احیای پیشینه ۱۷۵۷ ساله نهاد دانشگاه در ایران مایه فخر ایرانیان است

 

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، رئیس دانشگاه تهران در پیامی که در پی برگزاری نکوداشت ۱۷۵۷ سال سنت دانشگاهی در ایران برگزار شد، احیای پیشینه ۱۷۵۷ ساله نهاد دانشگاه در ایران را مایه فخر ایرانیان دانست و نوشت: محدود نمودن تاریخچه نظام آموزش عالی و تاسیس نهاد دانشگاه در ایران زمین به کمتر از یک قرن، با واقعیت تاریخی فرسنگ‌ها فاصله داشت که خوشبختانه با تلاش‌های صورت گرفته و رسمیت دادن به قدمت ۱۷۵۷ ساله سنت دانشگاهی در مراجع رسمی جهانی و انضمام این پیشینه پر افتخار به دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش عالی ایران از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، گسست تاریخی ایجاد شده در زنجیره تکاملی آموزش عالی وطنمان ایران برطرف گردید.

 

 

 

به نام خداوند جان و خرد

 

نودمین سالگرد تصویب قانون تأسیس دانشگاه تهران، نه صرفاً سالگرد تولد یک دانشگاه به سبک نوین، بلکه امتداد کوشش‌های یک ملت بزرگ تاریخی برای آموختن و ساختن است؛ ملتی که روزگاری با فارابی و بیرونی و بوعلی سینا و خیام و خواجه‌نصیر، طلایه‌دار علم در میان ملل بوده و هماره کوشیده است در جهان عِلم، عَلمداری کند و پرورنده پایندگان تاریخ علم باشد.

 

دستاورد‌های تمدنی این سرزمین پرافتخار در حوزه‌های گوناگون علمی، فناوری، معماری، ادبیات و هنر و ... نشانه بارز و گواه راستین این است که ایران زمین همواره یکی از مهمترین کانون‌های تمدنی و فرهنگی بشر بوده و یکی از جلوه‌های تمدنی برجسته ایران، تاسیس مراکز علمی و برقراری سنت و نظام دانشگاهی است؛ سنتی که به اذعان سازمان یونسکو با تاسیس مرکز برجسته علمی همچون دانشگاه جندی‌شاپور در بیش از ۱۷ قرن قبل آغاز شده است.

 

گسترده شدن قلمرو اسلام که ایران را نیز در آغوش گرفت، همچون نسیم روح‌بخشی، بوستان علم و هنر و آموزش را در ایران شکوفاتر ساخت و با پشتیبانی این دین الهی از علم و دانش و استقبال آن از میراث علمی دیگر ملل، نور علم و دین از طریق تاسیس مراکز و نهاد‌های علمی در جهان اسلام تداوم یافت و به دنبال همان سنت و شکوفایی کم‌نظیر آن در دامان اسلام، به تاسیس دیگر دانشگاه‌ها و مراکز علمی از جمله بیت‌الحکمه‌ها، دارالعلم‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس نظامیه و ربع‌ها و ربض‌ها انجامید. هر یک از این مراکز، سنت و میراث علمی اولیه جندی شاپور را غنای بسیار بخشیدند و با آموزه‌های وحیانی و نورانی اسلام متکامل شدند تا در سیری تاریخی و ممتد، آن را از طریق دارالفنون و مدارس نوین به دانشگاه تهران منتقل نمایند.

 

در سی‌ونهمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو که در نوامبر سال ۲۰۱۷ میلادی (آذر ماه ۱۳۹۶ خورشیدی) برگزار شد، سابقه طولانی دانش و آموزش در تمدن ایران باستان مورد توجه قرار گرفت. یونسکو در این اجلاس، قدمت تاسیس دانشگاه جندی شاپور را ۱۷۵۰ سال ثبت و آن را کهن‌ترین دانشگاه جهان اعلام کرد. پیش از این رویداد، دانشگاه‌های بزرگ و نام‌آشنایی، چون بولونیا، آکسفورد، کمبریج و سوربون را با قدمت نزدیک به ۱۲۰۰ سال، آغازگر سنت دانشگاهی در جهان می‌دانستند؛ لذا ثبت پیشینه تاریخی جندی شاپور، بر قدمت آموزش عالی در جهان افزود و کانون آن را از مغرب زمین به مشرق و دیار کهن ایران انتقال داد.

 

به اعتقاد نگارنده که خود فرزند دانشگاه تهران است، هر سه مقطع تحصیلات دانشگاهی را در این نگین فیروزه‌ای گذرانده و در همین جا به معلمی رسیده و اکنون خادم دانشگاهیان و ملت ایران است، محدود نمودن تاریخچه نظام آموزش عالی و تاسیس نهاد دانشگاه در ایران زمین به کمتر از یک قرن، با واقعیت تاریخی فرسنگ‌ها فاصله داشت و لذا به نظر می‌رسد اصلاح این ذهنیت نادرست، یکی از وظایف و مسئولیت‌های نخبگان و متخصصان امر می‌باشد تا کوتاهی‌های بسیاری که در استفاده از ظرفیت‌های تاریخی ملی صورت گرفته است، جبران نمایند؛ چرا که دانشگاه تهران در حالی پا به عرصه وجود نهاد که کوله‌باری صد‌ها ساله از علم و آموزش و سنت‌های دانشگاهی، علمی و تمدنی را با خود به همراه داشت.

 

همین واقعیت تاریخی منجر شد تا با ارائه پیشنهادی به شورای عالی انقلاب فرهنگی جهت منضم نمودن قدمت دانشگاه تهران به سنت دانشگاهی ۱۷۵۷ ساله جهان که دانشگاه جندی شاپور مبدا آن است، به استقبال برگزاری آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سالگی سنت دانشگاهی در ایران زمین بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی برویم تا از طریق این رویداد، ضمن معرفی پیشینه فرهنگی و علمی تمدن ایرانی- اسلامی به جهانیان، به تبیین نقش دانشگاه تمدن‌ساز مطابق منویات مقام معظم رهبری پرداخته و در واقع سال ۱۴۰۳ شمسی را به مثابه سال بلوغ دانشگاه تهران در شناخت و درک پیشینه تمدنی این نهاد پیشتاز که میراث‌دار سنت دانشگاهی ایران زمین است، رقم زنیم.

 

به درستی که احیای پیشینه ۱۷۵۷ ساله نهاد دانشگاه در ایران مایه فخر ایرانیان است. اکنون که آیین بزرگداشت یک هزار و هفتصد و هفتاد و پنجمین سال سنت آموزش عالی در ایران، روز سه‌شنبه ۱۲ تیر ماه ۱۴۰۳ با حضور پرشکوه هزاران نفر از دانشگاهیان اعم از دانشجویان، استادان، کارکنان و دانش‌آموختگان دانشگاه تهران و همچنین شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی داخلی و خارجی در پردیس مرکزی دانشگاه تهران برگزار شد، این استقبال بی‌نظیر را نشان‌دهنده آمادگی بستر برای نقش‌آفرینی هر چه بیشتر دانشگاهیان در تحقق مولفه‌های تمدن نوین اسلامی می‌داند و از همه دست‌اندرکاران و مشارکت‌کنندگان در این آیین قدردانی می‌نماید.

 

پیش‌بینی برگزارکنندگان این آیین برای حضور سه هزار نفر از ذی‌نفعان دانشگاه بود که در روز منتهی به برگزاری مراسم و با توجه به احتمال حضور عزیزانی که ثبت‌نام ننموده بودند، تعداد ظرفیت سالن به سه هزار و پانصد نفر افزایش یافت، اما در زمان برگزاری شاهد مراجعه غیر قابل انتظار دانشجویان و همکاران دانشگاهی بودیم که متأسفانه امکان پذیرایی از خیل کثیری از مشتاقان در سالن اصلی مراسم فراهم نشد و این موضوع باعث تاسف فراوان گردید.

 

در همین فرصت ضمن تشکر از زحمات شبانه روزی و جهادی اعضای ستاد اجرایی این آیین، از همه عزیزانی که امکان حضورشان در محل برگزاری مراسم به دلیل ازدحام میسر نشد، پوزش می‌طلبم؛ از همه حضار که با وجود گرمای تیر ماهی، عشق خود به نهاد علم و دانشگاه تهران را معنا نمودند و با وجود گرم خود، شوری دوچندان به این مراسم بخشیدند، سپاسگزاری می‌نمایم. همچنین حضور شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی اعم از دولتمردان و نمایندگان مردم شریف ایران در خانه ملت، روسای دانشگاه‌های خارجی و هیات‌های دانشگاهی همراه، سفرا و دیپلمات‌های سفارتخانه‌های خارجی و همچنین اهالی رسانه اعم از خبرنگاران، گزارشگران، عکاسان خبری، تصویربرداران، صدابرداران و دیگر دست‌اندرکاران رسانه‌های داخلی و خارجی را ارج می‌نهم.

اکنون که در آستانه مرحله دوم انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری ایران اسلامی به سر می‌بریم، به عنوان خادم نهاد علم، از عموم دانشگاهیان و مردم شریف ایران که دل در گروی پیشرفت این مرز و بوم دارند، برای تحکیم هر چه بیشتر بنیان‌های مردم‌سالاری دینی در ایران عزیز و استیفای حق شهروندی و هر چه بیشتر ناامید ساختن بددلان و دشمنان کوردل مردم ایران، به مشارکت در این انتخابات مهم دعوت می‌نماید.

سرانجام اینکه به درگاه خداوند متعال، آفریننده تمدن و علم و فرهنگ، دست به دعا بر می‌دارم که همگی ما را در خدمت به کشور عزیزمان توفیق دهد و به تعبیر حضرت مولانا، قطره دانش ما را به دریا‌های دانش خویش متصل گرداند.

 

سید محمد مقیمی

رئیس دانشگاه تهران

و رئیس ستاد نکوداشت ۱۷۵۷ سال سنت دانشگاهی در ایران