پخش زنده
امروز: -
وب گردی
آئین نخل‌گردانی چیست؟
نَخْل‌ْگَردانی، مراسمی است که شیعیان برخی مناطق به عنوان تشییع نمادین پیکر امام حسین (ع) در عزاداری روز عاشورا برگزار می‌کنند.
به گزارش وب گردي خبرگزاري صدا وسيما؛ نَخْل‌ْگَردانی، مراسمی است که شیعیان برخی مناطق به عنوان تشییع نمادین پیکر امام حسین (ع) در عزاداری روز عاشورا برگزار می‌کنند.در این مراسم اتاقکی شبیه تابوت با پوشش سیاه و آراسته با انواع شالهای رنگارنگ و آیینه در حسینیه‌ها، تکایا و محلهایی که در آن عزاداری محرم برگزار می‌شود توسط مردم حمل می‌گردد. نخل‌گردانی بیشتر در شهر‌ها و آبادی‌های اطراف کویر مرکزی ایران رواج دارد؛ از جمله جنوب خراسان، سمنان، دامغان، خمین، نواحی قم، کاشان، ابیانه، خور و بیابانک، زواره، اردستان و نائین. بیشترین و شاخص‌ترین نخل‌های ایران در استان یزد دیده می‌شود.
پیشینه تاریخی
استفاده از واژه نخل و اطلاق این عنوان بر رسم تابوتگردانی امام سوم شیعیان، به دوره صفوی بازمیگردد. این مراسم با تشریفاتی کم و بیش شبیه به امروز در دوره صفویه در مناطق مرکزی و کویری ایران، رواج داشته است.
اسکلت نخل شبیه به یک اتاق مشبک است. ارتفاع قسمت جلوی این اتاق بیش از دیواره عقبی آن است. در نتیجه، سقف اتاق از جلو به عقب، به طرف پایین، شیب‌دار است. قسمت بالای دیواره‌های جلویی و عقبی نخل، معمولاً به شکل کمان یا به شکل زوایه می‌باشد. فاصله سطح قاعده نخل تا زمین، چهل تا پنجاه سانتیمتر است. این فاصله به‌اندازه‌ای است که هنگام بلند کردن نخل از زمین، کمترین فشار به افراد وارد می‌شود. معمولا ارتفاع دیواره جلویی نخل ۲/۵ تا ۳/۵ متر می‌باشد. فاصله پایه‌های دستگیره‌ای، به‌اندازه‌ای است که چند نفر بین آن قرار گیرند و هر پایه را دو تا چهار نفر به دست می‌گیرند.
علت نامگذاری
نخل در واقع به معنای درخت خرما است و علت نامگذاری نخل عزا به نام این درخت چندان مشخص نیست، شاید مهم‌ترین علت رواج این نام و رسم، این باشد که در روایات و باور‌های مردم، پیکر امام حسین (ع)، بر روی شاخه‌های درخت خرما به سمت محل دفن حمل شده است. دلیل دیگر این که اشکال قدیمی نخل را از چوب و برگ درخت خرما میساختند. همچنین احتمال دارد نخل عزا به سبب تقدس و حرمت درخت خرما در فرهنگ ایران نخل نامیده شده است.
نمادشناسی اجزا
هرکدام از عناصر به کار برده شده در نخل را، نمادی از یک حادثه و یا متعلق به شخص خاصی در حادثه کربلا دانسته‌اند که این نماد‌ها عبارتند از:
سیاه‌پوش کردن، نماد اعلام سوگواری و ماتم.
پیشانی نخل با طرح درخت سرو
شمشیر و نیزه، نماد تیر و نیز‌های وارد شده بر بدن امام حسین (ع).
سرو نخل، نماد قد و قامت علی اکبر (ع).
آینه نماد نور وجود امام حسین (ع).
علم‌هایی که بر نخل بسته می‌شود به عنوان نشانه هایی که به ابوالفضل العباس (ع) اشاره دارد.
زنگ‌هایی که قدیم می‌بستند نماد زنگ کاروان امام حسین (ع).
عزاداری که نخل را بر می‌دارند به عنوان تشیع کنندگان.
ساختار مراسم
طبق رسومات آیین نخل‌گردانی در واقع در دو بخش برگزار می گردد: نخست نخل‌آرایی، نخل‌بندی که به آماده‌سازی و آراستن نخل عزا گفته می‌شود؛ دوم نخل‌گردانی و یا نخل برداری.
- به تزیین و آرایش نخل، نخل بستن میگویند. نخل را در نخستین دهه محرم و بیشتر در دو سه روز پیش از تاسوعا میبندند.
- به طور معمول نخل سیاه‌پوش را در روز عاشورا بلند می‌کنند و با آداب خاصی می‌گردانند. در برخی مناطق این کار در روز یازدهم محرم انجام می‌شود. نخل را در حسینیه‌ها یا میدان‌های شهر و روستا یا در گذر‌ها و محله‌های شهر می‌گردانند. داخل حسینیه ها یا میدانها نخل را چند بار با فاصله زمانی متفاوت و در هر بار، یک تا سه بار در طول و عرض یا گرداگرد حسینیه و میدان حرکت می‌دهند و می‌گردانند. در بیرون از این دو مکان نخل را همراه با دسته‌های سینه زن و زنجیرزن در گذرگاههای محله میبرند و گاه به زیارتگاه یا امامزاده محله و یا به مجلس عزاداری و روضه خوانی، یا تا در خانه روحانی و مجتهد بزرگ محلی حمل می‌کنند.
در برخی مناطق یک مرد روی چوببست جبهه جلوی نخل می‌نشیند و نخل‌کشان را در حمل نخل راهنمایی می‌کند. در برخی مناطق، یک یا دو نفر سیاه‌پوش در دو جبهه جلو و عقب نخل می‌نشینند؛ در تمام مسیر حرکت نخل، قرآن و چاووشی می‌خوانند و سنج می‌زنند. در شهر‌های دیگری، سنجزنان همراه با علمکشان و بیرقداران دسته در پیش دسته نخل‌گردانان حرکت می‌کنند و سنج مینوازند.
ناظم یا راهنمای نخل‌کشان چند گام پیشتر از نخل حرکت می‌کند و مسیر تعیین شده را به آن‌ها نشان می‌دهد و حرکتشان را در حمل نخل تنظیم و هدایت می‌کند.
البته با توجه به شرايط کرونايي و شيوه نامه هاي بهداشتي ستاد ملي کرونا اين مراسم در هيچ جا انجام نمي گردد .
نظر شما