پخش زنده
امروز: -
محور زمین چگونه جابجا می‌شود؟
یک بحران، محور زمین را جابجا می‌کند.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، در زندگی چیز‌هایی است که به نظر همیشگی می‌آید، مانند محور زمین؛ مفتولی نامرئی که گفته می‌شود سیاره ما حول آن می‌گردد و در بالا از وسط قطب شمال و در پایین از وسط قطب جنوب بیرون زده است، اما این درست نیست.
بحران تغییرات زیست‌محیطی می‌تواند اثر کوچکی بر طول روز و شب بگذارد ـ AFP
به گفته محققان، موقعیت مکانی دو سر این خط ثابت نیست و به دلیل وقوع بحران تغییرات زیست‌محیطی، بیش از پیش نیز در حال جابجایی است که این می‌تواند اثر کوچکی بر طول روز و شب بگذارد. البته، تغیییرات چنان ناچیز است که محسوس نیست.
پژوهشگران هنوز درست نمی‌دانند عامل این جابجایی چیست، اما می‌دانند که چگونگی توزیع آب بر سطح زمین، یکی از عوامل اصلی اثرگذار بر این فرایند موسوم به «حرکت محور زمین» یا «جابجایی محوری» است.
بر اساس پژوهش جدیدی، ذوب یخچال‌های طبیعی چنان حجمی از آب وارد اقیانوس‌ها کرده که از اواسط دهه ۹۰ میلادی به این سو توانسته است جهت جابجایی محور زمین را عوض کند و باعث شتاب گرفتن آن به سمت شرق شود.
شنشان دنگ، محقق مؤسسه علوم جغرافیایی و منابع طبیعی فرهنگستان علوم چین و نویسنده این پژوهش جدید، می‌گوید: «محتمل‌ترین دلیل تغییر جهت جابجایی محوری در دهه ۹۰، افزایش سرعت ذوب یخ بر اثر گرمایش زمین است.»
وینسنت هامفری، پژوهشگر محیط زیست از دانشگاه زوریخ که در این تحقیق نقشی نداشته است، می‌گوید: زمین به نوعی شبیه فرفره به دور محور خود می‌گردد و اگر وزن فرفره تغییر کند، به علت تغییر محور گردش آن، کم‌کم به یک سمت، مایل و نامتعادل می‌شود.
با انتقال وزن زمین از نقطه‌ای به نقطه دیگر نیز همین وضعیت رخ می‌دهد.
از سال ۲۰۰۲ محققان با استفاده از داده‌های طرح بازیابی گرانش و آزمایش‌های زیست‌محیطی (گریس) توانسته‌اند علل جابجایی محور زمین را کشف کنند. این طرح مشترک ناسا و مرکز هوافضای آلمان، در همان سال با دو ماهواره آغاز شد و در سال ۲۰۱۸ نیز طرحی تکمیلی تعریف کرده‌اند.
در این مأموریت با سنجش تغییرات نایکنواخت گرانشی در نقاط مختلف زمین، داده‌های مربوط به توزیع جرم بر روی این سیاره را جمع‌آوری کرده‌اند.
پژوهش‌های پیشین نیز نشان داده‌اند یکی از علل این‌که اخیراً موقعیت قطب شمال از کانادا به سمت روسیه می‌رود، آهن مذاب در لایه بیرونی هسته زمین است.
یکی دیگر از علل جابجایی‌های این محور را تغییرات ذخیره آب‌های زمینی دانسته‌اند؛ فرایندی که در نتیجه ذوب یخ ناشی از بحران تغییرات اقلیمی و پمپاژ آب زیرزمینی، باعث از دست رفتن همه آب موجود در پوسته زمین، از جمله یخ‌های موجود در یخچال‌ها و آب زیرزمینی ذخیره‌شده زیر قاره‌ها می‌شود.
به گفته نویسندگان این تحقیق جدید، از دست رفتن آب‌های زمینی از عوامل جابجایی محوری در دو دهه گذشته بوده است، زیرا توزیع جرم در این سیاره را دستخوش تغییر می‌کند. آنان، به‌ویژه تغییرات اواسط دهه ۹۰ را بررسی کرده‌اند.
در سال ۱۹۹۵، محور زمین به جای حرکت به سمت جنوب، به شرق متمایل شد. متوسط سرعت این حرکت نیز از ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۰ حدود ۱۷ برابر متوسط سرعت آن از ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۵ شد.
این محققان می‌گویند که توانسته‌اند با استفاده تحلیل پیشرفته مسیر حرکت محور زمین، نوعی بازگشت به گذشته انجام دهند و علت این حرکت را دریابند. در این پژوهش جدید، کل میزان آب از دست رفته از پوسته زمین در دهه ۹۰ و پیش از آغاز طرح گریس را محاسبه کرده‌اند.
با استفاده از داده‌های مرتبط با میزان آب از دست رفته ناشی از ذوب یخچال‌ها و تخمین میزان آب زیرزمینی پمپاژ‌شده، این گروه توانست روند تغییرات آب ذخیره‌شده در خشکی را محاسبه کند.
آنان دریافتند که دلیل اصلی حرکت محور زمین، از دست رفتن آب مناطق قطبی است و از دست رفتن آب مناطق غیر قطبی نیز در این مورد اثرگذار است. در مجموع، از دست رفتن آب‌ها علت تغییر مسیر حرکت محور زمین به سمت شرق است.
دکتر هامفری می‌گوید: «به نظرم این پژوهش شواهد جالبی جهت پاسخ به این سؤال به دست می‌دهد و به ما می‌گوید که شدت این تغییر جرم چقدر است. یعنی آن‌قدر زیاد است که می‌تواند موجب تغییر محور زمین شود.»
دکتر هامفری افزود که این تغییر موقعیت محور زمین، آن‌قدر زیاد نیست که بر زندگی روزمره اثر بگذارد. شاید طول روز‌ها را تغییر دهد، اما فقط در حد چند هزارم ثانیه.
دکتر دنگ، اعتقاد دیگری دارد و می‌گوید: تنها علت این حرکت محوری، افزایش سرعت ذوب یخ‌ها نیست.
این گروه تحقیقاتی، این موضوع خاص را تحلیل نکرده‌اند، اما دکتر دنگ گمان دارد این اختلاف کوچک شاید نتیجه فعالیت‌هایی باشد که بر ذخیره آب زمینی در مناطق غیر قطبی اثرگذار است؛ از جمله پمپاژ بیش از حد آب زیرزمینی جهت کشاورزی.
دکتر هامفری می‌گوید: این شواهد، نشان‌دهنده شدت اثرگذاری فعالیت‌های انسانی بر تغییرات جرم آب‌های زمینی است. این تحلیل، نشان از تغییرات شدید جرم آب در مناطقی، مانند کالیفرنیا، شمال تگزاس، اطراف پکن و شمال هندوستان دارد. مثلاً در کل مناطقی که حجم زیادی از آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی پمپاژ شده است، همین وضعیت وجود دارد.
او افزود: «آب زیرزمینی نیز نقش اساسی در این‌باره دارد. این پژوهشگران در تحلیل‌های خود، مشکل موجود در زمینه مدیریت منابع آب محلی را نیز لحاظ کرده‌اند.»
به گفته این گروه تحقیقاتی، این پژوهش به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از وضعیت ذخیره آب‌های زمینی در اوایل قرن بیستم، پیدا کنیم. در مجموع، ۱۷۶ سال داده درباره حرکات محور زمین، گرد آمده است. با استفاده از برخی روش‌های به‌کاررفته در این پژوهش جدید، می‌توان مقدار آب‌های زمینی از دست رفته در سال‌های اخیر را تخمین زد.
این مقاله، در نشریه پژوهش‌نامه‌های ژئوفیزیکی منتشر شده است.
منبع: ایندیپندنت
نظر شما