تحکیم روابط استراتژیک روسیه و چین در سفر پوتین به پکن

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه جهان امروز( پنج شنبه ۲۷ اردیبهشت ماه) در گفتگو با آقای روح الله مدبر کارشناس مسائل روسیه سفر پوتین به چین را بررسی کرد.

سوال: امروز اولین سفر پوتین بعد از پیروزی در انتخابات اخیر روسیه را شاهد بودیم. به نظر شما با توجه به دستور کار این سفر و صحبت‌هایی که در نشست خبری انجام شده روسای جمهور دو کشور بیان کردند مهم‌ترین نکات این سفر و این دیدار چه بوده است؟
مدبر: همزمان با هفتمین سالگرد همکاری‌ها و ارتباط روسیه و چین چهل و یکمین ملاقات آقای پوتین و آقای پینگ در پکن در حالی رخ داد که طی ماه‌های گذشته خصوصاً در ماه می طرف چینی سفری به اروپا و ملاقاتی با همتای فرانسوی اش داشت و قبل از آن هم وزیر امور خارجه آمریکا و هم صدر اعظم آلمان سفری به چین داشتند برای فشار آوردن برای کاهش مناسبات بین مسکو و پکن

اما این سفر را می‌توانیم در چهار بُعد بسیار مهم بین روسیه و چین به مسیری رسید که به نظر تحلیلگران روسی و چینی از نظر استراتژیک به عمق استراتژیک رسیده و می‌دانید که مقصد آقای پوتین هم پکن است و هم دقایق پیش وارد هاربین که روسها به آن می‌گویند خاربین یا روسیه چینی که آنجا یکی از مراکزی است که نزدیک به ۵ استان روسیه خصوصا خاباروفسک و ولادی وستوک و یکی از اهداف سفر اصلی آقای پوتین در آنجا است.

در بُعد اقتصادی، امروز مناسبات روسیه و چین در شرایطی که طرف غربی بیشترین فشار را برای فاصله گرفتن دو کشور انجام داد به اعتراف آقای پینگ در نشست مطبوعاتی امروز به بالای ۲۴۰ میلیارد دلار رسیده است که این ۲۴۰ میلیارد دلار بیش از ۹۰ درصد آن بر مبنای ارز ملی دو کشور است اینجا است که می‌رسیم به این که تبلیغاتی که جریانات غرب گرا مطرح می‌کردند این که روابط تجاری روسیه و چین کاهش پیدا کرده است، ما به جز پشتوانه دلار نمی‌توانیم همکاری داشته باشیم می‌بینیم که این دو کشور با یک عدد قابل توجهی دارند با یکدیگر همکاری می‌کنند.

من خاطره‌ای بگویم در یک دورانی زمانی که کانتینرهای چینی وارد روسیه می‌شدند در سال می‌شد ۱۵۰ هزار کانتینر، این‌ها وقتی که از روسیه به چین برمی‌گشتند خالی بودند یعنی صادراتی از سوی روسیه به صورت جدی انجام نمی‌شد اما با این سیاست اقتصاد مقاومتی و توجه به توان داخلی که الان آقای پوتین طراحی کرده همین الان بیش از ۴۰ میلیارد دلار محصولات غذایی و کشاورزی را روسیه به چین صادر می‌کند و مثل قبل نیست که ما کانتینر خالی در این مسیر داشته باشیم این یک مسیر قابل توجه است.
نکته بعدی در مورد خاربین که اشاره کردم این است که آنجا محور راه آهن شرقی است که می‌رسد به خط ترانس سیبری که یک مسیر بسیار استراتژیک است که در بحث راهگذری که روس‌ها در حال پیش گرفتن برای دور زدن تحریم‌ها و مقابله با جریان غیرقانونی تحریمی که شبکه آمریکایی ایجاد می‌کند.
مسئله بعدی این است که الان ارتباط بین بانکی بین روسها و چینی‌ها بسیار نزدیک شده و بانک وی تی بی و اسبر بانک روسیه شعبه‌های همکار فعالی دارند. این یک مدلی است که می‌تواند برای ما در حوزه همکاری اقتصادی بین دو کشور بسیار قابل توجه باشد و بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم. پس یک بعد اساسی در بعد اقتصادی بین دو کشور نشان داده که تمام فشارهایی که برای کاهش مناسبات بوده به مسیر عملیاتی رسیده است.

سوال: در خصوص این روابط، بعد از جنگ اوکراین چه جمع‌بندی می‌شود داشت؟
مدبر: یکی از محورهایی که در بحث جنگ اوکراین بود طرف غربی فشار آورد که روسیه را تحریم کند الان روسیه ۱۸ هزار عنوان تحریم دارد اما این تحریم تاثیری در اقتصاد روسیه نداشته و روسیه توانسته از روش‌های مختلفی با شرکا و همکاران خودش این مسیر را پیش ببرد. امروز در بیانیه پایانی نشست روسای جمهور دو کشور بحث‌ مهمی برقرار شد در خصوص اقدام مقابله به مثل در صورت مصادره دارایی‌های روسیه، می‌دانید که ۳۰۰ میلیارد دلار دارایی‌های روسیه در غرب الان بلوکه هستند آمریکا دارد تلاش می‌کند این‌ها را مصادره کند

این تفاهم بسیار مهم است که بین روسیه و چین صورت گرفت و نشان می‌دهد که در بحث مسئله بحران اوکراین طرف روسیه و چینی مناسباتشان کاهش پیدا نکرده و آن مدل طرح ۱۲ بندی که آقای پینگ پارسال برای صلح اوکراین مطرح کرد دیروز هم که آقای پوتین با شین هوا گفتگو کرد مجدد از این طرح استقبال کرد چرا استقبال کرد از طرح چین؟ به خاطر اینکه معتقد هستند چینی‌ها به ریشه بحران اوکراین اشاره کردند می‌دانید خرداد ماه اجلاس سوئیس، طرح سوئیس برای صلح اوکراین دارد مطرح می‌شود اما روسیه در آن حضور ندارد طرح‌هایی که روسیه در آن حضور ندارد همانطور که آقای پینگ هم تاکید کرده به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسد اما چین در بحث طرح صلحی که مطرح می‌کند معتقد است باید نظرات روسیه هم مورد توجه قرار بگیرد.

پس می‌بینیم در این بعد هم بعد ابتکار عمل رسیدن به صلح که بین دو طرف هم حائز اهمیت است مناسبات طرفین کاهش پیدا نکرده است اما بعد امنیتی، ببینید یکی از فشارهایی که غرب به چین آورد این بود که مناسبات نظامی امنیتی پکن- مسکو کاهش پیدا کند اما می‌بینیم که در بعد امنیتی هم دو طرف همکاری‌های خودشان را به شدت تقویت کردند.

من دو نکته بگویم ما یک پیمان امنیتی شانگهای داریم که روسیه و چین در آنها حاضر هستند، یک پیمان امنیت جمعی است که روسیه با کشورهای جدا شده از شوروی تشکیل داده که در این دو پیمان ناظرانی هم از چین در مانورها شرکت می‌کنند و اتفاقاً در هر دو پیمان خصوصاً این که جمهوری اسلامی ایران عضو شانگهای شده و می‌تواند در مناسبات امنیتی حضور داشته باشد در پیمان امنیت جمعی هم ایران اخیراً دارد دعوت می‌شود به عنوان ناظر در مانورها، این همکاری امنیتی بین دو کشور همانطور که امروز در نشست مطبوعاتی مطرح شد می‌تواند یک مدل امنیتی برای صلح‌سازی و حفظ امنیت کشورهای دوست این اعتلاف و کمک به امنیت جهانی بکند.

این دقیقاً مغایر با سیاست‌های آمریکایی‌ها است می‌دانید که آمریکایی‌ها طرحی دارند تحت عنوان تله کسینجر چرچیل یعنی یک طرح آمریکایی- انگلیسی است که توازن امنیتی را در آسیای پاسیفیک به هم بریزند هرچه مدل امنیتی همکاری روسیه و چین و دوستان و شرکا، می‌دانید الان ما با روسیه و چین در بحث امنیت یک کمربند یک راه و مانورهایی که در حوزه آبراه‌های بین‌المللی است همکاری داریم این فرصت برای ما هم ایجاد می‌کند که بتوانیم به یک ائتلافی برسیم می‌دانید که در ترکیب سفر امروز آقای پوتین، آقای بلوسوف وزیر جدید دفاع و آقای شویگو دبیر شورای امنیت هم حضور داشتند این نشان دهنده این است که یکی از محورهای اصلی گفتگو بین طرفین در بعد نظامی امنیتی و مقابله با تهدیدهای مشترک است.

سوال: آیا بعد از تحولات چند سال اخیر در دنیا خصوصاً جنگ اوکراین و بحران آفرینی که آمریکا برای چین در ماجرای تایوان دارد انجام می‌دهد، چین و روسیه به مفاهمه و درک مشترکی برای ایجاد یک ائتلاف نظامی و افزایش همکاری‌های نظامی‌شان هم رسیده‌اند که حالا بخواهند یک سدی مقابل آمریکا و ناتو ایجاد کنند؟
مدبر: می‌دانید که آمریکایی‌ها در آسیای پاسیفیک پایگاه‌های نظامی متعددی دارند چه در کره جنوبی، چه در ژاپن، چه در استرالیا و یک پیمان امنیتی مشترکی با استرالیا و بریتانیا دارند که قرار است از این پیمان مشترک امنیتی برای حفاظت از تایوان استفاده کنند این یک فتنه اساسی برای چین محسوب می‌شود و برای چینی‌های خطر اساسی است برای این است که این‌ها به سمت ائتلاف دفاعی و نظامی رفته‌اند و توسعه همکاری‌هایشان برای رسیدن به یک پیمان امنیتی چند جانبه ورای شانگهای به یک مسیر، چرا من مدام تاکید به پیمان امنیتی جمعی می‌کنم چون پیمان امنیت جمعی قابلیت ارتقا دارد یعنی می‌تواند این پیمان به ترکیب بیشتری برسد و حوزه امنیتی را از بحث آسیای مرکزی به فراتر ببرد و این یک قابلیت است که ما می‌توانیم در مذاکراتمان با طرف روسی با آن صحبت کنیم.

در مجموع یکی از نکات اساسی که امروز هم در گفتگوی بین طرفین مطرح شد این بود که در نظم جدیدی که بر مبنای سیاست توجه به خواسته‌های مشترک طرفین و عدم رویکرد هژمونی است ما می‌توانیم مشارکت‌های مان را در حوزه نظامی امنیتی به مسیری برسانیم که تهدیدهای مشترک را از همدیگر کاهش بدهیم که این مغایر با همان سیاستی است که غرب و آمریکا دارد.

اما دو بعد مهم دیگر هم در مذاکرات امروز روسای جمهور روسیه و چین بود می‌دانید که یک بعد فرهنگی- اجتماعی بود امسال روسای جمهور دو کشور تصویب کردند که سال ۲۰۲۴ و سال ۲۰۲۵ سال فرهنگ روسی- چینی باشد این در بُعد هویتی مقابله با آن جنگ نرم و جنگ ترکیبی است که آمریکا در منطقه و نظام بین الملل دارد پیش می‌گیرد و استفاده می‌کند این هم دوباره چون تهدید مشترک است برای کشورهای مستقل قابل توجه برای ما است، بعد سیاسی، همکاری در سازمان‌های بین‌المللی سازمان‌هایی که این ائتلاف‌ها ایجاد کرده‌اند می‌دانید که این دو کشور عضو شورای امنیت هستند می‌دانید که امسال دهمین سال تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا است ، همکاری اقتصادی بر محور اوراسیا، همکاری اقتصادی بر محور شانگهای، بر محور بریکس این‌ها هم تکمیل کننده پیمان‌های چند جانبه در نظم جدید و شرکا و متحدین و نزدیکین کشورهای نزدیک و دوست که تاکید روسای دو کشور بود بسیار می‌تواند قابل توجه باشد.

سوال: دیروز ترور نخست وزیر اسلواکی را شاهد بودیم وی دیروز در یک تیراندازی که برخی می‌گویند ترور سیاسی بوده زخمی شده اوضاعش به شدت وخیم بود من از رئیس جمهور اسلواکی دیدم نقل قولی داشتیم که حالا نخست وزیر می‌تواند صحبت کند و گویا با این نقل قول این خطر مرگ را رد کرده است. فیتسو مهر پارسال با شکست دادن احزاب غرب گرا قدرت را دوباره به دست گرفته بود فکر می‌کنید این ترور سیاسی بوده است؟
مدبر: باید ببینیم چه کسی از ترور فیتسو منفعت می‌برد نگاه فیتسو رویکردش این بود که به محض اینکه قدرت را در اسلواکی گرفت مانع پرداخت آن تنخواهی که آمریکایی‌ها برای جنگ اوکراین برای کشورهای اروپایی ایجاد کردند و اعضای ناتو شد یعنی ۴۵ میلیون دلار قرار بود از مالیات مردم اسلواکی وارد جنگ اوکراین شود که فیتسو با این مخالفت کرد .

تسلیحاتی قرار بود اسلواکی وارد اوکراین کند را ممانعت کرد. رسماً و چندین بار اعلام کرد که به هیچ وجه اجازه عضویت اوکراین در ناتو را نمی‌دهد، به شدت مخالف با سیاست تحریم روسیه بود و یک جمله‌ای در سرود ملی روسیه است که می‌گوید روسیه بوده، هست و خواهد بود را در سخنرانی‌هایش تکرار می‌کرد ، چه کسی منفعت‌ می‌برد؟ قطعاً آمریکایی‌ها و نیروهایی که با آمریکا هستند و تلاش می‌کنند بحران اوکراین را افزایش بدهند و یکی از نکاتی که الان قابل توجه است این ترور تقریباً ۴۸ ساعت بعد از سفر غیر منتظره وزیر خارجه آمریکا به کیف صورت گرفت و ممکن است یکی از دلایلش این باشد چون سخنانی که وزیر خارجه آمریکا کرد این بود که به این اشاره کرد که موانع محدودیت‌هایی که فشارهایی که برای اوکراین است رفع خواهد شد ما حمایت‌هایمان را افزایش می‌دهیم و ما می‌بینیم دو مانع جدی در اروپا وجود دارد در ناتو یک اسلواکی و یکی مجارستان، این‌ها به شدت مخالف سیاست‌های آمریکا در ناتو هستند پس با توجه به این شرایط و این پیشینه که وجود دارد احتمال همکاری نهادهای امنیتی- اطلاعاتی آمریکا برای این ترور به خاطر منافعی که می‌برند کاملاً مشخص است.