نفس آسمان اصفهان گرفته است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مرکزاصفهان؛؛ این روز‌ها بازهم موضوع روز‌های قرمز و نارنجی هوا به تیتر اول خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های اصفهان بازگشته است.

وضعیت نابسامان آسمان دود آلود اصفهان در سال‌های اخیر به حدی رسیده که نصف جهان در کنار دیگر شهر‌های صنعتی همچون تهران، تبریز، اراک، مشهد و اهواز در فهرست شهر‌های آلوده کشور قرار گرفته است.

در این بین عده‌ای انگشت اتهام را به سوی واحد‌های صنعتی، کارخانه‌های آجر پزی و مصارف خانگی نشان می‌دهند و برخی ازسهم خودرو‌ها در این آلودگی سُخن می‌گوید.

یکی از موضوعاتی که به ویژه در این سال‌ها نُقل محافل بوده، مصرف مازوت در نیروگاه شهید منتظری اصفهان است.

چالش مازوت سوزی در اصفهان

سال ۱۴۰۱ فشار برای سوزاندن مازوت در نیروگاه شهید منتظری اصفهان آن هم در شرایط اضطرار آلودگی هوا تا اندازه‌ای بود که حفاظت محیط‌زیست استان تعطیلی ۲ ماهه نیروگاه را به مرکز تصمیم گیری‌های کشور پیشنهاد داد و از سازمان حفاظت محیط زیست درخواست کرد با مرکز کنترل سیستم قدرت برق و گاز هماهنگ کنند که این پیشنهاد پیگیری شود.

در سال‌های گذشته، مازوت مصرفی نیروگاه شهید منتظری دارای گوگرد بالا و حدود ۳۵ هزار قسمت در میلیون (ppm) بود؛ سوختی که با سوزاندن آن، حجم قابل توجهی از گاز دی‌اکسید گوگرد وارد جو می‌شود، این آلاینده علاوه بر آلودگی مستقیم، در واکنش‌های شیمیایی بعدی به تولید ذرات معلق منجر می‌شود و کیفیت هوای اصفهان را به‌طور مضاعف کاهش می‌دهد.

به گفته کارشناسان، میانگین ذرات معلق کوچک‌تر از دو و نیم میکرون (PM ۲.۵) در هوای اصفهان بیش از هفت برابر استاندارد جهانی است؛ ذراتی که به‌عنوان اصلی‌ترین عامل آلودگی هوای این کلان‌شهر شناخته می‌شوند و مستقیماً با سلامت عمومی شهروندان در ارتباطند؛ و طبیعی است که در چنین شرایطی، هرگونه مصرف سوخت سنگین مانند مازوت، حتی به صورت محدود، می‌تواند به افزایش چشمگیر آلودگی کمک کند.

هفته گذشته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان، تصمیم برای ذخیره‌سازی مازوت کم‌گوگرد را رسانه‌ای کرد.

به گفته آقای گلعیزاده امسال ۸۸ میلیون لیتر مازوت کم‌گوگرد برای مصرف احتمالی نیروگاه شهید منتظری اختصاص یافته و تاکنون ۲ میلیون لیتر از این نوع سوخت وارد نیروگاه شده است.

حفاظت محیط زیست استان اعلام کرده  با توجه به فشار‌های هرساله ناشی از محدودیت گاز رسانی سراسری، برای شرایط اضطراری، سهمیه‌ای از مازوت کم‌گوگرد (با محتوای گوگرد ۵۰۰۰ ppm معادل نیم درصد) در نظر گرفته شده است تا در صورت قطع گاز، نیروگاه شهید منتظری بتواند از سوختی با آلودگی کمتر استفاده کند.

هر چند مدیر گروه پژوهشی آلودگی هوای دانشگاه اصفهان اعتقاد دارد، مصرف مازوت کم گوگرد در مقایسه با مازوت با گوگرد ۳۰ هزار پی‌پی‌ام بهتر است، اما باز هم سوخت مناسبی برای مناطق شهری محسوب نمی‌شود.

حسین احمدی کیا می‌گوید: صدور مجوز برای سوزاندن مازوت کم‌گوگرد در نیروگاه‌ها اقدام درستی نیست، زیرا گرچه میزان گوگرد آن کاهش یافته است، اما ذرات معلق و گاز‌های سمّی حاصل از احتراق همچنان بالاست.

وی می‌افزاید: مازوت پسماند فرآیند پالایش نفت است و از بدترین انواع سوخت به شمار می‌آید.

احمدی کیا هشدار داد: نباید تولید مازوت ۵۰۰۰ پی‌پی‌ام به مجوزی برای مصرف بیشتر مازوت در نیروگاه‌ها تبدیل شود چراکه ترکیبات گوگردی موجود در مازوت برای سلامتی انسان مضر است و می‌تواند موجب سرفه، تنگی نفس و کاهش توان دفاعی بدن و در طولانی مدت باعث کاهش ظرفیت حیاتی ریه شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، اما می‌گوید: نیروگاه شهید منتظری در حال حاضر از گاز به‌عنوان سوخت اصلی استفاده می‌کند و ذخیره مازوت کم‌گوگرد در این نیروگاه به معنای صدور مجوز مصرف آن از سوی محیط زیست نیست.

داریوش گل علیزاده تصریح می‌کند: در حال حاضر پنج واحد نیروگاه شهید منتظری با گاز فعالیت دارد و سه واحد دیگر غیرفعال است.

وی در توضیح اهمیت استفاده از مازوت کم‌گوگرد نیز می‌افزاید: مازوت کم‌گوگرد به معنای کاهش محتوای گوگرد سوخت از ۳۵ هزار قسمت در میلیون (ppm) به حدود پنج هزار ppm است؛ یعنی میزان گوگرد آن تنها نیم درصد است، در حالی که در گازوئیل معمولی کشور میزان گوگرد بین چهار تا ۱۰ هزار ppm است.

گلعلیزاده ادامه می‌دهد: براساس استاندارد ملی مصوب سال ۱۴۰۱، میزان مجاز گوگرد در مازوت از سه و نیم درصد به هشت‌دهم درصد کاهش یافته است و اکنون اگر ناچار به استفاده شویم، مازوت نیم‌درصد مصرف خواهیم کرد.

وی می‌گوید: در سال‌های گذشته با وجود مخالفت دستگاه‌های محلی و محیط زیست، ناچار به مصرف مازوت پرگوگرد در نیروگاه‌ها شدیم در حالی که اکنون اگر دوباره به آن شرایط برسیم، مصرف مازوت کم‌گوگرد به‌عنوان یک گام مثبت در کاهش آلودگی هوا تلقی می‌شود.

مازوت تنها نقش اول آلودگی هوای اصفهان نیست

مدیر کل محیط زیست استان  معتقد است نباید همه تقصیر‌ها را به گردن مازوت انداخت، مثلا شهرداری‌ها باید ناوگان حمل‌ونقل را اصلاح کنند، وزارت نفت وظیفه دارد سوخت استاندارد عرضه کند و صنایع باید با نصب سیستم‌های کنترل به‌روز، از انتشار آلاینده‌ها جلوگیری کنند.

گلعلیزاده ادامه می‌دهد: در قانون هوای پاک برای هر دستگاهی تکالیفی مشخص شده است و اگر تنها مازوت را عامل آلودگی بدانیم، دیگر نهاد‌ها از مسوولیت خود شانه خالی و به گونه‌ای بهانه‌ای برای نپذیرفتن مسوولیت پیدا می‌کنند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان می افزاید: در حال پیگیری تبدیل نیروگاه شهید منتظری به نیروگاه سیکل ترکیبی هستیم تا امکان مازوت سوزی از بین برود که این اقدام علاوه بر کاهش مصرف آب، موجب افزایش راندمان و کاهش انتشار آلاینده‌های نیتروژن خواهد شد.

به گفته وی همچنین، براساس ماده ۱۳ قانون هوای پاک، در صورت نبود سوخت مناسب، واحد‌های صنعتی موظفند حدود مجاز انتشار را رعایت و در صورت استفاده از سوخت پرگوگرد، باید با استفاده از سیستم‌های کنترلی از انتشار آلاینده‌ها جلوگیری کنند.

اصفهان درمحاصره صنایع آلاینده

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان با اشاره به ۵فلر فعال پالایشگاه می‌گوید: برخلاف آنکه برنامه مدیریت فلرینگ ارائه شده، اما هنوز اجرا نشده و پالایشگاه همچنان در صدر فهرست صنایع آینده است.

داریوش گلعلیزاده همچنین ادامه می‌دهد: فولاد مبارکه نیز برخلاف اینکه در بخش خروجی دودکش‌ها استاندارد‌های زیست‌محیطی را رعایت کرده و عملکرد قابل‌قبولی داشته، اما به دلیل برخی اثرات جانبی، همچنان در فهرست صنایع آلاینده باقی مانده است.

به گفته وی، کارخانه ذوب‌آهن اصفهان نیز به دلیل اجرا نکردن اقدام کافی و مثبت در کنترل آلایندگی، بار دیگر مورد شکایت قضائی قرار گرفته است و پیگیری در خصوص فولاد مبارکه نیز در جریان است.

برقی سازی، شاید مرهمی بر زخم آسمان دود آلود باشد

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان می‌گوید: مصرف روزانه سوخت در شهر اصفهان بیش از چهار میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر و در کل استان حدود هشت و نیم میلیون لیتر است، همچنین روزانه دو میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر نفت و گازوئیل در شهر مصرف می‌شود.

گلعلیزاده ادامه می‌دهد: بیش از هزار دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس صنایع بزرگ از جمله ذوب‌آهن، پالایشگاه و فولاد وارد شهر می‌شوند و این حجم تردد آلودگی و مصرف سوخت را تشدید می‌کند؛ اگر طرح هم‌پیمایی کارکنان شکل بگیرد، می‌توانیم تا ۲۰ تا ۳۰ درصد خودرو‌های کمتری وارد شهر کنیم و مصرف سوخت را کاهش دهیم.

به گفته وی صنایع شیمیایی و بزرگ استان بیش از هزار دستگاه خودرو دارند که اگر در یک برنامه زمان‌بندی به سمت برقی‌سازی حرکت کنند، علاوه بر کاهش آلودگی می‌توانند بخشی از نیاز حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری را پوشش دهند.

پاکسازی‌های مردمی نمادین است، زباله‌ها باید مدیریت شود

سکاندار محیط زیست استان بر این باور است؛ یکی از مشکلات جدی، حمل زباله و نخاله بدون پوشش است که موجب پراکندگی پلاستیک و آلودگی جاده‌ها می‌شود؛ این موضوع هزینه‌ای ندارد و تنها نیازمند احساس مسئولیت و نظارت دقیق پلیس و شهرداری است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان ادامه می‌دهد: پاکسازی‌های مردمی حرکت نمادین است، اما اصل مدیریت باید از مبدا اجرا شود، همچنین راه اندازی کارخانه‌های نخاله و بازیافت از مطالبات جدی مردم است.

گلعلیزاده می‌افزاید: تابلو‌های نمایشگر آلودگی هوا باید شفاف باشند و داده‌ها دستکاری نشود؛ مردم می‌گویند محیط زیست تابلو‌ها را خاموش می‌کند یا داده‌ها را تغییر می‌دهد، اما من تأکید می‌کنم هیچ‌گاه در اعتماد مردم خیانت نخواهیم کرد و هر جا لازم باشد از طریق رسانه‌ها حرف خود را مطرح می‌کنم.

تنها راه کاهش آلودگی، اجرای دو برنامه پنج‌ساله برای نوسازی صنایع و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است.

نقشه راه پنج‌ساله برای هوای پاک

مدیرکل محیط‌زیست استان اصفهان با اشاره به نقشه راه پنج‌ساله برای نجات هوای اصفهان، می‌گوید: دستیابی به ۳۰ درصد انرژی تجدیدپذیر، به طور عمده خورشیدی در سبد انرژی استان تا پایان برنامه پنج‌ساله کاملاً قابل تحقق است و این کار نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری دارد.

گلعلیزاده می‌افزاید: اسقاط سالانه ۵۰۰ هزار خودروی فرسوده طبق مفاد برنامه هفتم توسعه نیز از دیگر اولویت‌هاست، زیرا هر خودروی فرسوده چندین برابر خودرو‌های نو آلودگی تولید می‌کند.

به گفته وی، باید تردد خودرو‌های تک‌سرنشین و شخصی از طریق سیاست‌های تشویقی و تنبیهی به‌طور چشمگیری کاهش یابد و واردات گسترده خودرو‌های کم‌مصرف و برقی با تسهیل‌گری دولت اجرا شود.

دولت همچنین باید تنظیم‌گری کرده و ورود بخش خصوصی به حوزه تولید انرژی پاک و ناوگان حمل‌ونقل عمومی را تسهیل کند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان اجرای کامل قانون هوای پاک مصوب ۱۳۹۶ را ضروری دانسته و اعتقاد دارد: اگر قوانین عملیاتی می‌شد، امروز شاهد ناترازی انرژی و این حجم از آلودگی نبودیم.