افزایش زندانیان بدهکار مهریه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان، "کی داده ، کی گرفته ؟ " 
لفظ آشنایی که در خواستگاری ها، مراسم بله برون و عقد بسیار شنیده ایم و شاید هم خودمان آن را به کار برده ایم. 
واژه ای که ریشه در مهر و مهربانی و هدیه به همسر دارد اما در سال های اخیر با سکه شدن کار و بار مهریه و افزایش قیمت سکه ، به ویژه در ماه های اخیر، کام خیلی از مهریه بده ها را تلخ کرده و بوی بی مهری و گرو کشی به خود گرفته است. 
حالا شاید بهتر است این قول مشهور مراسم بله برون اینطور تغییر کند که " خیلی ها آن را پرداخت کرده و خیلی ها هم گرفته اند. "

قدیمی ها می گویند : اگر دامادها در مراسم خواستگاری هنگامی که یک دست شان را برای برداشتن چای از سینی دراز می کنند، دست دیگر را در جیب شان کرده و  توان پرداخت مهریه را بیشتر بسنجند ، مجبور نمی شوند روزی هر دو دست را به میله های زندان گره  بزنند و سر ندامت به زمین بیندازند و گوش به زنگِ نرخ های روز بازار  سکه باشند. 
آنطور که از آمارهای ستاد دیه گیلان بر می آید یک سوم از زندانیان جرائم غیر عمد استان ؛ یعنی 287 نفر به علت ناتوانی در پرداخت مهریه همسران شان پشت میله های زندان هستند.
نگاهی بیشتر به این آمارها نشان می دهد که اگرچه گیلان به لحاظ تعداد زندانیان ناتوان از پرداخت مهریه در میانه جدول رتبه بندی کشوری قرار دارد اما آمار زندانیان مهریه در این استان در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال دو برابر شده است ؛ موضوعی که مدیرعامل ستاد دیه گیلان مهم ترین علتش را افزایش قیمت سکه و ناتوانی مردان در خرید سکه هایی می داند که پیش از این به صورت تقسیطی، متعهد به پرداختش شده اند. 
آقای کامران زاده با این توضیح که ناتوانایی پرداخت پیش قسط مهریه، پای مردان را به  زندان باز می کند گفت : پس از پرداخت پیش قسط ، مردان متعهد به پرداخت مهریه به صورت تقسیطی می شوند و دیگر به زندان نمی روند.

وقتی دست مهر ستاد دیه هم نمی تواند دست بدهکاران مهریه را بگیرد!
وی سقف تسهیلات ستاد دیه برای پرداخت پیش قسط ِبدهکاران مهریه را 50 میلیون تومان وام کم بهره برای هر نفر اعلام کرد و افزود : برای مثال کسی که تا پیش از افزایش قیمت سکه براساس حکم قاضی، ملزم به پرداخت 20 سکه پیش قسط مهریه می شد، می توانست با وام ستاد دیه، بدهی پیش قسط مهریه را پرداخت کند  و به زندان  نرود و بقیه را بصورت قسطی پرداخت کند اما حالا با دو برابر شدن  قیمت سکه، دیگر کمک 50 میلیون تومانی ستاد دیه هم نمی تواند دست بدهکاران مهریه را بگیرد ؛ چرا که با این پول فقط می توان حدود نیمی از پیش قسط مهریه را برای این فرد پرداخت کرد. 
مدیرعامل ستاد دیه گیلان می گوید : پارسال پیش قسط مهریه 210 نفر از زندانیان ناتوان از پرداخت مهریه گیلان، با گرفتن رضایت شاکیان و پرداخت وام کم بهره از سوی ستاد دیه و نیز مشارکت خیران ، تامین شد و این زندانیان آزاد شدند.

مهریه، حق ِمشروعی که برخی مواقع راه به ناکجا آبادِ ناحق می برد !
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان در تشریح مهریه و ریشه تاریخی آن می گوید : مهریه بر اساس سنت و مذهب، مالی است که به مناسبت عقد نکاح، مرد ملزم و مکلف به پرداخت آن می شود.
آقای آقایی اگرچه مهریه را حق قانونی زنان می داند اما می گوید : مطالبه این حق زمانی که خارج از توان مالی مرد باشد ، کار را به دادگاه های خانواده کشانده و مشکلاتی چون بالا رفتن آمار زندانیان، و پیامدهایی از جمله تامین نشدن معاش و بی ‌سرپرستی فرزندان و در برخی مواقع طلاق را در پی خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه مطالبه مهریه پنجمین دادخواست قضایی در ایران و گیلان است گفت : از 10هزار و 729 پرونده ای که در نیمه نخست امسال برای بررسی به دادگاه های خانواده گیلان ارجاع داده شده، هزار و 656 پرونده مربوط به مهریه است.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان که با مدیرعامل ستاد دیه گیلان در خصوص تاثیر بالا رفتن قیمت سکه بر افزایش آمار زندانیان ناتوان از پرداخت مهریه هم عقیده است می گوید : این زندانیان مرحله بررسی و رای دادگاه را گذرانده اند اما چون عموما از پس پرداخت تعهدات تقسیطی مهریه بر نیامده اند، از پشت میله های زندان سر در آورده اند.
آقای آقایی افزود : برای کاهش محکومیت های مالی مهریه و برای جلوگیری از استفاده ابزاری از مهریه، به تازگی رییس قوه قضاییه بخشنامه ای را به دادگستری های کشور ابلاغ کرده که در آن بر تعدیل صدور حکم پرداخت مهریه و رسیدگی خارج از نوبت به دادخواست مهریه تاکید شده است.
وی می گوید : در نشستی با شواری معاونان دستگاه قضای استان و همچنین در نشست فصلی موضوع مهریه بررسی و بخشنامه جدید رییس قوه قضاییه را به قضات ابلاغ کرده ایم.
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری گیلان در پاسخ به این سوال که آیا تعدیل در پرداخت مهریه، حقوق زنان را تضییع نمی کند ؟ هم گفت : مهریه حق قانونی زن است و این بخشنامه هم تعارضی با قانون ندارد ؛ فقط شیوه پرداخت مهریه اصلاح شده و فرصتی به بدهکاران مهریه داده شده تا متناسب با وضعیت اقتصادی و درآمد خود و نیز با توجه به قیمت سکه ، بتوانند به تعهد خود عمل کنند و از زندان سر در نیاورد.

پای صحبت مهریه بگیرها ؛ ناچار یا از سر لجباری ؟
رویا زن 22 ساله ای است که در سن 16 سالگی ازدواج کرده و به علت اختلافاتی که با همسرش داشته جدا شده است.
او می گوید : دو سال است که دادگاه ، حکم تقسیط مهریه ام را صادر کرده و براساس آن همسر سابقم باید هر 3 ماه، یک سکه به من می داد اما از ابتدای امسال تاکنون به تعهدش عمل نکرده برای همین امروز به دادگاه آمده ام تا بتوانم قانونی و با شکایت مجدد سکه ام را دریافت کنم.
رویا می گوید : پس از طلاق خانواده ام مرا نپذیرفتند و مجبورم مهریه ام را برای تامین هزینه های زندگی تمام و کمال دریافت کنم و پشتوانه دیگری ندارم.
اما سوگل 35 ساله می گوید : همسرم با من سر ناسازگاری دارد و با وجود تمکن مالی به نیازها و خواسته هایم توجه نمی کند ، من هم برای اینکه حقوقم را به وی یادآور شوم مهریه ام را اجرا گذاشته ام و او همچنان اصرار به نپرداختن آن دارد اما آنطور که وکیلم می گوید تا چند وقت دیگر سر از زندان در خواهد آورد.

مهری که فروغش پشت میله ها، بی سکه ، خاموش شد. 
علی ، جوان 29 ساله ای که در زندان به سر می برد می گوید : کارگر ساده ای بودم که به زحمت هزینه های زندگی را تامین می کردم همسرم با وجود اینکه از شرایطم خبر داشت سر ناسازگاری گرفت و مهریه اش را اجرا گذاشت و از آنجا که توان پرداخت آن را نداشتم، به زندان افتادم.
وی افزود : وقتی برگه دادخواست را دیدم باورم نمی شد که همسرم که آنقدر عاشقش بودم راضی به زندان رفتنم باشد و کوتاه خواهد آمد اما حالا که حدود 2 سال در زندان مانده ام، پشت این میله ها، هیچ احساسی نسبت به او ندارم.

 مهریه ، عامل استحکام یا از هم پاشی آن خانواده ؟! 
اما دکتر توکلی راد استاد دانشگاه و جامع شناس، تغییر فرهنگ، بالا رفتن خارج از عرف مقدار مهریه، عدم پایبندی به خانواده، بالا رفتن توقعات و افزایش اشتیاق به استقلال مالی در بین زنان ، کم رنگ شدن تعلقات و باورهای اعتقادی و دینی، آگاه نبودن همسران از حقوق یکدیگر و اطلاع نداشتن از قوانین و شرایط عقد را از مهم ترین دلایل افزایش دادخواست مهریه و درنهایت بریدن حکم زندان برای مردان بدهکار مهریه می داند.
وی که معتقد است فرهنگ "مهریه را کی داده و کی گرفته در برخی مواقع " به فرهنگ "مطالبه مهریه به هر قیمتی" تغییر کرده است می گوید : مهریه که روزی برای استحکام خانواده کاربرد داشت، امروزه برای برخی ها به مسئله اجتماعی تبدیل شده ؛ معضلی که با افزایش سطح آگاهی اجتماعی، مهارت آموزی زوج ها  و فرهنگ سازی متناسب با تغییرات اجتماعی و فرهنگی حل شدنی است و می تواند با همان مصداق مهر و خوبی در جامعه نهادینه شود.
دکتر توکلی راد البته معقول سازی مقدار مهریه با در نظر گرفتن توان پرداخت مرد از طریق تصویب  قوانین عادلانه را کوتاه تر از مسیرهای دیگر می داند و معتقد است : از این طریق زودتر و سریعتر به نتایج مطلوب دست خواهیم یافت. 

پرونده مهریه روی میز مجلس 
رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی می گوید : از دو ماه پیش کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی به عنوان کمیسیون اصلی،  به موضوع مهریه، مطابقت دادن آن با واقعیت های جامعه و تطبیق آن با توانایی مرد ورود کرده است.
آقای خدادادی با بیان اینکه از دو هفته پیش هم  کمیسیون های دیگر مجلس با توجه به بالا رفتن آمار زندانیان بدهکارِ مهریه وتبدیل شدن مهریه های نا متعارف به معضل اجتماعی، نسبت به این موضوع حساس شده اند  گفت : کمیسیون های برنامه و بودجه و فرهنگی مجلس هم به عنوان کمیسیون های فرعی،  موضوع مهریه را بررسی می کنند.
وی با بیان اینکه کمیسیون اجتماعی مجلس با دعوت از کارشناسان حقوقی و فقهی تلاش می کند در روند بررسی موضوع مهریه ، حقوق هر دو طرف ؛ یعنی زن و مرد را مد نظر قرار دهد گفت :  موضوع مهریه در اولویت کاری مجلس قرار دارد اما از آنجا که بررسی بودجه را هم در پیش داریم ، پیش بینی می شود طرح پیشنهادی ساماندهی مهریه تا پایان سال، به صحن علنی مجلس راه یابد.

حال باید دید ابلاغ جدید رییس قوه قضاییه تا چه حد می تواند از به زندان رفتن بدهکاران مهریه جلوگیری و پرداخت بدهی مهریه را برای مردان آسان تر کند و از طرفی طرح پیشنهادی کمیسیون اجتماعی مجلس که قرار است پایان امسال برای بررسی بیشتر سر از صحن علنی مجلس در بیاورد، چه ارمغانی برای ساماندهی مهریه در چنته دارد و چقدر می تواند این معضل را به روند اجتماعی و حقوقی منطقی، نزدیک کند.