اثر گرمای هوا بر سلامت جسم و روان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما استان خوزستان ، هوای گرم می‌تواند برای هر کسی تجربه‌ای ناراحت‌کننده ایجاد کند. هوای خیلی گرم علاوه بر خطراتی که برای سلامت جسم دارد، مثل گرمازدگی و سکته گرمایی و حتی مشکلات قلبی و تنفسی، می‌تواند پیامد‌های ناخوشایندی برای سلامت روان هم داشته باشد، خصوصاً برای کسانی که عوارض روحی و روانی دارند. در هوای خیلی گرم همه ما احساس می‌کنیم رفتارهایمان نیز تغییراتی می‌کند.

گرما می‌تواند هر کسی را عصبی کند، بر دقت و حافظه اثر بگذارد و سرعت عکس‌العمل را پایین بیاورد. ضمناً گرمای زیاد هوا بر خواب ما نیز اثر می‌گذارد. در مورد افرادی که در حال حاضر مشکلات روحی و روانی دارند، این اثرات می‌تواند تشدید بشود.

ضمناً یک سری از دارو‌ها که برای بیماری‌های روانی به کار می‌روند (مثلاً دارو‌های ضدافسردگی و ضدروان‌پریشی) می‌توانند بر شیوهٔ تنظیم دمای بدن اثر گذاشته و در برخی موارد، خود عوارض روحی و روانی می‌توانند در تنظیم دمای بدن اختلال ایجاد کنند.

محققان دقیقاً نمی‌دانند علت دقیق اینکه گرمای زیاد هوا با بدتر شدن علائم روحی و روانی مرتبط است چیست؛ اما چندین فاکتور را دراین‌ارتباط دخیل دانسته‌اند:

گرما می‌تواند عملکرد مغز را کاهش دهد

گرمای زیاد هوا می‌تواند از چند طریق بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس که به تنظیم دمای درونی بدن کمک می‌کند ممکن است تحت شرایطی که در معرض گرمای زیاد هستید (به‌ویژه اگر عارضه‌ای هم داشته باشید) نتواند به طور معمول عمل کند. البته هیپوتالاموس عملکرد‌های زیاد دارد از جمله تنظیم گرسنگی و تشنگی، خلق و خو، تمایلات جنسی، فشارخون و خواب. پس واضح است که در شرایطی خاص، اتفاق بیولوژیکی خاصی در این قسمت رخ می‌دهد.

تحقیقات نشان می‌دهد گرمای زیاد هوا می‌تواند دقت و حافظه فعال را سرکوب کند. در مطالعه‌ای معلوم شد دانشجویانی که در اتاق‌هایی بدون دستگاه خنک‌کننده درس می‌خواندند نسبت به دانشجویانی که در اتاقی کولردار درس‌خوانده بودند، در تست‌های ادراکی خود ۱۳.۴ درصد بدتر نتیجه گرفته بودند.
گرمای هوا می‌تواند در سروتونین مغز نیز دخالت کند. سروتونین هورمونی است که در تنظیم خلق‌وخو و مهار رفتار‌های تهاجمی نقش دارد.

هرچند به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است تا نحوهٔ واکنش مغز به گرمای زیاد را درک کنیم؛ اما واضح است که سیستم هورمونی مغز این میان نقش دارد.

برخی عوارض روحی روانی ممکن است بیمار را در معرض مشکلات مربوط به گرمای هوا قرار دهند

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بیماری‌های روحی و روانی به‌خودی‌خود اثراتی بر تنظیم‌های حرارتی بدن می‌گذارند و در واقع در توانایی بدن برای خنک نگه‌داشتن خودش اختلال ایجاد می‌کنند؛ مثلاً طبق مروری بر مطالعات، افرادی که اسکیزوفرنی داشتند نسبت به کسانی که این عارضه را نداشتند، سخت‌تر می‌توانستند خود را با هوای خیلی گرم وفق دهند. در مطالعه‌ای جدیدتر که در سال ۲۰۲۱ انجام شد معلوم گردید قرارگرفتن در معرض هوای گرم با افزایش ریسک بستری‌شدن در بیمارستان در میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مرتبط است.

دارو‌های روانپزشکی ممکن است نحوهٔ تنظیم گرمایی بدن را تغییر دهند

دارو‌هایی که افراد دچار اختلالات روحی و روانی مصرف می‌کنند تا علائمشان کنترل شود (مثلاً ضدافسردگی‌ها و دارو‌های ضدروان‌پریشی)، ممکن است بر نحوهٔ واکنش بدن نسبت به گرما اثر بگذارند.

علاوه بر این افرادی که دارو‌های آنتی‌کولینرژیک مصرف می‌کنند (گاهی برای افسردگی و اضطراب تجویز می‌شوند) بیشتر احتمال دارد در اثر بیماری‌های مرتبط با گرما نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان پیدا کنند.

هوای گرم خوابیدن را سخت می‌کند

وقتی گرمای هوا زیاد می‌شود اغلب خوابیدن هم سخت می‌شود. کارشناسان عقیده دارند کاهش کیفیت خواب دارای اثرات جدی بر وضعیت سلامت روان است.

یافته‌ها نشان می‌دهند خواب ناکافی و کم‌کیفیت می‌تواند علائم اختلالات خلقی مثل اضطراب و افسردگی را بدتر کند.

خوب نخوابیدن به‌خاطر گرما و تحمل گرما طی روز ممکن است سازوکار‌های بیولوژیکی را جوری تحت‌تأثیر قرار دهد که منجر به مراجعهٔ بیشتر افراد به اورژانس شود.

ریسک دهیدراته شدن طی هوای گرم بیشتر است

همه افراد در روز‌های خیلی گرم در معرض دهیدراته شدن هستند. برای افرادی که دچار عوارض روحی و روانی‌اند، دهیدراسیون می‌تواند عملکرد ادراکی را مختل کرده و اثرات دارو را کاهش دهد که در نتیجه منجر به بدتر شدن علائم خواهد شد.

چگونه در هوای گرم از سلامت روانتان مراقبت کنید؟

مراقبت از سلامت جسم و روان در روز‌های خیلی گرم برای همه افراد اهمیت دارد؛ اما در مورد کسانی که در حال حاضر مشکلات روحی و روانی دارند خیلی مهم‌تر است که اقداماتی برای خنک نگه‌داشتن خود در روز‌های خیلی گرم تابستان انجام دهند. اولین قدم طبق معمول پیشگیری است و این باید مهم‌ترین ابزار برای کاستن از خطرات احتمالی باشد.‌

می‌توانید با پزشک یا تیم مراقبتی‌تان در مورد خطرات احتمالی گرمای زیاد صحبت کرده و با توصیه آن‌ها اقدامات پیشگیرانه لازم را پیش از اینکه هوای خیلی گرم شود انجام دهید.

چند توصیه:

اتاق را خنک نگه دارید. پرده‌ها را در حالت سایه قرار دهید و از پنکه استفاده کنید. البته وقتی هوا خیلی گرم می‌شود دیگر پنکه به‌تن‌هایی کافی نخواهد بود و باید کولر روشن کنید.

دوش آب سرد بگیرید. دوش بگیرید یا حوله‌ای خیس روی صورت و گردن و بازوهایتان بگذارید تا دمای بدنتان پایین بیاید.. لباس سبک و خنک بپوشید. لباس‌های نخی برای خنک نگه‌داشتن بدن بهترین انتخاب‌اند.

وقتی بیرون می‌روید حتماً کلاه لبه‌دار و عینک‌آفتابی و ضدآفتاب را فراموش نکنید.. به‌اندازه کافی آب بنوشید. طی روز مرتباً آب بنوشید؛ اما در مصرف نوشیدنی‌هایی که کافئین دارند پرهیز کنید؛ چون بدن را هیدراته می‌کنند.. وقتی بیرون هستید به جا‌های خنک بروید. سعی کنید جا‌هایی را انتخاب کنید که سیستم خنک‌کننده دارند.

حتی یکی دو ساعت در جای خنک بودن هم تفاوت زیادی ایجاد می‌کند.. داروهایتان را مصرف کنید. همیشه داروهایتان را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.. اگر به کمک نیاز داشتید اعلام کنید. اگر حدس می‌زنید با گرم‌تر شدن هوا حالتان بد خواهد شد، از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید چند بار در روز از شما خبر بگیرند (خصوصاً اگر بیرون هستید).

علائمی که باید نسبت به آن‌ها آگاه باشید

نسبت به علائم گرمازدگی آگاه باشید. علائمی مثل تعریق، نبض تند و ضعیف، تهوع یا استفراغ و ضعف و خستگی نشانهٔ گرما زدگی‌اند و باید زودتر خود را به سایه یا فضایی خنک برسانید، آب بنوشید و بدنتان را با پارچه‌ای نمدار یا پنکه خنک کنید. خیلی خوب است که در این شرایط دوش آب سرد بگیرید تا دمای بدنتان فوراً پایین بیاید.

عارضهٔ خطرناک دیگری که باید نسبت به علائم آن نیز آگاه باشید سکته گرمایی است که زمانی رخ می‌دهد که دمای درونی بدن به حداقل ۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. علائم سکته گرمایی علاوه بر تب شامل قرمزی و خشکی و داغی پوست، نبض تند و قوی، سردرد و سرگیجه، تهوع یا غش می‌شود. اگر علائم سکته گرمایی را دارید باید فوراً اورژانس را خبر کنید.