مراحل رشد کلامی و جسمی نوزاد از بدو تولد تا یکسالگی+فیلم

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،  والدینی که برای اولین بار تجربه فرزنددار شدن را می چشند ممکن است از اینکه  مسئولیت نگهداری از یک نوزاد کوچک  بر عهده شان است نگران شوند اما اگر از مراحل رشد و نیازهای او مطلع باشند این نگرانی بسیار کاهش می یابد.

مراحل رشد جسمی و زبانی نوزاد از ۱ تا ۱۲ ماهگی (و نکات مهم)
 با رشد و بزرگ‌تر شدن نوزاد از همان ماه اول تولد، متوجه تغییرات زیادی در فرزندتان خواهید شد. کار‌های زیادی هست که می‌توانید برای نگهداری از او در این دوران انجام دهید.
این دوره می‌تواند بسیار هیجان انگیز باشد و ممکن است سئوالات زیادی در ذهن تان ایجاد کند، مثلا:
چه زمانی کودک من می‌تواند سرش را بلند کند؟
وقت خواباندن کودک روی شکم چه زمانی است و آیا برای نوزاد من مفید است؟
چه زمانی کودک من شروع به خزیدن بر روی زمین می‌کند؟
این نکته را یادتان باشد که هر نوزاد با دیگری متفاوت است.
هر نوزاد با سرعت خاص خودش رشد می‌کند. مسابقه‌ای در کار نیست و اگر حس کردید کودک تان در برخی از کار‌ها از سایرین کمی عقب افتاده، نگران نشوید. در صورت داشتن هر گونه نگرانی، مسائل تان را با کارشناس مرکز بهداشت در میان بگذارید.
ابتدا مراحل رشد جسمی نوزاد را تا ۱ سالگی بیان می‌کنیم.
نگهداشتن سر نوزاد

سر معمولا سنگین است و مدتی طول می‌کشد تا ماهیچه‌های گردن تقویت شود و آن را نگه دارند.
در ۳ ماه اول نوزادان ماهیچه‌های گردن کاملا ضعیفی دارند و باید آن‌ها را با دستان، یک بالشتک V شکل یا گهواره نگه دارید.
به تدریج با تقویت عضلات در ۴ تا ۶ ماهگی، کودک نیاز کم تری به حمایت دستان شما در ناحیه گردن خواهد داشت. کار‌ها و بازی‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا به تقویت ماهیچه‌ها و کنترل کودک کمک شود.
مشت کردن دست و گرفتن اشیا
کودک شما اوایل دستش را به صورت مشت نگه می‌دارد، اگر چه ممکن است هر چیزی مثل انگشت تان که با دستش تماس پیدا می‌کند را بگیرد.
در چند ماه بعدی، از کودک تان انتظار چنین رفتار‌هایی را داشته باشید:
در حدود ۴ ماهگی پا‌هایش را لمس کند و بگیرد (اگر چه برای برخی نوزادان این کار را دیرتر انجام می‌دهند).
بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی به افراد و اشیاء اشاره کند.
شما می‌توانید به کودک تان کمک کنید تا به روش‌های مختلف سعی کند دستش را به طرف اشیا مختلف برده و آن‌ها را بگیرد.
خواباندن رو به شکم
خواباندن رو به شکم به کودک در تقویت عضلات گردن، شانه و تنه کمک می‌کند. این کار باعث می‌شود به روشی سرگرم کننده و جالب با محیط اطرافش ارتباط برقرار کند.
شما می‌توانید به محض تولد نوزاد این کار را شروع کنید. از ۴ تا ۶ ماهگی هم زمان مناسبی برای خواباندن نوزاد روی شکم است.
روش‌های مختلفی وجود دارد که به کودک کمک می‌کند از این کار لذت ببرد.
غلتیدن
وقتی کودک شما به تنهایی شروع به حرکت می‌کند، لحظه مهمی به حساب می‌آید. اولین مرحله حرکت بدن معمولا با غلتیدن شروع می‌شود که مرحله مهمی برای خزیدن و جا به جا شدن است.
برخی از نوزادان می‌توانند از ۳ تا ۴ ماهگی شروع به غلتیدن کنند و اکثرشان در ۷ ماهگی این کار را انجام می‌دهند.
کار‌های زیادی هست که می‌توانید انجام دهید تا به کودک کمک شود کم کم غلتیدن را شروع کند.
خزیدن
شروع خزیدن نوزاد شما یک نقطه عطف است. آن‌ها حالا می‌توانند حرکت کنند و محیط اطرافشان را کشف کنند.
نحوه رفتار آن‌ها مهم نیست، برخی از نوزادان روی باسن و با کمک پا‌ها خودشان را به جلو می‌کشند، برخی دیگر چهار دست و پا حرکت می‌کنند و برخی هم به معنای واقعی کلمه مثل مار می‌خزند!
آن چه مهم است این است که در صورت نیاز به آن‌ها کمک کرده و مواظب شان باشید.
نشستن
نشستن یعنی همان کاری که ما بزرگتر‌ها خیلی راحت انجامش می‌دهیم، برای نوزادان بسیار سخت‌تر از آن است که به نظر می‌رسد.
کودک شما باید ماهیچه‌هایی داشته باشد که بتواند سرش را بالا نگه دارد و حرکاتش را کنترل کند. وقتی کودک این کار را انجام داد یعنی برای تمرین نشستن آماده است.
نوزاد شما باید تا ۸ ماهگی کم کم بتواند بنشیند.
کار‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید با کودک تان تمرین کنید تا در شروع نشستن به او کمک شود. اگر به راهنمایی بیشتری در این زمینه نیاز دارید، از یک کارشناس مرکز بهداشت مشاوره بگیرید.
راه رفتن
راه رفتن یکی از دو نقطه عطفی است که والدین معمولا خیلی برای اتفاق افتادنش ذوق دارند. اولی اولین کلمه‌ای است که کودک تان به زبان می‌آورد و دومی راه رفتن او است که به مهارت و تمرین زیادی نیاز دارد. فرزند شما برای مهارت پیدا کردن در راه رفتن به زمان و تشویق نیاز دارد.
او ابتدا باید تعادل و سپس ایستادن را بیاموزد. بسیاری از نوزادان با بالا کشیدن خودشان به کمک مبل و صندلی و گرفتن از آن، برداشتن اولین قدم‌ها را شروع می‌کنند.
اما اگر کودک شما تا ۱۸ ماهگی بدون کمک راه نرفت، باید برای مشورت به یک کارشناس یا پزشک اطفال مراجعه کنید.
مراحل رشد زبان در کودکان از بدو تولد تا یکسالگی

رشد زبان در کودکان از تولد تا ۲۸ روزگی
واکنش به صدای بلند به صورت چشمک زدن، حرکت دادن قسمتی از بدن و متوقف کردن یک حرکت یا حالت یکه خوردن است.
شنیدن بعضی اصوات مانند موزیک را ترجیح می‌دهد.
سر خود را به سمت صدا بر می‌گرداند.
گاهی صدا‌هایی غیر از صدای گریه تولید می‌کند.
رشد زبان در کودکان از ۱ تا ۴ ماهگی
با شنیدن صدای افراد یا اشیای محیط واکنش نشان می‌دهد (از جا می‌پرد یا سر خود را به سمت صدا برمی‌گرداند).
وقتی فرد دیگری با او صحبت می‌کند یا لبخند می‌زند، صدای خاص کودکانه‌ای را تقلید می‌کند.
قادر به تولید اصوات تک هجایی (مانند آ، ای، او) و تقلید اصوات صداداری که دیگران تولید می‌کنند، می‌باشد.
با شنیدن یک صدا، منبع تولید صدا را جستجو می‌کند. (سر خود را به سمت صدا برگردانده و به فردی که در حال صحبت کردن است، نگاه می‌کند).
رشد زبان در کودکان از ۴ تا ۸ ماهگی

توجه و واکنش مناسبی نسبت به کلمات ساده و خودمانی مانند «مامان» و «بابا» نشان می‌دهد.
به اسم خود پاسخ می‌دهد. (وقتی او را صدا کنید، سرش را برمی‌گرداند).
برخی از صدا‌ها مانند خنده، نچ نچ یا تق تق که با زبان تولید می‌شوند یا صدا‌هایی که با لب تولید میشوند را تقلید می‌کند.
تمام حروف صدادار و تعدادی از حروف بی‌صدا را به زبان می‌آورد.
هیجان‌هایی مانند لذت خوشی، خشم و رضایت را با صدا‌های مختلفی نشان می‌دهد.
با اسباب بازی‌هایش حرف می‌زند.
به مرور زمان کودکتان صدا‌هایی قابل تشخیص درمی‌آورد. تکلم او از غان و غون کردن به کلمات ساده مثل سیلاب‌های نامفهوم تغییر می‌کند و استفاده از حروفی مثل ن، م، ب و د را آغاز می‌کند. در زبان فارسی رایج‌ترین کلمات ماما، بابا و دادا هستند.
به بعضی از درخواست‌های ساده پاسخ می‌دهد: مانند بای بای، بیا.
رشد زبان در کودکان از ۸ تا ۱۲ ماهگی
برای آغاز یک رابطه اجتماعی از خود صدا‌های گوناگون و نامفهومی تولید می‌کند.
سر خود را به علامت «نه» یا «بله» تکان می‌دهد.
از شعر‌ها و سرود‌های ساده لذت می‌برد. با صدای موزیک زمزمه کرده و می‌رقصد.
ممکن است صحبت کردن درباره توانایی گفتاری در این سن عجیب به نظر برسد، ولی ارتباط برقرار کردن بخش بزرگی از پیشرفت هوش نوزادتان را تشکیل می‌دهد. برخی از نکات کاربردی در زمینه برخورد‌های مناسب والدین جهت تقویت رشد توانایی‌های گفتاری  مراحل رشد زبان در کودکان زیر یکسال به شرح زیر است.
در چند ماه نخست، او شروع به غان و غون کردن می‌کند و حالت وآهنگ صدایش هم، چون بالا و پایین شدن صدا هنگام گفتن یک جمله شکل می‌گیرد. سعی کنید این صدا‌ها را برایش تقلید کنید. این ابتدایی‌ترین شکل مکالمه است که در آن شخصی چیزی می‌گوید و دیگری پاسخ می‌دهد.
در سه، چهار ماه اول زندگی گفتار نوزادتان به صورت گریه است. با رشد نوزاد این نحوه برقراری ارتباط پیچیده‌تر خواهد شد و او می‌آموزد که به منظور برآورده شدن نیاز‌های متفاوت به طور متفاوتی گریه کند. با پاسخ مستمر به او در هر بار که گریه می‌کند، شما او را تشویق به برقراری ارتباط می‌کنید. شما به او نشان می‌دهید که آنجا هستید تا هر گونه اشکال را برطرف کنید و نیازهایش را برآورده کنید.
نوزادتان خواهد آموخت که در پاسخ به نیاز‌های گوناگون به نحوه متفاوت و با صدای متفاوتی گریه کند. در ابتدا ممکن است تشخیص نوع گریه نوزاد دشوار باشد، اما با گذشت زمان خواهید توانست گریه گرسنگی، خستگی، درد و ترس او را از هم تشخیص دهید.
تکلم کودکتان سپس به آرامی پیشرفت می‌کند. او غان و غون می‌کند، آهنگ صدایش را تغییر می‌دهد و حالت صدایش عوض می‌شود، انگار که جمله‌ای را می‌گوید. برخی صداهایش را تقلید کنید و برایش صدا‌های جدید درآورید تا تکرار کند. این آغاز یک مکالمه است!
در حدود شش ماهگی کودک تقلید را شروع می‌کند. او سعی می‌کند همان صدا‌هایی که شما درمی‌آورید را تکرار کند. تکرار کلمات روش او برای یادگیری زبان است. شما می‌توانید با تکرار کلماتی که در زبان مادری شما وجود دارد، به این مهارت او کمک کنید.
در حدود نه ماهگی فرزندتان نخستین کلمه‌اش راخواهد گفت! آن چیست؟

هیچ کس نمی‌داند. نکته‌ای که درباره واژه‌های این سن وجود دارد، این است که شما به طور کامل زبان دیگری را خواهید آموخت. یک کلمه تقریباً به صورت صدای یکپارچه‌ای که برای یک فعل یا یک اسم استفاده می‌شود، تعریف می‌شود. پس اگر فرزندتان هر بار که به یک توپ یا پرنده اشاره می‌کند، می‌گوید «یوه»، این «یوه» یک کلمه است. به احتمال زیاد مدتی طول می‌کشد تا شما متوجه شوید منظور او از «یوه» پرنده است.
وقتی به کودکتان گوش می‌دهید، تکرار کردن آنچه او می‌گوید، راهی برای اثبات این است که کلماتش را می‌فهمید. اگر نمی‌فهمید او چه می‌گوید، از او بخواهید به آنچه می‌خواهد اشاره کند یا شما را به اتاقی که آن چیز در آنجا است، ببرد. وقتی او متوجه شود به او گوش می‌دهید، احساس شنیده شدن و درک شدن می‌کند.
در دوازده ماهگی بسیاری از کودکان «ماما» یا «دادا» به علاوه یک کلمه دیگر را می‌گویند. با این حال برخی کودکان در نه ماهگی حرف زدن را آغاز می‌کنند. بسیاری از صدا‌های نخستین فرزندتان بی‌معنی به نظر می‌رسد. «او» و «ای» که می‌شنوید، تلاش‌های او برای تقلید از کلماتی است که شنیده است. لازم است او مهارت زیادی در کنترل بر عضلات لب‌ها و زبانش به دست بیاورد تا بتواند صدا‌های خاصی را بگوید.
اگر چه اکنون فرزندتان کلمات زیادی را نمی‌گوید، اما درک مطلب او بهتراز چیزی است که فکرش را می‌کنید. درک او از کلمات شما بسیار فراتر از توانایی گفتاری او است. او یک دوجین از اسم‌ها وفعل‌ها را می‌فهمد و وقتی کلمات آشنا در مکالمه به گوشش می‌رسند، ممکن است رویش را برگرداند تا گوش دهد. او با دقت به گفتگوی شما با دیگران گوش می‌دهد. او دوست دارد شما برایش حرف بزنید. حتی ممکن است با اشاره به پرسشتان پاسخ دهد (مثل: «مامان کجا است؟»)؛ لذا برای درک بهتر توانایی‌های نوزاد و تاثیر مثبت بر فرآیند رشدش لازم است مراحل رشد زبان در کودکان زیر یکسال را بشناسید.
سلامتی نوزاد شما

اولین ویزیت و معاینه نوزاد تازه متولد شده چند روز پس از تولدش یعنی زمانی که ۳ تا ۵ روزه است، انجام می‌شود. اکثر متخصصان اطفال تمایل دارند نوزادان را در هفته اول تولد شان ویزیت کنند تا بتوانند در صورت بروز هر گونه مشکلی آن‌ها را معاینه و به سوالاتی که باعث نگرانی والدین می‌شود، پاسخ دهند.
کار‌هایی که در اولین ورود نوزاد به مراکز بهداشت یا مطب پزشک انتظار می‌رود انجام شوند، موارد زیر هستند:

اندازه گیری. یک پرستار یا دستیار پزشک تمام اندازه‌های نوزادتان از جمله علائم حیاتی، وزن، طول و دور سر را می‌گیرد.
ارائه نمودار رشد کودک. معمولا در اولین باری که کودک شما توسط پزشک ویزیت می‌شود، نمودار رشدش هم ترسیم می‌شود.
ارزیابی فیزیکی کامل. پزشک کودک شما را از سر تا پا بررسی می‌کند. با گوشی مخصوص پزشکی به ضربان قلب، ریه‌ها و معده اش گوش می‌دهد. لگن و پاهایش را بررسی می‌کند، عکس العمل هایش را چک می‌کند، به چشم ها، گوش‌ها و گلویش نگاهی می‌اندازد و از نظر زردی او را مورد بررسی قرار می‌دهد.
بررسی جای بند ناف. نیازی نیست کاری برای جای بند ناف نوزاد انجام دهید. خشک شدن آن در معرض هوا تنها کار لازم است. پزشک ناف را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که به درستی خشک شده است. جای بند ناف را زیر آب نبرید. هنگام حمام کردن نوزاد، لیف مخصوص را روی بند ناف باقی مانده بکشید تا بیفتد و محل آن بهبود یابد.
توصیه‌های بهداشتی. پزشک ممکن است برای مراقبت و حفظ سلامتی نوزاد اطلاعاتی در مورد قطره‌های ویتامین D، خواباندن روی شکم و اقداماتی که برای داشتن خواب راحت و ایمن نوزاد باید بدانید، را در اختیارتان قرار بدهد. از پرسیدن هر گونه سوالی در مورد مراقبت از نوزاد یا سلامت او نهراسید.
آزمایش تکمیلی. در صورت نیاز به انجام آزمایشات اضافی یا پیگیری‌های لازم برای انجام آزمایشات بیمارستانی مثل غربالگری نوزادان، پزشک در این ویزیت شما را مطلع می‌کند.
نوزاد شما در اولین ویزیت نیازی به واکسن ندارد. با این حال اگر واکسن هپاتیت B را در بیمارستان دریافت نکرده است، از این فرصت برای زدن واکسنش استفاده کنید.

صحبتهای دکتر ترکمن متخصص نوزادان درباره رشد نوزاد تا 8ماهگی

منابع: بست کید، جعبه ابزار ذهنی