خدمت نموده و از خداوند تعالی، سلامت شما را برای ادامه خدمت به اسلام و مسلمین خواستارم.

جانبازان در کلام رهبرمعظم انقلاب

مقام معظم رهبری در ضمن سخنانی می فرمایند: جانبازان، سوابق درخشان خود در میدان جنگ و نیز مُهر و نشانی را که از جنگ تحمیلی بر جسم خود به یادگار دارند، هرگز نباید از تاریخ پرشکوه دفاع مقدّس ملّت ایران منقطع کنند؛ بلکه آن را به مانند ثروتی عظیم برای خود نگهدارند. جانبازان، یادگار آزمایش های بزرگ ملی محسوب می شوند و ملّت ایران باید برای همیشه به آنان به عنوان الگوهای مقاومت ارج نهند و آنان را گرامی بدارند.

انقلاب و عمارهای آن

جانبازان از وادی شهادت بازگشته اند، اما نه به اختیار خود که با تقدیر خدا و مشیّت الهی در دنیا مسکن گزیده اند. جانبازان تلخی ماندن را با شیرینی ادای تکلیف جبران کرده اند. آنان مانده اند تا به ما در راه ماندگان، راه رستگاری بیاموزند. حضور جانبازان در جامعه ما به اندازه انقلاب قیمت دارد. وجود آنان در جامعه همچون وجود عمّار و یاسر در سپاه امیرالمؤمنین علیه السلام است. عمار، جانباز جنگ های رسول خدا بود و رنج ماندن را بر خود هموار می کرد تا شبهه و نفاق را در میان امت و از اردوی علی علیه السلام بزداید. عمارهای انقلاب یعنی جانبازان نیز مانده اند تا پرچم امام را برافراشته نگاه دارند. آنان مانده اند تا بگویند کدام راه، راه اصیل انقلاب است.

جانبازان الگویی برای جوانان

جوانان و نوجوانان جامعه ما برای رشد و تعالی خویش، و برای دفاع از انقلاب اسلامی و ارزش های آن و برای استقامت در راه رسیدن به اهداف اسلامی خویش نیازمند الگوی مناسب هستند. رهبر معظم انقلاب حضرت آیت اللّه العظمی خامنه ای (مدّظلّه العالی) در این باره می فرمایند: «جانبازان قدرت های بسیاری را که خداوند متعال در روح و جسم انسان به ودیعه نهاده است به کار گرفتند و در میدان علم، مدیریت و ورزش، و نیز در بسیاری از مسایل دین و دنیا شگفتی آفریدند. بنابراین جوانان ایران در هر عرصه و رشته ای که وارد می شوند باید از جانبازان درس بگیرند و آنان را الگو و سرمشق خود قرار دهند».

برترین سرمایه

بزرگ ترین سرمایه جانبازان، به تعبیر حضرت آیت اللّه جوادی آملی، «قلب شکسته» است. قلب شکسته سرمایه ای است که هرکسی نمی تواند آن را به راحتی به دست آورد. مگر آن کس که مانند جانبازان موانع و حجاب ها را از پیش رو برداشته و ارتباط وی با دنیا ضعیف شده و مهر دنیا از دلش بیرون رفته باشد. آری دل شکسته جانبازان سرمایه حشر با ابرار و پرواز با اهل ملکوت است.

یادگار دوست

جانباز شدن حادثه و اتفاق ناگواری نیست، تصادف نیست. حضرت دوست جانبازان را این گونه پسندیده و عاشقان خویش را بدین آرایه مزیّن ساخته است. جانبازی حاصل تلاش برای کسب رضای الهی و مجاهدت در راه اوست و این نشان افتخار و موهبتی آسمانی و ملکوتی است که مخصوص عاشقان و شیفتگان کوی محبوب است. زبان حال هریک از جانبازان این است که:
از دوست به یادگار دردی دارم / کآن درد به صد هزار درمان ندهم

رسالت جانبازان در عصر حاضر

جانبازان و ایثارگران پشتوانه بزرگ جامعه و انقلاب اسلامی ما هستند. آنان اگرچه پایشان را از دست داده اند، اما ایستاده اند تا نام، یاد و فرهنگ شهیدان را زنده نگه دارند؛ و اگرچه ممکن است دستی در بدن نداشته باشند، ولی هم چنان علمداران این انقلابند. آنان شور و نشاط حسینی را در جامعه برپا داشته اند، و هم چنان در صحنه باقی مانده اند تا ولایت تنها نماند و علی زمان مظلوم واقع نشود.

همسر جانباز، همسر نمونه
همان گونه که جانبازان و ایثارگران در میهن اسلامی، تکریم می شوند شایسته است که از همسران آنان نیز که در بالاترین مرتبه های ایثار و فداکاری قرار دارند، تجلیل شود. آنان پروانگان پاک بازی هستند که بی ادعا برگرد شمع وجود جانبازان در طوافند. به پشتوانه دل سوزی ها و مراقبت های آنان است که جانبازان مسئولیت سنگین خویش را در جامعه به خوبی انجام می دهند. همسران جانبازان برای بانوان مسلمان و باایمانِ کشورمان سرمشق هستند.

عملدار عرصه فرهنگی
جانبازان تنها در میدان های نبرد پیشتاز نبوده اند. امروز در تمام صحنه ها جانبازان و ایثارگران عزیز با قدرت به فعّالیّت مشغولند و حتّی در بعضی عرصه ها از دیگران نیز گوی سبقت ربوده اند. آنان در عرصه های فرهنگی، در مقابل شبیخون دشمن صف های مستحکمی هستند و آثار عمیق و شگرفی در جامعه برجای نهاده اند.

وظیفه جامعه در قبال جانبازان
جانبازان و ایثارگران دین بزرگی بر گردن جامعه ما دارند. آنان از مال و جان خویش گذشتند و تمام هستی خویش را در طبق اخلاص نهادند. حال مهم ترین وظیفه جامعه در قبال جانبازان احترام و گرامی داشتن دستاوردهای ایثار ایشان است. جمهوری اسلامی، نظام ولایت فقیه، استقلال، آزادی و حاکمیت دین دستاوردهای ایثار آنان است و جامعه باید این محورهای اصلی و اساسی را حفظ کند و استمرار بخشد.

شهیدان زنده انقلاب
از جانبازی تا شهادت هیچ فاصله ای نیست و به تعبیر حضرت امام خمینی رحمه الله جانبازان شهیدان زنده انقلابند. جانباز همزاد شهادت است. جانباز همان شهیدی است که بقایای پیکرش در عالم خاک جا مانده است. چه بزرگوارند شهدای زنده انقلاب. این نعمت الهی و این حیات بهشتی بر جانبازان عزیز مبارک و جاودانه باد.

جانبازان در کلام شهید آوینی
عشق منشأ قدرت آنانی است که از مرگ نمی ترسند و از نیستیِ مادّیِ وجود خود هرگز بیمی به دل راه نمی دهند. در این میان آنان که جان در راه عشق به خدا باخته اند، از همه قدرتمندترند. سرّ این که حضرت امام رحمه الله جانبازان را با صفت قدرتمند توصیف کرده اند، در همین جاست؛ در وجود جانبازان، عشق، بر ترس غلبه یافته است و این از بالاترین قدرت هاست؛ چون جانبازی، خود، شرط عشق است و برای سوختن باید مصداق پروانه بود، شهدا و جانبازان در همه راه باهم شریکند. هردو را عشق و نور، پروانه سان از خود بی خود می کند تا آن جا که دل از جان شیرین برمی کنند و آماده قربانی شدن در راه خدا می شوند و همین آمادگی برای مرگ در راه خدا، که ملازم است با قطع همه تعلّقات دنیوی، بالاترین مرتبه ای است که روح انسان به آن دست می یابد. (نویسنده: برمک بیات)