سالروز ولادت امام رضا علیه السلام به روایتی

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، بنابه قول مشهور امام رضا علیه السلام در ۱۱ ذی القعده ۱۴۸ هجری قمری به دنیا آمده اند، پدر آن حضرت، امام موسی بن جعفر و مادرشان نجمه خاتون می‌باشد. 

نجمه خاتون، در مورد ولادت حضرت رضا گوید: هنگامی که فرزندم رضا را به دنیا آوردم، پدرش امام موسی‌کاظم علیه‌السلام به من فرمود: او را بگیر و خوب نگهدار، زیرا او بقیه‌الله در زمین است.

 

گرچه برخی از مورخان و سیره‌نگاران تاریخ تولد امام رضا علیه السلام را در یازدهم ذی الحجه سال ۱۵۳ و برخی دیگر یازدهم ذی القعده سال ۱۵۱ و یا سال ۱۵۳ قمری ذکر کرده‌اند، ولیکن معروف و مشهور میان علمای شیعه، یازدهم ذی القعده سال ۱۴۸ قمری، چند هفته پس از شهادت جدش امام جعفرصادق علیه‌السلام می‌باشد.

 

نام: علی علیه السلام

کنیه: ابو الحسن

لقب معروف: رضا علیه السلام

القاب دیگر: رضی، صابر، ضامن آهو، حمید، فاضل، صدیق

نام پدر: امام موسی بن جعفرعلیه السلام

نام مادر: نجمه خاتون علی‌ها السلام

محل ولادت: مدینه طیبه

تاریخ ولادت: یازدهم ذی القعده سال صد و چهل و هشت هجری

عمر مبارک: پنجاه و پنج سال&ه‍ امام رضا (علیه السلام) در مدینه طیبه به دنیا آمد. در ولادت آن حضرت ۱۱ ذى الحجه و ۱۱ ربیع الاول نیز ذکر شده است

پدر آن حضرت موسى بن جعفر (علیه السلام)، و مادرشان ام البنین نجمه (علی‌ها السلام) است. نام مبارکشان على است، و کنیه آن حضرت ابوالحسن است، و کنیه خاصشان ابوعلى است

القاب حضرت سراج الله، نور الهدى، قره عین المؤ منین، مکیده الملحدین، کفو الملک، کافى الخلق، رب السریر، رئاب التدبیر (به معناى مصلح)، فاضل، صابر، وفى، صدیق، رضى

 

هنگامى که آن حضرت به دنیا آمد پدرشان حضرت موسى بن جعفر (علیه السلام) دستور دادند فرزندشان را بیاورند.

آن حضرت را در پارچه سفیدى پیچیده و به خدمت پدر بردند. آن حضرت در گوش راست حضرت رضا (علیه السلام) اذان و در گوش چپ آن حضرت اقامه فرمود، و آب فرات به کام مبارک آن حضرت ریخت و سپس ‍ او را به مادر مکرمه اش نجمه (علی‌ها السلام) برگردانید

۱) شیخ صدوق به سند معتبر از نجمه خاتون سلام الله علی‌ها مادر ان بزرگوار وایت کرده که فرمود: «چون حامله شدم به فرزندم رضا هیچ وجه سنگینی حمل در خود احساس نمی‌کردم و، چون به خواب می‌رفتم صدای تسبیح و تهلیل و تمجید حق تعالی را از شکم خود می‌شنیدم، خائف و ترسان بیدار می‌شدم و صدایی نمس شنیدم.

چون آن فرزند سعادتمند از من متولد شد دست‌های خود را بر زمین گذاشت و سر مطهر خود را به سوی آسمان بلند کرد لب‌های مبارکش حرکت می‌کرد و سخنی فرمود که من نفهمیدم.

 

۲) و نیز شیخ صدوق به اسناد خود، از اباصلت هِرَوی نقل می‌کند:

هنگامی که حضرت رضا علیه السلام از نیشابور به سوی مأمون لعنة الله علیه حرکت نمود، در راه به نزدیک روستایی به نام «الحمراء» رسید در آنجا یکی از حاضران عرض کرد: «ای پسر رسول خدا، ظهر شد آیا نماز نمی‌خوانی؟

آن حضرت از مرکب پیاده شد و آب برای وضو طلبید، شخصی گفت: آب در همراه ما و در اینجا نیست، آن حضرت در آن سرزمین، نقطه‌ای از زمین را با دست مبارکش گود کرد، ناگاه چشمهٔ آبی، آشکار شد، آن حضرت و حاضران از آب چشمه وضو گرفتند و اثر چشمه تاکنون باقی است.

 

۳) ابن شهر آشوب روایت کرده از سلیمان بن جعفری که در خدمت امام رضا علیه السلام بودم در بستانی از آن حضرت، ناگهان گنجشکی مقابل آن حضرت آمد بر زمین نشست و شروع کرد به ضجّه و اضطراب کردن، حضرت به من فرمود:‌ای فلانی می‌دانی که این گنجشک چه می‌گوید؟ گفتم نه. فرمود: می‌گوید ماری می‌خواهد جوجه‌های مرا بخورد، پس بردار این عصا را داخل خانه شو و مار را بکش.

سلیمان گفت: عصا بر دست گرفتم داخل خانه شدم، دیدم که ماری در جولان است، پس آن مار را کشتم.

 

«ایمان یعنی: انجام واجبات؛ پرهیز از گناهان. ایمان یعنی: شناخت قلبی، اقرار به زبان، و عمل به وسیلهٔ اعضاء و جوارح.»

۲) شخصی از حضرت امام رضا علیه السلام پرسید: بهترین بندگان کدامند؟

آن حضرت فرمود: «آنانکه وقتی کار نیک کنند، شاد شوند، و هرگاه کار بد کنند، از درگاه الهی طلب امرزس نمایند، و هرگاه نعمتی به آن‌ها عطا شد، سپاس گویند، و وقتی دستخوش بلا شدند، صبر نمایند و هنگامی که خشمگین شدند، گذشت کنند.»

۳) «کسی که خود را حسابرسی کند، سود ببرد، و کسی که از رسیدگی به خود غافل شود، زیان ببرد، و کسی که از خدا بترسد، ایمن می‌شود، و کسی که عبرت بگیرد، بینا شود، و کسی که بینا شود بفهمد، و کسی که بفهمد آگاه شود.»

۴) «بهترین مال، ثروتی است که به وسیلهٔ آن آبروی انسان محفوظ بماند.»

۵) هفت چیز، بدون هفت چیز، یکنوع مسخره کردن خود است؛

 ۱- کسی که با زبان استغفار کند، ولی در قلبش پشیمان نیست،

 ۲- کسی که از خدا طلب توفیق می‌کند، ولی برای بدست آوردن آن کوشش نمیکند.

 ۳- کسی که طلب دوراندیشی کند، ولی رعایت حریم دوراندیشی (تدبیر و احتیاط از لغزش) را ننماید.

 ۴- کسی که از خدا درخواست بهشت کند، ولی در برابر سختی‌ها صبر نکند

 ۵- کسی که از آتش دوزخ به خدا پناه ببرد، ولی هوس‌های دنیوی را ترک ننماید.

 ۶- کسی که خدا را یاد کند، ولی به سوی لقایش پیشی نگیرد.

 [توجه: در این حدیث به جای هفت موضوع، شش موضوع ذکر شده است.]ماجرای ولایتعهدی حضرت امام رضا (علیه السلام) و دلایل آن

ماه‌ها از حضور امام علیه السلام در پایتخت حکومتی مامون گذشته بود و پیشنهادات مکرر مامون برای ولیعهدی امام مورد قبول حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) قرار نگرفته بود؛ و در برخی مواقع پاسـخهای صریح و کوبنده امام به مامون که حاکی از آگاهی ایشان از توطئه‌های پنهان و پشت پرده مامون بود و باعث برملا شدن آن‌ها می‌شد خشم و غضب مامون را برمی انگیخت. یک روز که مامون پیشنهاد را از ولیعهدی فراتر برده بود به امام عرض کرد: می‌خواهم از خلافت کناره گیری کنم و آنرا به شما بسپارم و با شما بیعت کنم. امام علیه السلام در پاسـخ به این دسیسه جدید مامون فرمودند:

«اگر خدا این خلافت را برای تو قرار داده است جایز نیست آنرا به دیگری ببخشی و خود کناره گیری کنی و اگر خلافت از آن تو نیست نمی‌توانی چیزی را که در اختیار تو نیست به دیگری واگذار کنی.»

بیشتر بخوانید : آیین شام غریبان شهادت امام رضا (ع) در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود

بهر حال با تهدیداتی که از سوی مامون صورت می‌گرفت و با توجه به توطئه‌های خطرناک فرهنگی موجود امام رضا علیه السلام مجبور به پذیرش ولایتعهدی مامون گردید؛ که مختصرا" به برخی از دلایل عمده آن اشاره می‌شود:

 

۱) جان امام رضا علیه السلام و علویان و دوستان امام بصورت جدی در خطر بود؛

۲) وجود امواج فکری و فرهنگی بیگانه در قالب بحث‌های فلسفی و ایجاد تردید نسبت به مبادی خداشناسی و اشاعه کفر و الحاد باعث پذیرش ولیعهدی امام گردید چرا که در صورت عدم پذیرش تمام زحمات ائمه گذشته به هدر می‌رفت و مجددا" نیاز به یک فداکاری و شهادت حیاتبخش دیگری، چون صحنه دلخراش کربلا برای شیعه بود تا راه گشای حیات دوباره اسلام شود؛

۳) پاسـخ صریح امام به محمد بن عرفه در این خصوص چنین است: همان انگیزه‌ای که جدم امیرالمومنین (علیه السلام) را وادار به ورود به شورا نمود مرا وادار به پذیرش ولیعهدی نمود؛

۴) بنظر علامه مجلسی اگر امام قبول نمی‌کرد مردم از خلافت ائمه ناامید می‌شدند و اقرار مخالفان به این موضوع که در خلافت نصیب و بهره دارند اعتبار پیدا می‌کرد.

 

منبع: دانشنامه اسلامی، الانهار