شیخ فضل‌الله نوری، چهره مظلوم عصر مشروطه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما خراسان شمالی؛ شیخ فضل‌الله نوری از مشهورترین چهره‌های خواهان مشروطه و از علمای برجسته تهران بود که با آغاز نهضت مشروطه در سال ۱۲۸۴ به همراه مبارزانی همچون سید عبدالله بهبهانی و سیدمحمد طباطبایی و با حمایت و مشورت علمای نجف از جمله آخوند خراسانی به حرکت خود مشروعیت بخشید. 
شیخ فضل الله پس از صدور فرمان مشروطیت و تدوین قانون اساسی مشروطه، با توجه به رویکرد و تفکر مشروطه خواهان، این قانون را برگرفته و ترجمه همان قوانین کشور‌های غربی یافت و تلاش کرد تا اصلاحات و متمم‌هایی بر این قانون بیفزاید. 
شیخ، مشروطه را با شریعت سازگار نمی‌دانست و خواستار حکومت مشروطه مشروعه بود.
شیخ فضل الله در واقع به دنبال گنجانده شدن نقش نظارتی علما در مصوبات مجلس به عنوان متمم قانون اساسی و در اصل، تغییر قانون مشروطه به مشروطه مشروعه بود. به این معنا که قانون اساسی و دیگر قوانین حقوقی و جزایی باید مطابق با احکام قوانین اسلامی باشد.
علاوه بر استقبال علمای نجف از نگرش و عقیده شیخ فضل الله نوری، مرحوم آخوند خراسانی، مرحوم ملا عبدالله مازندرانی و در تهران مرحوم سید عبدالله بهبهانی از جمله کسانی بودند که خواستار تطابق قوانین مصوب در مجلس با موازین شرع و اسلام بودند، اما حرکت شیخ فضل الله با مخالفت‌هایی روبرو شد تا جایی که برخی با کمال تعجب، او را مخالف با مشروطه و طرفدار استبداد شاهنشاهی معرفی کردند.
شیخ فضل الله نوری در پاسخ به آنان گفت: من والله با مشروطه مخالفت ندارم، با اشخاص بی دین و فرقه گمراه و گمراه‌گر مخالفم که می‌خواهند به مذهب اسلام لطمه وارد بیاورند.
اما به علت اینکه بسیاری از مشروطه خواهان و افراطیون حاضر در مجلس، اغلب از روشنفکران غربزده بودند و تاب نگرش تیزبیانه شیخ فضل الله را نداشتند، میان شیخ و جنبش مشروطه‌خواهان، تنش و درگیری رخ داده و همین امر موجب شد تا شیخ فضل الله برای همراه کردن متدینین مشروطه مشروعه، مجبور به تحصن در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی شود و به افشاگری بپردازد. 
 با ادامه مبارزات، کم کم صدای پیروزی و شکست دستگاه استبداد قاجار به گوش می‌رسید، اما با نقشه استعمار پیر انگلیس، روشنفکران غربزده و وابسته، در میان مردم و مبارزان و مجاهدان نفوذ کردند و با شایعه پراکنی و فریب افکار عمومی و ایجاد ترس و وحشت در مردم که مورد حمله دولت قرار خواهند گرفت، برای نجات جانشان، آنان را تشویق به پناهندگی به سفارت انگلیس کردند.
شیخ فضل الله نوری با آگاهی از نقشه دشمن، مردم را از پناه بردن به سفارت انگلیس نهی کرد، اما بسیاری برای حفظ جان خود، پناهندگی را برگزیدند.
شیخ فضل الله نوری از سوی مغرضان، آماج توهین و تهمت قرار گرفت و او را به دروغ، مخالف مشروطه خواندند و سرانجام دشمن با استفاده از فضای هیجانی و بی منطق حاکم بر جامعه، با اتهام مخالفت شیخ با مشروطه، شیخ را به دار آویختند در حالی که او بدنبال مشروعه کردن مشروطه بود.
امام خمینی در این باره فرمود: جرم شیخ فضل الله بیچاره چه بود؟ جرمش این بود که می‌گفت قانون باید اسلامی باشد جرم شیخ این بود که احکام قصاص را غیر انسانی نمی‌دانست، انسانی می‌دانست.
شیخ فضل الله درآخرین لحظات عمرش این جملات را بیان کرد: خدایا تو شاهد باش که من آنچه که باید بگویم به این مردم گفتم ... خدایا تو خودت شاهد باش که در این دم آخر هم باز به این مردم می‌گویم که موسسین این اساس لا مذهبین هستند که مردم را فریب دادند ... این اساس مخالف اسلام است. محاکمه من و شما مردم بماند پیش پیامبر محمد بن عبدالله (ص) 
عصر ۱۱ مرداد ۱۲۸۸ شمسی شیخ فضل الله نوری مجتهد مشهور به حکم مشروطه خواهان افراطی به اعدام محکوم شد و این حکم توسط یپرم خان ارمنی اجرا شد.
نویسنده: سمانه بازرگان